Ankara Yenimahalle - Marşandiz istasyonunda yol kontrolü yapan kılavuz tren ile Ankara - Konya seferini gerçekleştiren yüksek hızlı trenin (YHT) çarpışması sonucu 9 kişi ölürken, 86 kişi yaralandı. Bu kazanın, yazın Çorlu'da meydana gelen ve 24 kişinin hayatını kaybettiği kazanın ardından gelmesi, demiryollarının teknik yeterliliğini sorgulanır hale getirdi. Son yaşanan kazalar çerçevesinde biz de Türkiye'de yaşanan tren kazalarının tarihini, bu kazaların nedenlerini ve yaşanan insani kayıpları ve AKP'nin karnesini sizler için derledik.

13 Aralık 2018'de Ankara - Konya YHT kazasıyla ilgili kusuru bulunduğu gerekçesiyle TCDD personeli 3 kişi gözaltına alındı. Kazanın ardından Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, "Kontrol lokomotifinin YHT rayında olmaması gerekiyordu" denildi. Ancak içinde bulunduğumuz sorun, üç kişiye ihale edilebilecek kadar basit bir sorun mu? Birleşik Taşımacılık Çalışanları Sendikası (BTS) eski Genel Sekreteri İshak Kocabıyık, Başkentray'ın sinyalizasyon sistemi bitmeden seferlere başlandığını belirterek, "Sinyalizasyon olsa trenlerin nerede olduğu takip edilebilir" dedi. BTS Genel Yayın Sekreteri Ahmet Eroğlu da şunları söyledi: "Sinyalizasyon hattı tamamlanmadığı için trafiğin merkezden yönetildiği bir sistem işletiliyor. Hem banliyo trenleri hem de hızlı trenler için durum böyle. Başından beri farklı raporlarda da bunun bir faciaya sebep olacağı uyarısı yer alıyordu. Diğer kazalarda olduğu gibi bu facia da sadece iki personelin üzerine yıkılıp kurum kendi kusurunu örtmek isteyecektir. Trafik kontrolü yapan kişi ve makasçıya mal edilecek bu kazanın sebebi kurumdur. Trafiğin merkezden yönetildiği sistemde telefon üzerinden iletişim kuruluyor. Makaslar döndürülüyor. Sinyalizasyon sistemi proje temelinde tamamlandığı için telefon üzerinden haberleşilerek tren yollarına ilişkin haberleşiliyor. Eğer sinyalizasyon sistemi olsaydı bu kaza yaşanmazdı, trenler birbirini görmeden uyarı gelirdi." https://www.youtube.com/watch?v=fLmCuC0wpR4

KAZA GÜZERGAHINI KOLİN İNŞAAT YAPTI

Ankara'daki hızlı tren kazasının gerçekleştiği güzergahın projesini, birçok projede ortaklığı bulunan Kolin İnşaat üstlenmişti. Kolin inşaatın internet sitesinde projeye dair verilen bilgiler arasında, "sinyalizasyon işlerini de kapsamaktadır" bilgisi yer alıyor. Ancak sinyalizasyon sistemi tamamlanmadan sefere başlayan Başkentray’ın 12 Nisan 2018’de açılışında, dönemin Başbakanı Binali Yıldırım da bu bilgiyi doğrular nitelikte, "...Ulaştırma Bakanı başta olmak üzere tüm ekibe teşekkür ediyorum. Yüklenici firma Kolin İnşaat’a da teşekkür ediyorum. Mucize sürede bitirdiler" demişti. Kolin İnşaat’ın resmi internet sitesinde de “Devam eden proje” olarak yer alan bilgilere göre, 25 Mart 2016 tarihinde imzalanan sözleşmede "Sincan-Ankara-Kayaş Hattının Yeniden İnşa Edilmesi İşi üstlenildi" bilgisi veriliyor. Kolin inşatın internet sitesinde sözleşmeye ilişkin şu ayrıntılar yer alıyor: "Proje ile Kayaş-Ankara-Sincan arasındaki mevcut demiryolu hatlarının hızlı tren, konvansiyonel hat ve banliyö hattı olarak birbirinden ayrılması ile tüm istasyon ve peronların metro standardında yeniden inşa edilmesi amaçlanmaktadır. Projenin 25 adet istasyon düzenlemesi, 150 bin 60 metre hat döşenmesini, 2 adet vasıta üst geçidi, 11 adet vasıta alt geçidi, 2 adet yaya üstgeçidi, 8 adet yaya altgeçidi, 1 adet 2200 metre aç-kapa demiryolu alt geçidi, 117 adet menfez, 1 adet metro bağlantı geçişi elektrifikasyon işleri, sinyalizasyon ve telekomünikasyon işlerini de kapsamaktadır."

