Koronavirüsle mücadele önlemleri kapsamında işçilerin işten çıkarılmayarak ücretsiz izne gönderilmesinin önünü açan karar, akıllara İşsizlik Fonu’ndaki paranın nereye kullanıldığı sorusunu getirdi. İşsizlik Sigortası Fonu’nun kasasında 131 milyar TL bulunuyor. Bu paranın 104 milyar TL’si ile 15 milyon işçiye 3 ay boyunca asgari ücret verilebilir. Peki hükümet neden bu yola gitmiyor?

İşsizlik Sigortası Fonu’nun 2020 Şubat ayındaki toplam bütçesi 131 milyar TL, 2020 sonunda bu bütçenin 138 milyar TL olması bekleniyor. Fakat fonun kasasındaki paranın 122 milyar TL’si devlet tahvillerine yatırılmış durumda. Bu yola gidilmeseydi Covid-19 salgın sürecinde fondaki nakit para işsiz ve çalışanlar için kullanılabilecekti. İktisatçı Ergun Çağlayan hükümetin İşsizlik Fonu’na dair politikasını dokuz8HABER’e değerlendirdi.

ÖNCELİK HİÇ İŞÇİLER OLMADI

İşsizlik Fonu’nun amacına uygun olarak kullanılmadığını söyleyen iktisatçı Ergun Çağlayan, “Hükümetin bir yıl içinde fondan patronlara verdiği para işçilere verdiği paradan daha fazlaysa o fona işsizlik fonu diyebilir miyiz? Bizde deniyor. Yıllardır işverene ayrılan teşvik ödemeleri, muhtaç durumdaki milyonlara verilebilirdi fakat bu tercih edilmedi. Ekonomi yönetiminizi öncelikleriniz belirler. Ülkeyi yönetenler normal dönemlerde de zor dönemlerde de işverenleri kurtarmayı tercih ettiler” dedi.

FONDAKİ PARA DEVLET TAHVİLLERİNE YATIRILDI

Şu anda fonun kasasında 131 milyar TL nakit olmadığını belirten Çağlayan, “Fondan yararlanma koşulları ağır, fonun ödediği işsizlik tazminatı yetersiz bulunuyordu. Ama herhalde en vahim olan problem, fonun topladığı nakdi hazine iç borçlanma tahvillerine yatırmış olması. Hazine bu borçlanmayı çoktan tüketmiş, vadesi geldikçe yeni borçlanma yapıyordu. Tahviller vadesinden önce satılamıyor, çünkü fonun büyüklüğü, bu tahvillerin vade sonundan önce tahvil piyasasında nakde çevrilmesini imkansız hale getiriyor” dedi.

“ELDEKİ TAHVİLLERİ MERKEZ BANKASINA VERMEK ZORUNDA KALABİLİRLER”

Fondaki tahvillerin nakite çevrilmesinin doğal yollarla mümkün olmadığını söyleyen Çağlayan, “Bu durumda salgına karşı alınacak önlemlerde kullanmak için nakit yaratabilmek amacına hizmet edebilecek tek çare kalıyor: Bu devasa tahvil portföyünü merkez bankasına teminat olarak yatırıp merkez bankasından borç almak. Yani merkez bankasının özel amaçlı para basması” ifadelerini kullandı.

FON NASIL KULLANILIYOR?

İşsizlik Fonu’nun kullanımı yıllardır sendikalar tarafından eleştiriliyor. Fonun kuruluş amacına uygun olarak işçileri desteklemesi gerekirken bu zamana kadar en fazla kaynağın işverenlere ayrılması eleştirilere neden oluyordu. Peki İşsizlik Fonu nerelere aktarılıyor? İşçiler fondan ne kadar alabildi? Son üç yıla bakıldığında fona yönelik eleştirilerin temelsiz olmadığı görülüyor. DİSK-AR tarafından yapılan araştırmaya göre yıllar boyunca iş piyasasındaki işçilerin maaşlarından kırpılarak oluşturulan milyarlarca liradan aslan payı işçilere değil patronlara aktarılmış. 2018’de işsizlik sigortasının toplam gideri 24 milyar TL oldu. Gider kalemlerinin içinde işsizlik ödeneği miktarı yaklaşık 6 milyar TL iken işverenlere teşvik olarak ödenen miktar ise 10,7 milyar TL oldu. 2019’da 37 milyar TL olan toplam giderden işsizlik sigortası için 10,4 milyar harcanırken, işveren teşviklerine ayrılan miktar 16 milyar TL’ye yükseldi. Yani 2019’da İşsizlik Sigortası Fonu’nun toplam giderleri için işveren teşviklerinin payı yüzde 44 olarak gerçekleşti.

15 MİLYON İŞÇİYE 3 AY YETEBİLİRDİ

İşsizlik Fonu’nun kasasındaki miktar, devlet tahlilleri ve mevduata dönüştürülmeseydi toplamda 15 milyon işçiye 3 ay boyunca asgari ücret ödenebilirdi. Fonun bu yükün altından kalkması için ihtiyacı olan miktar ise 104,7 milyar TL.