Ormanların yok olmasının biyoçeşitliliği nasıl değiştirdiğini inceleyen bilim insanları, biyoçeşitlilikteki değişikliklerin her zaman orman kaybını hemen takip etmediğini vurguladı.
KÜRESEL ORMANSIZLAŞMA 21.YÜZYILDA YAVAŞLADI
Dünyadaki ormanlar, ilk ağacın kök salmasından bu yana değişiyor. 360 milyon yıldır, ağaçlar dinamik bir kasırga, yangın ve doğal yenilenme karışımı ile büyümüş ve kesilmiştir. Ancak 17. yüzyılın şafağında, insanlar büyük orman alanlarını çiftlikler ve şehirlerle değiştirmeye başladı. Küresel ormansızlaşma hızı 21. yüzyılda yavaşladı, ancak dünyanın farklı bölgelerinde farklı oranlarda olsa da ormanlar hala yok oluyor.
Dünyanın en kuzeyinde Kanada ve Rusya'nın engin bölgelerinde büyüyen boreal ormanları, iklim ısındıkça tundrayı yeni orman alanına dönüştürerek kuzeyi daha da genişletiyor. Avrupa'daki gibi birçok ılıman orman, en büyük yıkımlarını yüzyıllar önce gördü. Ancak tropik bölgelerde, daha önce bozulmamış vahşi doğada orman kaybı hızlanmaktadır.
Edinburgh Üniversitesi ve St Andrews Üniversitesi'nden bilim insanlarının araştırmalarına göre, orman örtüsü zamanla dalgalandıkça, ormanlardaki biyolojik çeşitlilik de değişti. Ormanlar, karada yaşayan tüm türlerin yaklaşık yüzde 80'ini destekliyor, ancak bugün ormanlık yürüyüşlerimizde gördüğümüz türlerin geçmişte gördüklerinden farklı olması olasılığı var. Alpin longhorn böceği gibi birçok tür, sağlam eski büyüme ormanlarında hayatta kalırken, kızıl tilki gibi türler insan etkisinin daha yüksek olduğu alanlarda gelişmeyi başardı. Dünya genelinde biyolojik çeşitlilikteki değişikliklerin dünya ormanlarındaki değişikliklerle nasıl bağlantılı olduğunu hep merak konusu oldu, ancak orman kaybının etkileri bir yerden diğerine değiştiği için bu her zaman zor oldu. Biyolojik çeşitliliğin orman kaybını takiben zaman içinde nasıl değiştiği şimdiye kadar dünya genelinde keşfedilmedi.
"ORMAN KAYBININ ETKİLERİ HER YERDE AYNI DEĞİL"
Araştırmada, dünyadaki bilim isanları tarafından her yıl izlenen bitki ve hayvan sayıları ile türlerinin kayıtları ile tarih boyunca orman kaybı tahminleri eşleştirildi. Bilim insanları bu sürece makalelerinde şöyle yer verdi: "Dünya genelinde 6.000'den fazla yerde 150 yıl boyunca 5 milyondan fazla rekor kırdığımızda, orman kaybının her zaman biyolojik çeşitlilikte düşüşe yol açmadığını görünce şaşırdık. Bunun yerine, orman örtüsü azaldığında, biyoçeşitlilikteki değişiklikler yoğunlaştı, bazı türlerin bolluğundaki artışlar, bazılarında azaldı. Orman yaşamının bileşimi -mevcut farklı türler- de değiştirildi. Her yerde bu değişikliklerin gerçekleşme oranı orman örtüsü küçüldükçe hızlandı. Orman kaybının etkileri her yerde aynı değildi. Aynı büyüklükteki orman yamasının kaybolması, bir alanda biyolojik çeşitliliğin azalmasına ve başka bir alanda artmasına neden olmuştur. Belirli bir yerin tarihini bilmek bu varyasyonu anlamak için önemliydi. Bu büyüklükte orman kaybının geçmişte o yerde meydana gelip gelmediği genellikle şimdiki zamanda ne olduğunu belirledi. Bozulmamış ormanlarda biyolojik çeşitliliğin azaldığını görüldü, tarihsel olarak bozulan ormanlarda genellikle biyolojik çeşitlilikte değişiklik olmadı, hatta artış görülmedi. Daha önce bozulmamış vahşi doğada ormanlar kaybolduğunda, Avustralya'daki hızlı papağanlar, Rusya’daki kaplanlar ve İspanya'daki capercaillies (bir tür orman tavuğu) gibi hayvanların bolluğunda düşüşler bulduk. Bu türler sadece eski ve hafifçe rahatsız olmuş orman habitatlarında gelişme eğilimindedir. Orman kaybından sonra bol miktarda artan keşfettiğimiz türler arasında beyaz leylekler, Avrasya skylarkları, kızıl geyik ve kızıl tilkiler vardı -rahatsızlığın yanında evrimleşen ve daha uyarlanabilir türler."
"BİYOÇEŞİTLİLİKTEKİ DEĞİŞİKLİKLER HER ZAMAN ORMAN KAYBINI TAKİP ETMİYOR"
Biyoçeşitlilikteki değişikliklerin her zaman orman kaybını hemen takip etmediğini aktaran bilim insanları, şu gözlemleri paylaştı: "Orman kaybının biyolojik çeşitliliği değiştirme hızının St John's wort gibi ışığı seven bitkiler ve kırmızı kuyruklu şahin gibi daha uzun ömürlü türler arasında farklılık gösterdiğini keşfettik. Bir türün ömrü ne kadar uzun olursa, orman kaybının etkilerinin kaydedilmesi de o kadar uzun sürer. Bazen etkiler nesiller boyunca taşınır. Kırmızı kuyruklu şahinler ormansızlaşma ile birlikte gençlerini yetiştirmeyi başarabilirler, ancak bu yavrular daralan habitatta zenginleşmek için mücadele edebilir ve sonuçta kendi gençlerini üretemezler. Kaynaklar kıtsa, daha uzun ömürlü türler devam edebilir, ancak onlarca yıl üreyemez. Orman kaybının bu türler üzerindeki etkisi, ancak ilk ormansızlaşma dalgasından on yıllar sonra ortaya çıkabilir. Bu gecikmiş etkiler, bitkileri ve hayvanları on yıllar boyunca izlemenin ne kadar önemli olduğunu vurgulamaktadır. Zaman içinde tek bir enstantane, insanın biyolojik çeşitlilik üzerindeki etkilerini tam olarak tespit edemez. Daha uzun bir bakış açısıyla, Dünya'nın biyolojik çeşitliliğini sadece şimdi değil, gelecek on yıllar boyunca korumak için daha donanımlıyız. Dünyanın dört bir yanından veri kümelerini birleştirerek, dünyanın ormanlarının ve destekledikleri milyonlarca bitki ve hayvanın durumunu anlayabiliriz. Biyoçeşitlilikteki değişiklikler önemlidir, çünkü ormanların temiz hava ve iklim değişikliğinde fren gibi insanlara sağladığı faydaları doğrudan etkilerler. Orman kaybının biyoçeşitliliği nasıl etkilediğinin daha iyi anlaşılmasıyla, gezegenimizdeki gelecekteki koruma ve restorasyon çabalarını iyileştirebiliriz."