31 Mart yerel seçimlerinde sandıkların tamamına yakını açıldı. CHP, genel seçimdeki genel karanlık havayı bambaşka bir noktaya taşıdı.
CHP yerel seçimde ipi birçok yerde göğüslerken, iktidar partisi AKP yarışı ikinci sırada tamamladı ve 22 yıllık iktidarında ilk kez seçim yenilgisi aldı.
Türkiye genelinde CHP yüzde 37.7, AKP yüzde 35.5, Yeniden Refah Partisi yüzde 6.2, DEM Parti yüzde 5.7, MHP yüzde 5, İYİ Parti ise yüzde 3.8 oy aldı.
Yüksek Seçim Kurulu Başkanı Ahmet Yener, katılım oranını yüzde 78 olarak açıkladı.
BBC'den Ayşe Sayın'ın derlediği habere göre, CHP bu sonuçla, 1989’da Sosyal Demokrat Halkçı Parti’nin yerel seçimlerde kazandığı başarıyı da oy oranıyla aşmış oldu.
Yerel seçimlerinde sürpriz yapan bir başka parti ise Yeniden Refah oldu ve ilk kez girdiği yerel seçimlerde, oy oranıyla üçüncü siyasi parti konumuna yükseldi.
Yerel seçimlerin dikkat çeken sonuçları şöyle:
Seçim sonuçları, genel seçimler ile yerel seçim dinamiklerinin farklı olduğunu ortaya koydu.
2023’te ekonomik krize karşın, AKP’nin cumhurbaşkanlığı ve genel seçimleri kazanması, “boş tencerenin seçmende karşılığı olmadığı” yorumlarına neden olmuştu.
Başta büyükşehirler olmak üzere ekonomik krizden olumsuz etkilenen seçmen iktidara, yerel seçimde faturayı kesti.
CHP, elindeki Ankara, İstanbul, İzmir, Antalya’nın yanı sıra Bursa’yı da kazanarak, Türkiye’nin en büyük 5 ilinde yerelde iktidar oldu.
İttifaksız CHP'den büyük adım
“Altılı Masa”da yer alan muhalefet partileri yerel seçimlere “ittifaksız” girdi.
2023 genel seçimlerinde Millet İttifakı içinde yer alan siyasi partilerden CHP dışındaki siyasi partiler varlık gösteremedi.
Seçimlere “hür ve müstakil” girme kararı alan ve ittifak önerilerini reddeden İYİ Parti, kurulduğu günden bu yana en düşük oy oranını aldı ve 2019’daki oylarının yaklaşık yarısını kaybetti.
Stratejik oy kullanan seçmen, liderlerin yapamadığı ittifakı sandıkta yaptı ve CHP, büyükşehirlerin yanı sıra, il belediyelerinin de büyük bölümünde yarışı önde bitirdi.
CHP ise tekrar açıldığı 1980 darbesinden sonra, Genel Başkan Özgür Özel’in “cam tavan” olarak ifade ettiği yüzde 25’lik oy oranını ilk kez aşmış oldu.
Yıllardır, Ege, Akdeniz ve Trakya’dan oy alması nedeniyle “kıyılar partisi” olarak anılan CHP; Türkiye’nin geniş yelpazesinde belediyeleri kazandı. AKP’nin en güçlü olduğu yerlerden Adıyaman’ın yanı sıra Kırıkkale, Kilis, Giresun, Denizli, Afyonkarahisar, CHP’nin sürpriz yaptığı iller.
YRP, AKP'yi sarstı; oy oranını yükseltti
Eski başbakanlardan Necmettin Erbakan’ın oğlu Fatih Erbakan’ın 2018’de kurduğu Yeniden Refah Partisi, 2023’te Cumhur İttifakı’nda yer almış ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’a destek vermişti.
İttifaktan kopan Yeniden Refah, kendi adaylarıyla girdiği ilk yerel seçimde oylarını CHP’den sonra en çok artıran parti olmasının yanı sıra, AKP’nin kalelerini sarstı; birçok yerde oyunu aşağı çekti.
Resmi olmayan sonuçlara göre Şanlıurfa ve Yozgat’ı AKP’den aldı. Yeniden Refah, AKP’nin 2019’da yüzde 70 oy aldığı Konya, yüzde 63 aldığı Kayseri’de ikinci parti oldu, AKP bu illerde yüzde 20’lere yaklaşan oy kaybı yaşadı.