AKP DÖNEMİNDEKİ 11. ÖLÜMLÜ VE YARALANMALI TREN KAZASI

Temmuz ayında Çorlu’da 24 kişinin yaşamını yitirdiği tren kazası sonrası şimdi de Ankara’da yüksek hızlı tren kazası yaşandı. Bu kaza, AKP iktidarında yaşanan 11. ölümlü ve yaralanmalı tren kazası oldu. [infogram id="f49e2bba-880f-48a6-b3bb-d11e3937803f" prefix="OkC" format="interactive" title="AKP dönemi tren kazaları"]

PAMUKOVA 'KAHRAMANI' VEKİL YAPILDI

Bu kazaların ardından hiçbir Ulaştırma Bakanı ya da TCDD yetkilisi istifa etmedi. Bilirkişi marifetiyle tüm kazaların üzeri örtüldü ya da kazalar sıradan çalışanların üzerine yıkıldı. Hızlandırılmış tren kazasında kurumun başında olan ve 12 yıl TCDD Genel Müdürlüğü yapan Süleyman Karaman ise AKP’den milletvekili seçildi. https://www.youtube.com/watch?v=b3AVq5HrLkc

TÜRKİYE, YOLCU ORANINDA AB VE OECD ORTALAMASINA YAKIN

Demiryolu Emniyet Yönetmeliğine göre 2017 yılında TCDD tren işletmeciliği faaliyetleri sırasında 53 adet kaza meydana geldi. Yüksek Hızlı Tren (YHT), kentiçi ve konvansiyonel olmak üzere toplamda 85 milyon 338 bin yolcu taşındı. Türkiye'nin durumu dünya, OECD geneli ve Avrupa Birliği ile kıyaslandığında şöyle: [infogram id="7e693ba8-1911-40e1-93b4-c1e762aa8f1b" prefix="8Ue" format="interactive" title="uluslararası demiryolları"]

SAYILARLA DEMİRYOLLARI

Demiryollarına ait derlediğimiz diğer sayılar şöyle: [infogram id="7e6b15ca-1d61-4ee3-8918-a808076c2421" prefix="dSL" format="interactive" title="Sayılarla Demiryolu"]

ESKİŞEHİRLİ DEMİRYOLUNU DAHA DA SEVDİ

Grafiklerde en çok dikkat çeken gelişmelerden biri, YHT'nin Eskişehir-Ankara arasındaki yolcu taşımacılığına olan etkisi. Yüksek hızlı trenler henüz işletmeye konulmadan önce Eskişehir-Ankara yolcularının yüzde 55'i otobüs, yüzde 37'si özel araçla iki şehir arasında yolculuk ederken 2017 itibariyle bu oranlar radikal bir şekilde değişmiş durumda. Bugün yolcuların yüzde 70'i YHT kullanıyor. Konvansiyonel tren kullanımı da yüzde 8'den 2'ye düşmüş. Yani yolcular için tren yolu taşımacılığı, efektif ve sefer sayısı çok olduğu takdirde oldukça yüksek talep görüyor.

TALEP KARŞILANABİLMİŞ DEĞİL

Tren setlerinin artması ve yeni güzergahların açılmasıyla da YHT yolcu sayısında 2009'dan bu yana düzenli bir artış gözlemlemek mümkün. Fakat aynı yükselişi Eskişehir-Ankara hattında gözlemleyemiyoruz zira İstanbul-Ankara hattının Eskişehir üzerinden geçmesi, Eskişehir yolcularının tren koltuklarını İstanbullularla paylaşmalarına yol açmış. Bu da talebin henüz karşılanamadığını ve tren seferlerinin artırılmasının Eskişehir özelinde oranı çok daha yukarı çekme potansiyeline sahip olduğunu göstermekte. Öte yandan İstanbul'a Anadolu'dan gelen trenlerin son durağının eskisi gibi Haydarpaşa değil, Pendik olması da İstanbullular arasında trenin popülerliğini yeterince artıramamış gibi gözüküyor. Haydarpaşa'da çalışmaların tamamlanmasıyla YHT, İstanbullular arasında Ankara'ya ulaşımda öncelikli seçim haline gelebilir.

