2013’teki Gezi Eylemleri’nde dönemin başbakanı AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’la görüşen heyetteki dava kapsamında 18 yıl hapis cezasına çarptırılan şehir plancısı Tayfun Kahraman, sanatçı Sunay Akın ve gazeteci Nebil Özgentürk, toplantıyı anlattı.
T24 yazarı Murat Sabuncu’ya konuşan isimler, bu toplantıdaki diyalogları anlattı.
“Toplantı içinde genel anlamda ve özellikle sizin dönemin başbakanı Erdoğan ile nasıl diyaloğunuz oldu?” sorusuna yanıt veren Kahraman şunları söyledi:
“O gün gece geç saatlerde başlayan toplantıdan, aynı gün akşam saatlerine doğru haberim oldu. Sanırım o toplantıya katılan sanatçıların talebi sonucunda Taksim Dayanışması’nın da katıldığı bir toplantı yapılmasının gündeme gelmesi ve hükümetin daveti ile apar topar bir temsil heyeti oluşturarak Ankara’ya gittik. O hızlı gelişen toplantı kararı sonucu olsa gerek, iki ayrı özel uçak ile Ankara’ya gittik. İlk uçak bizden önce vardığından biz toplantı başladıktan sonra Başbakanlık Konutu’na vardık. Bir süre kabul edilmek için bekledik ve sonrasında toplantı salonuna geçerek dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın başkanlığında yapılan toplantıya katıldık. Toplantıda ilgili Bakanlar, hükümet yetkilileri, danışmanlar ile sanatçılar ve Taksim Dayanışması’nın altı temsilcisi vardı. Ben toplantıya katıldığımda katılımcılar sıra ile söz alarak tespitlerini ve önerilerini aktarıyorlardı.
‘TANSİYON YÜKSELDİ’
En sonda oturduğum için en son söz alan ben oldum ve Taksim Dayanışması sözcüsü olarak, daha önce Bülent Arınç ile gerçekleştirilen toplantıda da dillendirilen talepleri aktardım. Gezi Parkı’nın park olarak kalması, nedensiz ve orantısız polis şiddetine yol açan kamu görevlilerinin görevden alınarak soruşturulması, -ki bu polis amirleri ve kamu yöneticilerinin daha sonra FETÖ üyesi oldukları açığa çıktı- gözaltına alınan protestocuların serbest bırakılması ve tüm meydanların başta Taksim olmak üzere toplantı ve gösterilere açılması olarak belirlenen talepleri anlattım. Polisin bir deprem toplanma alanı da olan Gezi Parkı’na sahip çıkmak isteyen bizlere gösterdiği şiddetin, gösterilerin bu kadar büyüyüp kitleselleşmesine neden olduğunu aktardım. Sonra ekrana polis ve göstericiler arasında yaşananlar yansıtıldı, uzun bir süre bu gösterileri izledik. Erdoğan, görüntüler üzerine ‘protestocuların polise saldırdığını’ söyleyerek bunları kabul etmeyeceklerini anlattı. Bir sanatçının, -kim olduğunu hatırlamıyorum-‘Polis şiddeti ile tansiyon yükseldi’ demesi üzerine kızıp, ‘Nasıl bunu söylersiniz, görüntüler ortada’ diyerek devamını getirmesine izin vermedi. Bu görüntülerden sonra da toplantıda tansiyon yükseldi.
‘ERDOĞAN TOPLANTIYI TERK ETTİ’
Artık toplantıya son verelim denildikten sonra, masa arkasında oturanlara son olarak söz verelim denildi. İkinci sözü alan Arzu Çerkezoğlu, ‘Efendim, siz mahkeme kararının beklenileceğini ve plebisit yapılacağını söylediniz ama protestoların sosyolojik boyutları da var’ deyince; sayın Erdoğan ayağa kalkarak, ‘Bu işin sosyolojisini de psikolojisini de sizden öğrenecek değiliz’ diyerek arka odaya geçti ve toplantıyı terk etti.
