Günümüzde tamamen kontrol altına alınabilinmiş ve bulaştırıcılığı tamamen durdurulabilinmiş olsa da bitmeyen bir dedikodu ve ayrımcılık konusu olan HIV hakkında yanlış bilgilerden en yaygın olan 10 tanesini bir başka #hivbilgisi yazısı için seçmiş ve doğrularını ‘’HIV/AIDS ile ilgili 10 mit’’ başlığıyla kirmizikurdele.org’de anlatmıştım.
HIV hakkında beş şey başlıklı bu #hivbilgisi yazımda ise, HIV hakkında mantıklı ve gerçekçi bir toplumsal tartışma yapılabilmesi için herkesçe bilinmesi gereken şeyleri, yani #hivindogrusu’nu paylaşıyorum.
1) HIV ilaç tedavisi vücuttaki virüsü tamamen kontrol altına alır ve B (belirlenemeyen) seviyeye baskılayarak –kondomsuz ilişkilerde bile- bulaştırılmasını engeller.
Son yıllarda artan bir hızla devam eden çalışmalar ve Belirlenemeyen eşittir Bulaştırmayan gibi HIV’i tamamen baskı altına alan ve HIV taşıyıcısı bireylere de hiç kimseye virüs bulaştırma kaygısı olmadan HIV taşımayan bireylerle aynı şartlarda, sağlıklı ve uzun bir ömür imkânı sunan ilaç seçenekleri var.
Tüm bu ilaçlar sayesinde virüsü kimseye bulaştırmadan sağlıklı ve uzun bir ömür sürdürmek, çalışmak, HIV taşımayan çocuk sahibi olmak mümkün. Ve ne mutlu ki ülkemizde bu HIV tedavisi ilaçları tamamen ücretsiz ve erişilebilir durumda.
2) HIV gündelik temaslarla, sosyal ilişkilerle bulaşmaz.
Endişenlemeye gerek yok.
HIV dokunmak, sarılmak, öpüşmek, tabak çanak paylaşmak gibi gündelik temaslar ve sosyal ilişkilerle bulaşmaz.
HIV’in bulaşabilmesi kondomsuz cinsel (anal ya da vajinal) ilişki, enjektör-iğne paylaşımı, gerekli önlemler alınmadığı takdirde doğum esnasında anneden bebeğe ve/veya da bebeğe emzirme ile söz konusu olabilir. Fakat HIV taşıyan kişinin bunun farkında olması ve HIV’i baskılayan ilaç tedavisi sürdürüyor olması durumunda bu senaryolara ilişkin riskler oldukça azalmaktadır. Yani yeni bulaşlar genellikle HIV taşıdıklarını bilmeyen yani düzenli test yaptırmayan insanlar kaynaklı olur. Bu yüzden tüm güvenilir rehberler herkesin yılda en az bir kez test yaptırmasını önermektedir.
3) HIV herkesi etkileyebilir, herkes HIV ile enfekte olabilir.
HIV resmi olarak 40 yıldır hayatımızda ve bu süre içinde dünyanın her yerinden pek çok insanı etkiledi. Buna rağmen bazı insanlar HIV’in sadece belli gruplarda görülen bir hastalık olduğunu, dolayısıyla kendi sorunları olmadığını düşünme eğilimindeler. Oysa küresel veriler gösteriyor ki HIV bazı bölgelerde/ülkelerde yetişkin heteroseksüel kadınları, bazılarında genç kadınları/çocukları, bazılarında yetişkin heteroseksüel erkekleri, bazılarında ise yetişkin eşcinsel bireyleri daha çok etkiliyor. Görülme sıklığını değiştiren ana etkenler ise yerel farklılıklar ya da yerel davranış alışkanlıkları. Yani HIV dil, din, milliyet, cinsiyet vb. ayırt etmeden tüm insanları etkileyebilir ve HIV’in sadece belli grupların sorunu, sadece belli gruplar için tehdit olduğu bilgisi yanlıştır. Bu yanlış bilgi sadece damgalama ve ötekileştirmeye sebep olduğu için değil, aynı zamanda HIV konusunda tedbirli davranmama eğilimini beslediği için de tehlikelidir.
