5 Kasım başkanlık seçimleri kapsamında Demokrat Parti'nin kazandığı California'da, eyalet sakinlerinin, ABD'den ayrılmak için oy verecekleri bir girişim duyuruldu.
Eyaletin uygulamaları gereği, resmi internet sitesinde yayımlanan kampanya açıklamasında, "ABD'den ayrılma" teklifinin sahibi Marcus Ruiz Evans'ın, Kasım 2028'deki seçimlerde konunun oy pusulasına dahil edilebilmesi için kayıtlı seçmenlerden yüzde 5'inin, yani en az 546 bin 651 kişinin imzasını toplaması gerektiği belirtildi.
Açıklamaya göre, öneri sahibi Evans'ın, topladığı imzaları bölge seçim yetkililerine teslim etmek için 22 Temmuz'a kadar süresi bulunuyor.
"Calexit" yani "California'yı bağımsız yapın"
"California'nın ABD'den ayrılıp bağımsız bir devlet olma" önerisi zaman zaman gündeme geldi.
Donald Trump'ın 2016'daki seçim zaferinin ardından sosyal medya üzerinden "Calexit" kampanyası başlatıldı ve kampanyanın sahiplerine göre yaklaşık 220 bin kişi tarafından ilgi gördü.
Kampanya sahibi Evans, isim olarak İngiltere'nin Avrupa Birliği'nden ayrılma projesi Brexit'den esinlenen "Calexit" için imza topladığı internet sitesinde, kampanyanın çıkış noktasını ve sürecini detaylı şekilde açıklıyor.
Sitede yer alan açıklamada, "Calexit" girişimiyle, California'da toplumun kendi kendini yönettiği bir geleceğin güvence altına alınmasının hedeflendiği belirtiliyor.
Sitede, "Calexit olarak tek bir misyonda birleşiyoruz: California'yı sadece California halkı tarafından yönetilen özgür, bağımsız ve müreffeh bir ulus haline getirmek. California'yı bağımsız yapın!" ifadelerine yer verildi.
Dilekçe, eyaletlere ayrılma hakkı vermeyen ABD Anayasası'nda da değişiklik talebi içeriyor.
Genel dilekçe süreci nasıl işliyor?
ABD'de halkın ifade, din ve basın özgürlüğünü, barışçıl toplanma hakkını ve hükümete dilekçe verme hakkını güvence altına alan Anayasa'nın Birinci Değişikliği çerçevesinde, vatandaşlar, herhangi bir konu hakkında yönetime dilekçe verme hakkına sahip.
Öte yandan, verilen dilekçenin halk oylamasına sunulup sunulmaması, dilekçenin türüne, eyaletin yasal çerçevesine ve dilekçenin amacına bağlı.
"Calexit" örneğinde de olduğu gibi Anayasa'da değişiklik öngören dilekçelerde, yeterli imza toplanır ve imzalar geçerli kabul edilirse, öneri halk oylamasına sunuluyor.
Süreç, teklif sahibinin halk oylamasına sunulmasını istediği öneriye ilişkin dilekçesini, değerlendirilmesi için Başsavcılık Ofisine sunmasıyla başlıyor.
Başsavcı, girişim dilekçelerinde bulunması gerekli olan unsurları ve teklifin özetini hazırlayarak, seçmenlerin önerinin amacıyla etkileri hakkında bilgi sahibi olmasına olanak sağlıyor.
Dilekçeler tamamlanınca, Başsavcı, belgeleri imza toplama sürecinin başlayabilmesi için hem teklif sahibine hem de ilgili eyalet yetkililerine iletiyor. Her iki taraftan da alınan onayların ardından, kayıtlı eyalet seçmenlerinden imza toplama süreci resmi olarak başlıyor.
Teklifin sahibi, kendisine tanınan sürenin sonuna kadar topladığı imzaları bölge seçim görevlilerine doğrulamak üzere teslim ediyor.
İmzaların geçerlilik durumunu ve gereken sayıya ulaşıp ulaşmadığını kontrol eden seçim yetkilileri, gerekli sayıda geçerli imzayı onayladıkları takdirde, girişim, gelecek seçime dahil ediliyor.
Seçimlerde, seçmenlere, öneriye ilişkin "Evet" veya "Hayır" şeklinde oy kullanabilecekleri bir soru yöneltiliyor.
"Calexit" kampanyası özelinde, California seçmenlerinden, "Eyalet ABD'den ayrılıp özgür ve bağımsız bir ülke olmalı mı?" sorusuna yanıt vermesi beklenecek.
Teklifin kabulü için kayıtlı seçmenlerin en az yüzde 50'si seçimde oy kullanmalı ve oyların en az yüzde 55'i "Evet" olmalı.
Halk oylamasının ardından başlatılacak süreçte, eyaletin bağımsız bir ülke olarak yaşayabilme koşullarını raporlamak üzere komisyon oluşturulması gibi farklı adımlar mevcut.
Eyalet komisyonunu oluşturacak 20 üyenin, en az 100 kayıtlı seçmen tarafından bu göreve aday gösterilmesi ve en az 5 yıl eyalette ikamet ediyor olması gibi koşullar aranıyor.
ABD Anayasası ayrılmaya imkan tanımıyor
ABD Anayasası'nda, bir eyaletin yasal yollarla ülkeden ayrılmasını düzenleyen hükümler bulunmuyor.
ABD Yüksek Mahkemesi'nin 1869'daki "Texas v. White" kararında da eyaletlerin tek taraflı olarak ayrılma hakkına sahip olmadığına hükmedildi.
California Eyalet Anayasası'nın 3. maddesinin 1. bölümünde eyaletin "ABD'nin ayrılmaz bir parçası" olduğu hükmü yer alıyor.