Evet, buna rağmen toplantıdan çıkan olumlu bir sonuç vardı ve hükümet mahkeme kararının bekleneceğini ve iptal edilmezse plebisit (referandum) yapılacağını bizlere deklare etmişti. Açıkçası toplantı sonrası tüm ülkenin gözleri bizim üzerimizdeydi ve toplantıda geçen gerginlikleri orada açıklamamız tansiyonu daha da yükseltebilirdi. Ben de yaptığım açıklama ile pozitif bir yaklaşımla projenin halkoyuna sunulacağını söyleyerek son kararı hep birlikte vereceğiz dedim. Bu açıklamam protestocular tarafından çok eleştirildi ama o sırada yapılacak negatif bir açıklama tansiyonun daha da yükselmesine ve istemediğimiz olayların yaşanmasına neden olabilirdi. O sırada hükümet sözcüsü olan Hüseyin Çelik açıklama sonrası gelerek, ‘Neden eylemlerin sona erdiğini söylemediniz?’ dedi. Ben de, ‘Bu kararı biz veremeyiz, bize sözcülük dışında bir temsil yetkisi verilmedi, ancak herkesin katılımı ile böyle bir karar alabiliriz, şimdi İstanbul’a dönüp bunları Park’ta anlatacağız’ dedim ve İstanbul’a döndük.”
“O toplantıdan çıktıktan sonra neler yaşandı? Bu mesajları nerelere ulaştırdınız, sonuçları ne oldu?” sorusuna yanıt veren Kahraman kendisine tepkilerin yükseldiğini söyledi. Kahraman sözlerini şöyle sürdürdü:
“Toplantıdan sonra açıklama ile yaşananları az önce söyledim. Uçağa bindiğimizde kalkışı beklerken Sertap Erener, Sezen Aksu’nun aradığını, tebrik ettiğini ama sosyal medyada yaptığım açıklama nedeniyle tepkilerin çok yüksek olduğunu söyledi. Telefonum sürekli çaldığı ve iki gündür uyumadığımdan kimseye cevap verecek halim yoktu ve telefonu kapatmıştım. İlk tepkileri o nedenle Sertap Hanım’dan öğrendim. Hatta uykusuzluk üzerine bir önceki soruda atladığım bir detayı anlatacağım. Söz sırası bende iken, ‘Sayın Başbakanım, bu sorunun çözülmesi için bizler de uyumadan uğraşıyoruz, iki gündür uyuyacak fırsatım olmadı’ dedim. Kendileri de, ‘Gidin evinize uyuyun efendim, neden uyumuyorsunuz?’ dedi. Böyle de bir anekdot geçti aramızda. İstanbul’a döndüğümüzde hava aydınlanmıştı, Yavuz Bingöl aracı ile bizi Mimarlar Odası’na bıraktı. Orada biraz dinlenerek parka geçtim ve Taksim Dayanışması bileşenleri olarak bir araya geldik.
Aslında Başbakanlık’ta yapılan toplantı ile mesajı almıştık. Hükümet bize, ‘Artık protestolara son verin ve parkı boşaltın’ diyordu. Sayın Erdoğan tarafından da bu mesaj birebir deklare edilmişti. Ben yaşanan gelişmeleri aktardım ve Taksim Dayanışması bileşenleri bu gelişmeleri parkta da anlatmam gerektiğini, o sırada konuşulduğu üzere Park’ta forumlar yapılması ve herkesin orada görüşlerini bildirerek temsilciler aracılığıyla akşam yapılacak toplantıda fikirlerini açıklamaları kararı alındı. Gezi Parkı’na giderek toplanan geniş kalabalığa, yapılan görüşmeleri ve bu görüşmeler sonrası alınacak ortak karar için Gezi Parkı’nda forumların toplanarak, görüşlerini açıklayacak temsilcileri belirlemeleri ve akşam toplantıya katılmalarını anlattım. O sırada da parkta toplananlardan büyük bir tepki gördüm. Her sözümün arkasından ıslıklamalar ve yuhalamalar geliyor, sahneye sebze kabukları atılıyordu. İnsanlar açıklamalarım sonrası onları sattığımı düşünüyor ve bunu bu şekilde ifade ediyorlardı. Konuşmam bitince sahne arkasına geçtim. O sırada CHP Beylikdüzü İlçe Başkanı olan Ekrem İmamoğlu ve Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi ikinci başkanımız, bugün Beylikdüzü Belediye Başkanı olan Mehmet Murat Çalık beni bekliyorlardı. Onların yanına gittim, daha merhaba demeden oraya gelenler beni protesto etmeye başladılar ve tansiyon yükseldi. Hiç unutmam, altmış yaşlarında bir amca, bana içi çürümüş ıspanak dolu bir torba sallayarak bağırıyordu.