Bu sonuçlar, memnuniyetsiz AKP seçmeninin, Yeniden Refah’ı tercih ettiğini ortaya koydu.
2019’da seçimlerinde o zamanki adıyla HDP, batıda aday çıkarmayarak CHP adaylarını desteklemişti.
DEM Parti'li seçmen ne yaptı?
DEM Parti, Doğu ve Güneydoğu’da, kayyuma devredilen belediyelerini büyük ölçüde yeniden kazanmış görünüyor. Ancak, DEM Parti Batı’da hiçbir il veya büyükşehir kazanamadı, genel seçimlere göre de oy düşüşü yaşadı.
Bu sonuçlar, özellikle Batı’daki büyükşehirlerde, DEM Parti seçmeninin, stratejik oy kullanarak, seçilme olasılığını güçlü gördüğü CHP adaylarına yöneldiğini gösteriyor.
DEM Parti İstanbul Büyükşehir Belediye Başkan adayı Meral Danış Beştaş da, “Aslında, İstanbul’da çıkan sonuç, DEM seçmeninin AKP’yi cezalandırmasıdır” açıklaması yaptı.
Küskün seçmen geri mi döndü?
2023 seçimlerinde CHP adayı Kemal Kılıçdaroğlu’nun cumhurbaşkanlığı seçimini kaybetmesi, başta CHP olmak üzere muhalif seçmende büyük bir hayal kırıklığı yaratmıştı, “küskün seçmen”in yerel seçimlerde sandığa gitmeyeceği yorumlarına neden olmuştu.
Sonuçlar, CHP’de geçen Kasım ayında yapılan kurultayda yaşanan genel başkan ve parti yönetimindeki değişimin, parti tabanında da karşılık bulduğunu ve sandığa olumlu yansıdığını gösteriyor.
CHP oylarında gözle görülür değişim...
Yerel seçimler, Kasım ayında CHP Genel Başkanı seçilen Özgür Özel ile ona destek veren İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun siyasi kariyeri için kritik bir sınav olarak görülüyordu.
İstanbul’un kazanılması, 2028 seçimlerinde cumhurbaşkanı adaylığı hesabı yapan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun elinin güçlendirirken, 2023 seçimlerinden yenilgiyle çıkan CHP seçmeninin için yeniden umutlanmasını sağlayabilir.
Anayasa tartışması ne olacak?
İktidar partisi, 31 Mart yerel seçimlerinde, başarılı bir sonuç alması halinde, yeni anayasa için düğmeye basmaya hazırlanıyordu.
Ancak CHP'nin seçimlerden hem oy oranı hem de moral üstünlüğü ile çıktığı siyasi konjonktür, AKP’nin “yeni anayasa” hesaplarını değiştirmesine neden olabilir.
MHP elindeki tek büyükşehiri kaybetti
Yerel seçimlerde 2019’da olduğu gibi AKP ile ittifakla giren MHP, elindeki tek büyükşehir olan Manisa’yı CHP’ye kaybetti. 2019’da 10 olan belediye sayısı gerilerken, AKP ile yarıştığı Tokat, Karaman, Çankırı, Gümüşhane’de AKP’den belediyeyi aldı.
İttifak ortağı AKP gibi oyları 2019’a göre gerileyen MHP; 2019’da bağımsız olarak seçilen ve daha sonra CHP’ye geçen Kırklareli ile daha önce HDP’nin kazandığı Kars’ta seçim yarışını önde götürüyor.
Akşener artık tartışmalı bir Genel Başkan...
Seçimlere “hür ve müstakil” girme kararı alan İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, bu kararın sorumluluğunu aldığını ve sonuçlarına göre de gereğini yapacağını açıklamıştı.
İYİ Parti seçimlerde büyük oy kaybı yaşadı ve sadece bir il belediyesi (Nevşehir) kazandı.
Seçim sonuçlarına ilk tepki Genel Başkan Yardımcısı Bilge Yılmaz’dan geldi ve görevinden istifa etti. Yılmaz, Akşener’e de istifa çağrısı yaptı.
Parti Sözcüsü Kürşad Zorlu da sosyal medya hesabından "Halkımızın sandıkta vermiş olduğu karara elbette saygı duyuyoruz. Bu sonuçları en doğru şekilde okuyarak yol haritamızı belirleyeceğiz" dedi.
Seçim sonuçları, Genel Başkan Akşener’in de koltuğunu sarsabilir ve parti içinde olağanüstü kurultay tartışmalarını başlatabilir.
