İstanbul Boğazı’nda şehrin ihtişamlı tarihine tanıklık eden zarif yalılar yükseliyor. Zamana meydan okuyan bu yapıların her biri kendi hikayesine sahip.
Gelin, Boğaz’daki yalılar ve hikayelerini birlikte dinleyelim!
Boğaz’daki Yalılar ve Hikayeleri
Tarihi boyunca birçok uygarlığa ev sahipliği yapan İstanbul hem doğal hem de mimari güzellikleriyle herkesi büyülüyor.
Boğaz’daki yalılar da bu iki güzelliği bir arada sunarak şehrin ruhunu huzurlarınıza sunuyor. Bu yüzden birçok kişi Boğaz’daki yalılar ve hikayelerini öğrenmek istiyor. Bu yalılardan en çok göze çarpanların hikayesine birlikte bakalım.
İşte karşınızda İstanbul’daki ünlü yalılar ve hikayeleri…
1. Afif Ahmed Paşa Yalısı
Boğaz’daki yalıların hikayesine Afif Ahmed Paşa Yalısı’yla başlıyoruz. Boğazın Avrupa yakasında kalan yalı Yeniköy semtinde bulunuyor.
1900 ila 1910 yılları arasında Afif Ahmed Paşa tarafından yaptırıldı. Yalının mimarlığını Pera Palas Oteli’nin de mimarlığını yapan Alexandre Vallaury üstlendi.
Paşa'nın oğlu Ali Fuat Bey ile II. Abdülhamid'ın kızı Refia Sultan da Osmanlı hanedanı sürgüne gönderilene kadar yalıda yaşadı.
Daha yalıyı Pera Palas Oteli’nin de sahibi olan Misbah Muhayyeş satın aldı. İngiliz yazar Agatha Christie, İstanbul’a geldiği zamanlarda yalıda misafir olarak kaldı.
Ayrıca ülkemizde yayınlanan ilk yerli dizi olan Aşk-ı Memnu’nun çekimleri de 1975 yılında burada yapıldı.
Misbah Muhayyeş'in ölümünün ardından uzun bakımsız kalan yalıyı, 1983 yılında Kemal Uzan satın aldı.
Ardından yalının içi ve dışı yenilenerek eski ihtişamına geri kavuşturuldu. Ancak daha sonra Kemal Uzan’ın banka borçları yüzünden yalıya el konuldu.
Bir süre Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) bünyesinde kalan Afif Ahmed Paşa Yalısı, 2009 yılında yeni sahibine kavuştu. Suzan Sabancı Dinçer, satışa çıkan yalıyı 58 milyon liraya satın aldı.
2. Sait Halim Paşa Yalısı
Yeniköy’e kadar gelmişken Said Halim Paşa Yalısı’nı ziyaret etmemek olmaz.
Boğazdaki en ünlü yapılardan biri olan Said Halim Paşa Yalısı, Yeniköy semtinde bulunuyor. 19. yüzyılın sonlarında yeniden inşa edilerek büyük ölçüde yenilendi.
Daha sonra Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın oğlu Mehmet Abdülhalim Paşa'nın mülkiyetine geçti. Yalının adı da Mehmet Abdülhalim Paşa'nın oğlu Said Halim Paşa’dan geliyor.
Said Halim Paşa, babasının vefatının ardından kardeşlerinin hisselerini satın alarak yalının sahibi oldu.
Said Halim Paşa öldükten varisleri yalıyı kiralamaya karar verdi ve uzun yıllar kiralık olarak kullanıldı.
Sait Halim Paşa Yalısı, 1968 yılında Turizm Bankası'nın mülkiyetine geçti ve bir süre kumarhane olarak hizmet verdi. 1972 yılında Hilton’a satıldı.
1980 ila 1984 yılları arasında Türkiye Anıt ve Çevre Koruma Vakfı’nın çabalarıyla büyük bir yenileme çalışması yapıldı.
1984 yılından 1989’a kadar devlet misafirhanesi olarak kullanıldı. 1989 yılında Türkiye Kalkınma Bankası, yalıyı satın alarak bahçesini restorana dönüştürdü. Yalı ise zaman zaman başbakanlık konutu olarak hizmet verdi.
2005 yılında Yeniköy Turizm şirketi yalıyı 49 yıllığına kiraladı. Sait Halim Paşa Yalısı şu anda düğün, nişan ve davetler için kullanılıyor.
3. Şehzade Burhaneddin Efendi (Erbilgin) Yalısı
Boğazdaki yalılar ve hikayeleri turumuzda şimdi de Şehzade Burhaneddin Efendi Yalısı’na bakalım.
Sait Halim Paşa Yalısı’ndan çıktıktan sonra yaklaşık beş dakikalık yürüme mesafesinde bulunuyor. Ayrıca Boğaz’daki en büyük yalılar arasında yer alıyor.
1911 yılında, II. Abdülhamid tarihi 1700’lü yıllara dayanan yalıyı, oğlu Şehzade Burhaneddin için satın aldı. Yalı daha sonra şehzadenin adıyla anılmaya başlandı.
Osmanlı hanedanı mensuplarının sürgüne gönderilmesi üzerine 1923 yılında Mısırlı Ahmet İhsan Bey'e satıldı.
Mısırlı Ahmet İhsan Bey, 1948 yılında öldükten sonra yalının mülkiyeti kızları Nebiha, Melek, Nimet ve Semiha’ya geçti. Onlar da yalıyı sadece Türkiye’ye geldikleri zamanlarda nadiren kullandılar.