‘METİN HAZIRLANIRKEN POLİS SALDIRDI’
Her ikisinin de önerisiyle hemen parktan çıktım. Bir daha da Gezi Parkı’na dönemedim o açıklamadan sonra. Fakat Park’ta insanlar bir araya geldiler, forumlarda görüşlerini paylaştılar. Sonra diğer parklarda toplanan forumlar da bu deneyim ile başladı. Akşam Taksim Dayanışması bileşenlerinin temsilcileri, parktan gelen temsilciler herkese açık bir toplantıda bir araya geldiler. Yüzlerce kişinin katıldığı ve sabah hala devam eden bu toplantıdan tam bir uzlaşı çıkmadı. Bizler Taksim Dayanışması bileşenleri olarak, Gezi’nin artık park olarak kalacağı yetkililer tarafından taahhüt edildiği için ertesi gün yapılacak şenlik sonrasında parkta temsili bir çadır bırakılarak, diğer çadırların kaldırılması ve kitlesel eylemin sona ermesini önerirken; park sakinleri buna olumlu bakmadı. Tartışmalar sonucunda ertesi gün bir şenlik yapılması, Taksim Dayanışması’nın kurumlar adına temsili bir çadır kurarak parktan ayrılması, parkta kalmak isteyenlerin çadırlarının zorla kaldırılamayacağı ama onların da çadırlarını bir nizam içinde yeniden kurmaları kararı alandı. Buna yönelik bir açıklama metni yayınlanıyordu ki polisler parka gaz bombası atarak girdiler ve zorla boşalttılar. O metin, o karmaşada yayınlandı mı hatırlamıyorum ama Valilik de polis de bu karardan haberdardı. Çünkü sürekli kurum temsilcileri arasında alınan karar soruluyordu. Belki de bu karar uygulanabilseydi, o polis baskını olmayacaktı ve bir şenlik ile park boşalacaktı. Ama ne yazık ki Gezi’deki eylem polis baskını ile sona erdi.”
Kahraman, “O gün barışçıl bir sonuç alma çabasından, bugün 18 yıl hapis cezası Yargıtay tarafından onaylanmış bir tutukluluğa... Bu durum ne düşündürüyor size?” sorusuna da yanıt verdi.
Eylemcilerin o dönemde kendisini de eleştirdiğini söyleyen Kahraman, şunları kaydetti:
“Tabii ki kabul edilebilir değil bu hukuksuzluk. Yargıtay hiçbir delile ihtiyaç duymadan bizler hakkında verilen cezaları onayladı. Hatta Yargıtay kararında katılımcıların beni fazla uzlaşmacı buldukları için protesto ettikleri açıklamalarım ile ilgili olarak, ‘Olayların sürdürülmesi yönünde kışkırtıcı açıklamalar yaptı’ şeklinde aleyhimde kullanıldı. 14 Haziran günü parkta bulunanlar beni protesto edip ‘Bizi sattın’ derken, karar metninde içeriğine yer verilmeyen açıklamalarım nedeniyle olayları kışkırttığım söylendi. Elbette o sırada bana atılan sebzelerden karar metninde hiç bahsedilmedi. Bunları düşününce, gerçekten neler yaşandığını hatırlayınca bu hikâye komik görünüyor ama benim için hiç eğlenceli değil. Çünkü eğilip bükülerek suç çıkarılmaya çalışılan, hiçbir delil olmadan yaratılan bu hikâyeler ile 19 aydır cezaevindeyim ve ciddiyetten uzak bu akıl dışı iddialar Yargıtay’da da kabul gördü, cezam onaylandı. Sadece benim için değil, Gezi Davası’nda cezaları onaylanan beşimiz için de benzer kurgular yapılarak ortaya karışık bir suç ve örgüt icat edildi. Gezi’deki şiddet nedeniyle yitirdiğimiz canlar, vücut bütünlüğünü kaybeden insanlarımız var. Bu anlamda da Gezi’deki şiddet konuşulmalıdır ancak ters çevrilmiş arabalarla, atılmış molotoflarla, yıkılmış ATM’lerle, şiddetin hiçbir türü ile benim hiçbir ilişkim yeryüzünde olmadığı gibi bu dosyada da yok.