TÜRKİYE'DE TREN KAZALARI: 596 ÖLÜ, 1741 YARALI

1945’ten bugüne kadar Türkiye’de kayıtlara 'makinist hatası', 'mekanik sorunlar' ya da 'raylarda yaşanan problemler' gibi gerekçelendirmelerle geçen kazalarda 596 kişi hayatını kaybetti, 1741 vatandaş yaralandı. Bu verilere hemzemin geçit kazaları dahil değil. Bugüne kadar en çok ölümün yaşandığı kaza ise 20 Ekim 1957’de İstanbul Yarımburgaz’da meydana geldi. 2 yolcu treninin çarpıştığı faciada, 95 kişi öldü, 150 kişi ise yaralandı. AKP dönemine kadar gerçekleşen kazalarda toplamda 496 kişi hayatını kaybetti. Manzara şu şekilde:

[infogram id="33cdafb2-c088-4ee0-b44d-56b7c285fbe0" prefix="6bE" format="interactive" title="tren kazaları"]

AKP ÖNCESİ 16 YIL VE SONRASI 16 YIL: YILLIK ÖLÜMLÜ KAZA ORTALAMASI BEŞ KATI ARTTI 

AKP öncesi Türkiye ile AKP sonrası dönem kıyaslandığında yıl başına ölüm oranının 8.13'ten 6.25'e düştüğünü görüyoruz. Teknolojideki gelişmelerle böyle bir iyileşmeyi, hatta ötesini beklemek mümkün. Bu oranlar iyileşmeye işaret etse de son bir yıldaki kazalar oranı yukarıya çekmiş durumda.

Fakat AKP'den önceki son 16 yıl ile AKP iktidarıyla geçen 16 yılı kıyasladığımızda, 1987 - 2002 döneminde demiryolu kazalarında toplam 17 kişinin öldüğünü, 151 kişinin de yaralandığını görüyoruz. Bu da yıl başına ortalama 1,06 ölüm, 9,44 yaralanma yaşandığını gösteriyor. 2002 sonu-2018 olarak ele aldığımız AKP döneminde ise yıl başına 6,25 ölüm, 39,19 yaralanma yaşanmış durumda.

Bu korkunç artışa sebep olan facialara baktığımızda 2004 Pamukova Hızlandırılmış Tren kazası, bu yaz meydana gelen Çorlu'daki kaza ve son Yüksek Hızlı Tren kazası dikkat çekiyor. Pamukova'da, uygun olmayan tren yolu ve trenler ile gerçekleştirilen ve trenlerin standart hızlarının çok üstüne çıkarıldığı hızlandırılmış tren uygulaması, AKP'nin hesapsız hırsının nelere mal olabileceğinin ilk göstergesiydi. Nitekim o günlerde Milliyet gazetesinin attığı "Bir şov uğruna öldüler" başlığı, kazanın neden gerçekleştiğinin çarpıcı bir özeti durumundaydı.

Bu yaz Çorlu'daki kazada karşımıza çıkan personel eksikliği ve denetimsizlik ise kazada yaşamını yitirenlerin aileleri tarafından aylarca gündeme getirilmeye çalışıldı. Ancak iktidar ve iktidara yakın medya sorumluları başka yerlerde aramayı ve etkin bir soruşturma yürütmeyi kabul etmedi. Oysa o kazanın üstüne gidilse, denetimler artırılıp önlemler alınsa belki de 13 Aralık'ta meydana gelen kaza gerçekleşmeyecekti.

