Toplu taşımada yoğunluğu azaltıp, mesafeyi korumak için İstanbul'a 'kademeli mesai' gündemde. Peki kademeli mesai nedir? İstanbul’da kademeli mesai nasıl uygulanabilir?

Koronavirüs tedbirleri kapsamında İstanbul’da kademeli mesaiye geçiş için hazırlık yapılıyor. Kademeli mesai saatleri ile işe giriş ve çıkış saatlerinin yeniden planlanması üzerine çalışılıyor.

KADEMELİ MESAİ NEDİR?

İstanbul'da toplu ulaşımda yaşanan yoğunluk sonrası sosyal mesafenin korunabilmesine yönelik düşünülen Kademeli mesai sistemi, mesai saatlerinin bölünmesi, bazı meslek çalışanlarının aynı anda sokağa çıkmaması anlamına geliyor. Kademeli mesai sisteminde mesailer birden fazla gruba ayrılıyor. Örneğin; 07.00, 08.00, 09.00 ve 10.00 saatleri için mesai grupları belirleniyor.

BİLİM KURULU BAŞKANI ÖNERDİ

İstanbul Valiliği Ulaşım Bilim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı yeni düzenleme konusunda önerilerde bulundu. 08.00-09.00 ve 17.00-18.00 saatleri arası trafiğin ciddi oranda arttığına işaret eden Prof. Dr. Ilıcalı sözlerini şöyle sürdürdü: "İki pik nokta yer alıyor. 50 bini sabah 08.00-09.00 arasında, 50-55 bini de akşam 17.00-18.00 arasında gerçekleşiyor. Mesai kademelendirmedeki amaç, bu pik saatleri azaltmak. Mesailer 4 gruba ayrılsa ve sabah 07.00, 08.00, 09.00 ve 10.00'da başlayan gruplar olursa 50-55 binlik rakamlar en az 20 bine düşer. Bu sayede sosyal mesafe ayarlanır, risk azaltılır."

HANGİ İLÇELERDE UYGULANABİLİR?

İstanbul'un ana merkez ilçelerinde yaşanan trafik ve toplu taşıma yoğunluğun sosyal mesafeyi ortadan kaldırıyor. Dolayısıyla örneğin Silivri iliçesinde kademeli mesaiye geçiş bu trafik yoğunluğunun azaltılmasında hiçbir etkinliği olmayacak. Beşiktaş, Taksim, Fatih, Kadıköy gibi özellikle merkez ilçelerde kademeli mesai sisteminin uygulanması gündeme gelebilir.

İSTANBUL’DA BİR GÜNDE 3 MİLYON 700 BİN KİŞİ TOPLU TAŞIMA KULLANIYOR

İstanbul’da ağustos sonu itibariyle, toplu taşımada yolculuk sayısı yüzde 5,7 arttı. Günlük yolculuk, 3 milyon 700 bini geçti. Yolcuların yüzde 48,1’i otobüsü, yüzde 27,9’u metro-tramvayı, yüzde 12,5’i Metrobüs’ü, yüzde 7’si Marmaray’ı ve yüzde 4,4’ü denizyolunu tercih etti. Araç hareketliliği en fazla 15.00-18.00 saatleri arasında, trafikte en fazla yoğunluk hafta içi 15.00-17.00, hafta sonu 15.00-18.00 saatleri arasında yaşanırken yaka geçişleri, en yoğun 17.00-18.00, en az 03.00-04.00 saatleri arasında gerçekleşti. Trafik yoğunluğu indeksi Mayıs ayında sokağa çıkma yasaklarının da etkisiyle 13 olarak ölçülmüştü. Sokağa çıkma yasağının esnetildiği Haziran ayında yüzde 135 artarak 30’a yükseldi. Temmuz ve Ağustos aylarında ise 24 olarak kaydedildi.

ANKARA’DA MESAİ 4 GRUBA AYRILMIŞTI

Ankara'da kademeli mesai sistemine geçilmişti. Mesai saatlerinin 08.00-17.00, 08.30-17.30, 09.00-18.00, 10.00-19.00 olarak dört farklı şekilde uygulanması kararlaştırılmıştı.

İZMİR VE DİYABAKIR’DA KADEMELİ MESAİ

İzmir'de kamu kurum ve kuruluşlarında esnek çalışma saati uygulamasına geçildi. İki gruba ayrılan kurumlarda mesai birer saat arayla başladı. Mesai saatlerinde değişikli yapılan bir diğer il ise Diyarbakır oldu.Kamu kurum ve kuruluşlarında mesai saatlerinin ikiye bölündüğü Diyarbakır’da ilk grup 08.00'de, ikinci grup ise 09.00'da işe başlayacak.

DÜNYADA 1920’DEN BERİ UYGULANIYOR

Kademeli mesai saati 1920 yılından beri şehirlerdeki trafik sıkışıklığını çözmek için uygulanıyor. 1955 yılında Fransa’nın Metz şehrindeki bir uygulamada okullar 15 dakika erken, işyerleri ise 15 dakika geç işe başlatılmış ve sonuç olarak toplu taşıma sisteminin kullanımında iyileşme elde edilmiş. 1970 yılında Amerika’nın New York şehrinde 2500 çalışana sahip bir işyerinde kademeli mesai saati ve esnek mesai saati karma bir şekilde uygulanmış ve zirve saat talebinde %31 azalma sağlandı. 1973 yılında Kanada’nın Toronto şehrinde 11.000 kamu personelinin %68’i kademeli mesai saati, %23’ü ise esnek mesai saati uygulamasına tabi tutulmuş ve sonuç olarak zirve saat talebinde %50 azalma elde edilmiştir. 1988 yılında Hawaii’nin Honolulu şehrinde 7.500 kamu personelinden 3.500’ü 45 dakika işe geç başlatılmış ve böylece seyahat sürelerinde ortalama olarak %8 azalma elde edilmiştir.

2007 YILINDA İSTANBUL TRAFİĞİNİ RAHATLATMAK İÇİN ÖNERİLMİŞTİ

2007 yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesi, İstanbul Ticaret Odası ile birlikte, iş yerlerini, kamu kurumlarını ve okulları farklı gruplara ayrılarak mesai saatlerinin yeniden düzenlenmesi konusunda bir çalışma yapıldı. Çalışmada işçilerin mesai saatlerinin 06:00’da, memurların 07:00’de, okulların 08:00’de, özel sektörün 09:00’da, üniversitelerin de 10:00’da başlaması önerildi. Ancak bu uygulama hayata giçirilemedi.