Bu nedenle Adalet Bakanı’nın ‘Gezi’de kalkışmaya neden oldular, Yargıtay kararını okuyun’ sözüne uyarak lütfen kararı okuyun. Orada birbirinden bağımsız hikâyeler anlatıldığını, somut bir suçlama yöneltilmeden suç işlediğimizin söylendiğini ve dava başlayana kadar birbirini hayatında görmemiş olan bizlerin birlikte, örgüt halinde hareket ettiğini söyleyen acemice hazırlanmış bir kurmaca okuyacaksınız. Bu nedenle bu kadar hukuksuz bir şekilde, karar metninde dahi somut bir suçlama olmayan bir karar ile özgürlüğüm elimden alındığı ve ailemden ayrı kaldığım için kızgınım. Gerçekten ortalığı sakinleştirerek, barışçıl bir çözümle aklıselim her kesimin memnun olacağı bir sonuç almaya çalışırken bu çabaların cezalandırılması ve üst yargı organlarınca da bunun onaylanması inanılır gibi değil. Hele ki bu suçlama ile “terörist” olarak tanımlanmak ve adli tutukluların haklarından bile yararlanamamak; bugüne kadar hep kamu yararını hukuk çerçevesinde savunan ve sağlıklı kentlerde yaşam hakkı için meşru mücadele yürüten biri olarak içimi acıtıyor. Umarım, tamamen siyasi saiklerle sunduğumuz deliller tartışılmadan, tanıklarımız dahi dinlenmeden yapılan bu hukuksuz yargılama sonucu verilen kararlar, lehimize bozularak tahliyelerimiz gerçekleştirilecek. Buna olan inancım tam ve tüm bu absürtlüklere, hukuk ve akıl dışılığa rağmen haklı olmanın verdiği güç ile tahliye olacağımız günü beklemeye devam ediyorum.”
SUNAY AKIN: PARKI İSTANBUL’A KAZANDIRAN KAHRAMAN VE ARKADAŞLARI
Heyetteki isimlerden Sunay Akın da o süreci anlattı. Akın, “O gün nasıl diyalog oldu” sorusunu şöyle yanıtladı:
Benim de aralarında bulunduğum sanatçı arkadaşlarla birlikte Başbakan ve dönemin bakanlarıyla yapılan toplantıya katılmamız, Gezi Dayanışması olarak bilinen sivil toplum örgütlerinin yöneticilerinin isteğiyle gerçekleşmişti. Yani, bizler kendi başımıza ’sanatçı’ olarak Ankara’ya gitmiş değiliz. Gezi sürecinde Tayfun Kahraman’ın da aralarında olduğu ve çadırların yakılmasından aylar öncesinde, İstanbul’un bir yeşil alanını korumak isteyen, deprem toplanma alanı olarak kullanılmasını dile getiren, parkın ’park’ olarak kalma çabasını tamamen demokratik ve hukuk sürecinde yöneten duyarlı ve aydın insanlar, konu Türkiye’nin gündemine düşünce, bizden, başlattıkları hukuk ve de diyalog sürecinin sekteye uğramaması için yardım istediler. Bizler de başlattıkları hukuk sürecinin devam etmesi düşüncesiyle, yine onların isteği doğrultusunda İstanbul Valisi ve Büyükşehir Belediye Başkanı’yla görüştük. Bu süreç çok önemlidir. Bunu bizden Gezi’nin ilk gününde talep ettiler. Sorarım, İstanbul’un ortasındaki parkın adının ’Gezi Parkı’ olduğunu daha kimse bilmeden, oradaki yeşil alanı korumak için mahkemeye başvuran, hukuk ve demokratik haklar yolundan asla ayrılmadan adalet arayışında olan o değerli insanlar, konu tüm ülkenin gündemine düştüğünde bizlerden İstanbul’un yöneticileriyle diyaloğa geçmemizi isteyerek ve Başbakan’ın da kabul ve davet ettiği, son derece hukuk çerçevesinde yürütülen bir yolun sonunda nasıl oluyor da ‘Hükümeti devirmek’ gibi aklın almadığı ve de insan vicdanına sığmayan bir suçlamayla karşı karşıya kalabiliyorlar?