13 Aralık'ta AKP-MHP iktidarının vurdumduymaz tavrının sonuçları bir kez daha karşımıza çıkıyordu: 7 Haziran seçimi öncesine yetiştirilmeye çalışılan Konya hattı, Nisan ayında gösterişli bir törenle açılmıştı. Ancak projenin en kritik ayaklarından biri olan hattın sinyalizasyon çalışması tamamlanmamış, ihaleyi alan şirkete 2019'a kadar ek süre verilmişti. Kaza da tam da bu hat üzerinde gerçekleşti. Kaza sonucu 9 kişi yaşamını yitirdi.

[infogram id="58fb2d98-a36a-45d4-b16c-3ef763e60920" prefix="oTF" format="interactive" title="TREN infografik"]

Türkiye'de meydana gelen ve çoklu ölümle sonuçlanan bazı kazalar şöyle:

7 Ekim 1945: Erzincan, Bağıştan’da 2 yolcu treninin çarpışmasıyla 40 kişi öldü, 40 kişi yaralandı. 9 Ekim 1948: Ankara’da bir yolcu treninin raydan çıkması sonucunda 38 vatandaş öldü, 103 kişi yaralandı. 17 Mayıs 1952: Niğde, Ulukışla’da yolcu treni raydan çıktı. 31 kişi öldü, 15 kişi yaralandı. 20 Ekim 1957: İstanbul Yarımburgaz’da 2 yolcu treni çarpıştı. Faciada, 95 kişi öldü, 150 kişi yaralandı. [caption id="attachment_14504" align="aligncenter" width="728"] İstanbul, 1961[/caption] 30 Nisan 1961: İstanbul, Kartal Cevizli’de 2 yolcu treninin çarpışması sonucunda 15 kişi öldü, 70 kişi yaralandı. [caption id="attachment_14503" align="aligncenter" width="728"] Eskişehir, 1972[/caption] 31 Ekim 1972: Konya’dan İstanbul’a giden bir yolcu treni Eskişehir’de bir yük trenine çarptı. Kazada 38 yolcu yaşamını kaybetti, 45’i ağır 90 kişi de yaralandı. [caption id="attachment_14502" align="aligncenter" width="728"] Ankara, 1979[/caption] 5 Ocak 1979: Ankara, Esenkent’te (Sincan) Anadolu Ekspresi Boğaziçi Ekspresi’ne çarptı, 20 kişi öldü, 136 kişi yaralandı. 9 Ocak 1979: Ankara, Behiçbey mevkiinde 2 banliyö treni çarpıştı. 32 kişi öldü, 81 kişi yaralandı. 3 Mayıs 1980: İzmit’te 2 yolcu treni çarpıştı; 17 kişi öldü, 25 kişi yaralandı. 7 Haziran 1980: Kayseri’de bir yük treniyle Van Gölü Ekspresi’nin çarpışması sonucu 25 kişi öldü.   [caption id="attachment_14505" align="aligncenter" width="728"] Pamukova, 2004[/caption] 22 Temmuz 2004: İstanbul – Ankara seferini yapan Yakup Kadri Karaosmanoğlu adlı hızlandırılmış tren, Sakarya’nın Pamukova İlçesi yakınlarında Mekece köyü mevkiinde raydan çıkarak devrildi. Kazada 41 kişi yaşamını yitirdi, 74 kişi yaralandı. 27 Ocak 2008: İstanbul-Denizli seferini yapan Pamukkale Ekspresi Kütahya yakınlarında raydan çıktı. Kazada 9 kişi yaşamını yitirdi. 27 Ağustos 2009: Bilecik Bozüyük’te Eskişehir-İstanbul seferini yapan trenin hemzemin geçitte iş makinesine çarpması sonucu trende bulunan 5 kişi hayatını kaybetti [caption id="attachment_14506" align="aligncenter" width="880"] Tekirdağ/Çorlu, 2018[/caption] 8 Temmuz 2018: Edirne'nin Uzunköprü ilçesinden 362 yolcu ve 6 personel ile İstanbul Halkalı'ya gitmek üzere hareket eden yolcu treninin bir menfezden geçişi sırasında rayların altının daha önceden boşalmış olması sebebiyle trenin beş vagonu, Sarılar Mahallesi yakınında raydan çıktı. Kazada 24 kişi yaşamını yitirdi, 318 kişi de yaralandı.