1984 yılında Müfit Erbilgin yalıyı Ahmet İhsan Bey’in kızlarından satın aldı. Ardından uzun süre kullanılmamaktan harabeye dönen yalıyı restorasyon çalışması yaptırdı.
Yaklaşık beş yıl süren çalışmaların ardından yalı eski günlerine geri döndürüldü.
2015 yılında Katarlı iş insanı Abdulhadi Mana A SH Al-Hajri, yalıyı 100 milyon avroya satın aldı. 2019’da yalıda restorasyon çalışmaları başladı ve hala devam ediyor.
4. Ahmet Fethi Paşa Yalısı
Boğazdaki yalılar ve hikayelerini keşfe çıktığımız yolculuğumuzda sıradaki durağımız Ahmet Fethi Paşa Yalısı. Ahşaptan yapılan yalı, Üsküdar Sahili’nde yer alıyor.
Renginden dolayı Pembe Köşk olarak da adlandırılan yalının 1700’lü yılların başında inşa edildiğine inanılıyor.
Sultan Abdülmecid’in ablası Atiye Sultan’la evli olan Fethi Ahmed Paşa, 1830’lu yıllarda yalıyı satın alarak yeniletti.
Bu tarihten itibaren yalıda Fethi Ahmed Paşa ve onun soyundan gelen yaşamaya başladı. Ayrıca Macar besteci Franz Liszt de İstanbul’a geldiğinde burada misafir edilmiş.
Yalının harem kısmı 1925 yılında çıkan bir yangının ardından yok olsa da selamlık bölümü hala eski ihtişamını korumaya devam ediyor.
5. Hekimbaşı Salih Efendi Yalısı
Beykoz’da yer alan Hekimbaşı Salih Efendi Yalısı, 19. yüzyılda inşa edildi. Yalı, Osmanlı’nın ünlü hekimlerinden Salih Efendi tarafından yaptırıldı. Bu sebeple onun ismiyle anılıyor.
Yalının inşaatı bittikten bir süre sonra selamlık kısmı yıkılıp yerine bahçe yapıldı. Bu bahçede hala çok sayıda endemik bitki bulunuyor.
7 Nisan 2018'de yaşanan gemi kazasının ardından yalı büyük hasar aldı ve tadilat çalışmaları hala devam ediyor.
6. Sadullah Paşa Yalısı
Çengelköy'de bulunan Sadullah Paşa Yalısı, 19. yüzyılın başlarında Osmanlı’nın önemli devlet adamlarından Sadullah Paşa için yaptırıldı.
Ahmet Hamdi Tanpınar'ın ünlü romanı “Huzur”da, bu yalıdan bahsedilmesi yalının yıllardır büyük ilgi görmesine neden oldu.
Günümüzde, restorasyon çalışmaları geçiren yalı, hala özel mülkiyet olarak kullanılmaktadır.
7. Küçüksu Kasrı
Boğaz’ın Anadolu yakasında yer alan bu yapı, 19. yüzyıl ortalarında Sultan Abdülmecid tarafından yaptırıldı. Bu yüzden bir yalıdan çok küçük bir saraya benziyor.
Osmanlı döneminde daha çok sultanların dinlenme ve av mekânı olarak kullanıldı.
Zaman zaman çeşitli bakım ve restorasyon çalışmaları yapılan yalı, günümüzde müze olarak ziyaretçilerini ağırlıyor.
8. Zarif Mustafa Paşa Yalısı
Adını Osmanlı’nın ünlü devlet adamlarından biri olan Mustafa Paşa’dan alan yalı Boğaz’ın en zarif yalılarından biri olarak biliniyor.
Tarihi boyunca farklı dönemlerde çeşitli devlet adamları ve ünlü aileler tarafından kullanılan yalı, özel davetler için de tercih edilmeye devam ediyor.
İstanbul Boğazı’nda Kaç Yalı Var?
İstanbul’da boğazın her iki yanında yer alan yalılar şehri ziyaret edenlerin ilgisini çekiyor. Bu yüzden birçok kişi boğazda kaç tane yalı olduğunu merak ediyor.
Günümüzde İstanbul Boğazı’nda farklı dönemlerde yapılmış 360 adet yalı bulunuyor.
Boğaz’daki Yalılar Neden Kırmızı?
Boğazdaki yalılar ve hikayelerini dinledikten sonra bu yapılarla ilgili merak edilen konulara geçelim.
Boğazdaki yalıları ziyaret edenler bu yapılardan bazılarının neden kırmızı renkte olduğunu öğrenmek istiyor.
Osmanlı döneminde yalıların rengi ev sahibinin statüsünü gösteriyordu. Yalının kırmızı renkte olması sahibinin devlet görevlisi olduğuna işaret ediyordu.
Gri renkli yalılar gayrimüslimlere ve açık renkliler ise Müslümanlara aitti.
Boğaz’daki Yalılar Kimin?
Boğaz’daki yalılar geçmişte çoğunlukla Osmanlı’da yüksek mevkilerdeki devlet görevlilerine aitti. Şimdilerde ise bu yalılar ülkemizin önde gelen zenginlerine ait.
Yalılarla ilgili merak edilenleri de cevapladıktan sonra Boğaz’daki yalı turumuzun sonuna geldik!