13 Haziran 2013 tarihinde, dönemin Başbakanı Sayın Erdoğan’la yapılan toplantı öncesinde, Tayfun Kahraman ve arkadaşlarının bizlerden vali ve de belediye başkanıyla görüşmemizi talep etmeleri, Gezi Dayanışması’nın hukuk ve demokrasi yolundan hiçbir zaman ayrılmadığının kanıtıdır. Yani bizler, hukukun yolundan sapmamak için önce Ankara’ya gitmedik o gün. Gezi’nin ilk gününden beri Gezi Parkı’nın “park” olarak kalmasını savunan sivil toplum örgütlerindeki arkadaşların isteği doğrultusunda hukuk yolunda yürüyorduk. Bu süreçte yapılan son toplantıdır Ankara’daki.
‘BABA NEFES ALAMIYORUM’
Toplantı salonunda masa önceden hazırlanmıştı. Tayfun Kahraman’ın da olduğu Gezi Dayanışması’ndaki arkadaşlar ve bizlerin adları gitmeden önce onaylanmıştı. Tüm bu yaşananlar, sürecin demokratik yollardan, hukuk çerçevesinden asla ayrılmadan yürüdüğünün belgesidir. Alfabetik sırayla oturduk masaya. Ben, soyadımdan dolayı Başbakan’a en yakın oturan oldum. Bu yüzden ilk ben konuştum ve heyetin demokrasi istemekten başka talebi olmadığını söyledim. Toplantıya gelene kadar aramızda bulunan Tayfun Kahraman ve Gezi Dayanışma grubundaki tüm arkadaşların adalet yolundan ayrılmadan yürüdükleri yolu, onların istediği üzerine vali ve belediye başkanlarıyla yaptığımız toplantıları anlattım. Bunun üzerine, Gezi Parkı’ndaki olup bitenlerden nasıl haber aldığım ve neden katıldığım soruldu. Yanıtım şuydu: ‘Kızınız sizi telefonla arasa ‘Baba nefes alamıyorum’ dese, siz ne yapardınız?’ Kızımın okulu parkın yakınındaydı ve atılan biber gazlarından dolayı arkadaşlarıyla zor anlar yaşıyordu. Kaldı ki, 1992 yılında Kız Kulesi’nin rantiyeye açılışından, 2023’de Akbelen Ormanı’ndaki doğa katliamına kadar yapılan eylemlere Anayasa’nın verdiği hakla katıldım, katılmaya da devam edeceğim. Alfabetik sırayla yapıldı konuşmalar ve toplantının amacı olan Tayfun Kahraman’ın söz alışına kadar geçen sürede arkadaşlarımız alfabetik sıraya göre söz aldılar ve her biri parkı korumak isteyen sivil toplum örgütü temsilcilerinin hukukun yolundan asla ayrılmadan izledikleri demokratik ve barışçıl yolu anlatılar. O dönem emniyet güçlerinin yaptığı, halkı kışkırtıcı hatalar konuşuldu.”
MAHSUN KIRMIZIGÜL’ÜN ÇIKIŞI
Akın, toplantıda aklında kalan en dikkat çekici olayın şarkıcı ve yönetmen Mahsun Kırmızıgül’ün çıkışı olduğunu söyledi. Akın, “Aklınızda kalan diyaloglardan örnek verir misiniz?” sorusuna şöyle yanıt verdi:
“Mahsun Kırmızıgül masanın ucunda oturuyordu. Bir uçtan bir uca Başbakan’a ‘Bırakın parkı, ne istiyorsunuz parktan. Yer mi kalmadı?’ gibi bir söylenme seslenişi kaldı aklımda. Heyetteki herkes yapıcı ve bilgi veren konuşmalar yaptılar. Toplantı başladıktan yaklaşık bir saat sonra birkaç arkadaş daha geldi. Adları yoktu listede… Ama biz, içerdekiler onların da katılması yönünde baskı yapınca kabul edildiler. Çok gariptir, bu gruptaki tanımadığım bir arkadaşın sonradan kendisiyle yapılan bir röportajda, benim toplantıdaki sözlerime katılmadığını yönünde olumsuz sözler sarfettiğini okudum. Oysa ben sadece toplantının başında konuştum ve o arkadaş o sırada orada değildi. Sosyal medyada çok spekülasyon yapıldı. Bu tür bilgi kirlilikleri ne yazık ki, Gezi Parkı’nı savunan değerli insanların gündemini saptırmak isteyenlere hizmet etti.”