4) HIV pozitif bireyler tamamen sağlıklı ve uzun bir ömür sürebilirler.
Henüz HIV’i vücuttan tamamen atmayı, yani vücudu HIV’den tamamen arındırmayı sağlayan kesin bir tedavinin olmadığı doğru. Ancak günümüzdeki etkin HIV ilaç tedavisi sayesinde vücuttaki HIV tamamen kontrol altına altına alınabilir, HIV baskılanabilir, vücuttaki HIV B (belirlenemeyen) seviyeye indirilir ve vücutlarındaki HIV Belirlenemeyen (B) seviyede olan bireyler, kondomsuz cinsel ilişkilerde bile HIV bulaştırmazlar.
Bu da, HIV pozitif bireylerin virüsü kimseye bulaştırma kaygısı taşımadan yaşayabilmelerine, çalışabilmelerine, evlenebilmelerine, seyahat edebilmelerine, HIV taşımayan çocuk sahibi olabilmelerine yani sosyal ve hukuksal olarak herkesle eşit şartlarda yaşayabilmelerine olanak tanır. Bu bilimsel gerçekler ışığında HIV ile yaşayan bireyleri, üstelik sadece bir virüs taşıdıkları için damgalamak, ötekileştirmek, suçlamak, aşağılamak son derece akıl ve çağ dışı ve vicdansızca bir davranıştır.
5) HIV’den korunmak kolaydır ve HIV’den korunmanın birçok farklı yolu vardır. HIV çok kolay bulaşabilen bir virüs olmadığı gibi bulaş risklerini minimum düzeye indirecek oldukça etkili araçlar vardır.
*Her zaman kondom bulundurup tüm cinsel ilişkilerinizde düzenli olarak kondom kullanarak ve bu konuda partnerlerinizi de teşvik ederek,
*Yılda en az bir kez düzenli HIV testi yaptırarak ve bu konuda partnerlerinizi de teşvik ederek HIV taşıyıp taşımadığınızdan emin olarak,
*Gerekli durumlarda temas öncesi (PrEP) ya da temas sonrası (PeP) korunma tedavilerine başvurarak,
*Eğer HIV taşıyorsanız HIV tedavisi ilaçlarınızı reçete edildikleri şekliyle aksatmadan kullanarak ve B seviyede olduğunuzdan emin olarak,
*Güvenilir kaynaklardan edinilmiş ve doğrulanmış güncel #hivbilgisi’nin yaygınlaşmasına yani toplumun doğru bilgilenmesine katkı sunarak, HIV’den korunmak mümkündür.
HIV gibi toplumda rahat konuşulamayan ve tabulaşmış konu/sorunlarla mücadelede tek sorumluluğumuzun kendimizi korumak olmadığını hatırlamak ve ortak sorumluluğumuzu reddetmemek çok önemli bir tutum.
Çünkü bizler birbirimizden kaçamayacağımız, iç içe geçmiş, bir arada olduğumuz bir dünyada yaşıyoruz ve HIV konusunda vereceğimiz tepkiler de, bu birliktelikten ne anladığımıza bağlı. Bu yalnızca HIV ile yaşayanların değil, hepimizin sorunu.
Yeni ilaç, yeni tedaviler hakkındaki tüm HIV bilimi çalışmalarını düzenli olarak takibe ve kayda değer gelişmeleri Türkiye HIV topluluğuyla ve tüm ilgilileriyle paylaşmaya devam edeceğim.
Takipte kalın.
Arda Karapınar
(HIV bulaş yolları, korunma yolları, HIV ile sosyal yaşam, tedavi, güncel bilimsel çalışmalardan notlar ve #hivhakkindahersey için kirmizikurdele.org’yi ziyaret edebilirsiniz.)