NEBİL ÖZGENTÜRK: ERDOĞAN DA DİKKATLE DİNLEDİ TAYFUN’U
Heyetteki isimlerden Nebil Özgentürk de yaşananları anlattı. “Toplantı içinde özellikle sizin dönemin Başbakanı Erdoğan ile nasıl bir diyaloğunuz oldu?” sorusuna yanıt veren Özgentürk, şunları dedi:
Tam 10 yıl geçmiş aradan. Evet biraz düşünüyorum da böyle dalgalı, biraz da tatsız ama uzun süren ciddi bir toplantıydı. Bir grup sanatçı dediğiniz gibi aydın ve özellikle sivil toplum kurumundan yönetici dostlarımızla özel uçaklarla gidildi Ankara’ya, Başbakanlık konutuna. Ve biz doğrusu aylardır, haftalardır bir yandan da süren gergin itirazların zaman zaman provokasyonlarla da anlatılan ama sonuçta Taksim Meydanı’na yapılaşmanın istenmediği, yapılaşmaya itiraz edildiği süreçle ilgili oradaydık. Biz de o toplantıda, bir yandan da Gezi Parkı’nda yer alan, Gezi Parkı’ndaki o kalabalıkların arasında yer alan sivil toplum örgütleri yöneticileri ve o insanların da bir anlamda tanıdığı, bildiği, ülkenin tanıdığı insanlar olarak bu neslin ve bir anlamda yapılaşmaya nasıl engel olunacağının toplantısı için sayın Başbakan’la danışmanları ve mevcut yöneticilerle, bakanlarla geniş bir toplantıya gittik.
Özgentürk, “Toplantıdan sonra alınan kararlar ve durumla ilgili ne yaşandı?” sorusunuysa şöyle yanıtladı:
“'Toplantıdan sonra alınan kararlar' diye bir tam karar metni yok. Sonuçta Taksim’e kışla yapılmaması hatta İstanbul halkına sorulması konusunda bir karar çıktı. Biz de bunu bir anlamda Gezi Parkı’nda toplanan demokratik kitle örgütü olarak özetlenebilecek sivil toplum örgütlerine, yöneticilerine bildirmek üzere döndük İstanbul’a. Tayfun Kahraman o gün bizimle beraber toplantıda son derece zarif beyefendi ve tam da uzman bir insan olarak hep aklımda yer etmiştir. Gerçekten ve o kadar iyi anlattı ki, oraya bir yapılaşmanın gereksiz olduğu konusunda o kadar çok değerli bilgiler sunmuştu ki… Biz bile o gün öğrendik, bilgisine hayran olduk. Biz derken, kendi adıma ben de bilgilendim ve çok güzel bir şekilde özetledi. Hatta bütün oradaki hükümet üyeleri ve sayın Başbakan çok da dikkatle dinledi Tayfun Kahraman’ı. Aradan yıllar geçti, 10 yıl geçti ve ben Tayfun Kahraman dostumuzun, o gün görüp bir daha da görmediğim dostumuzun ‘hükümeti devirmeye teşebbüs’ ile yargılandığını, hatta hüküm giydiğini duyunca o kadar kırıldım ki, o kadar üzüldüm ki… Tayfun büyük çaba sarf eden ve barışçıl yöntemle sadece Taksim’e kışla yapılmasının ne kadar hukuken ve çevresel anlamda ya da imar anlamda, mimari estetik anlamda yanlışları olduğunu anlatan bir konuşmalar zinciri yaptı. Ortak bir günün dostu olarak ve Tayfun Kahraman’ın ve Gezi Davası’nda yargılanan pek çok dostumuzun haksız ve hukuksuz bir şekilde hüküm giydiğini bir kez daha söylemeliyim. Durumu şöyle özetlemek mümkün; ‘hükümeti devirmeye teşebbüs’ün kıyısından dahi geçmedi Tayfun.”