Dünyanın en saygın iki dergisinden bir olan Nature dergisinin 28 Ekim 2019 tarihli sayısında çıkan bir makale (“Human origins in a southern African palaeo-wetland and first migrations”) insanoğlunun (Homo sapiens) 200 bin yıl önce ortaya çıkışından sonraki ilk büyük göçlerini ortaya çıkardı.
Anatomik olarak modern insan türünün (Homo sapiens) yaklaşık 200 000 yıl kadar önce Afrika’nın belirli bir bölgesinde ortaya çıktığı zaten bilimsel olarak kabul görmüş bir gerçektir. Yeni bulgular, 70 bin yıl kadar o bölgede yaşayan halkın, daha sonra değişen iklim koşulları nedeniyle 130 bin yıl ve 110 bin yıl önce, Kuzeydoğu ve Güneybatı yönlerine büyük dalgalar halinde göç ettiğini ortaya koydu. Bu göçler insanoğlunun zamanla genetik, etnik ve kültürel çeşitlenmesinin yolunu açtı. Makalede belirtildiğine göre, eldeki L0 mitokondriyal gen hattına, bölgenin yerli nüfusundan yeni toplanan 198 mitogenom eklenerek elde edilen toplam 1217 mitogenom ile bu konuda şimdiye kadar yapılmış olan en geniş mitokondriyal DNA veri tabanı oluşturulmuş. Bilindiği gibi mitokondriya hücre içinde bulunan ve yalnızca anneden geçen ayrı bir DNA yapısına sahiptir.
İNSANOĞLUNUN ANAYURDU TAM OLARAK BELİRLENDİ
Genetik, jeolojik, arkeoloji ve iklim bilim araştırmacılarının ortak yaptıkları incelemelerde, şu ana kadar sınırları tam olarak bilinmeyen Homo sapiens ana yurdu tam olarak belirlenmiş. Bu bölgenin Zambezi ırmağının güneyinde kalan bugünkü Zambiya, Kuzey Botswana ve Namibiya olduğu ortaya konmuş. Bu bölgede 200 000 yıl öncesinde Makgadikgadi gölü ve çevresinde bir göl sistemi bulunduğu ve bu ortamın sürdürülebilir bir yaşam için oldukça elverişli olduğu anlaşılmakta. Bu göl ve göller sistemi günümüzde artık kurak tuz düzlükleri durumunda.
İKİ BÜYÜK GÖÇ DALGASI
Bir göç gereksinimi duymadan 70 bin yıl kadar bölgede yaşamını rahatça sürdüren halk, daha sonra gölün kuruması ile ortaya çıkan iklim değişikliği nedeniyle iki büyük göç dalgası yaşamış. İlk dalga 130 000 yıl kadar önce Kuzeydoğuya doğru olmuş. Bunlar zamanla Afrika dışına çıkan ve dünyaya dağılan insanlar. Diğer bir göç dalgası Güneybatıya, Güney Afrika kıyılarına gitmiş ve orada sürdürülebilir bir yaşam kurmuşlar. Geride kalan halk bugün hala Kalahari çölü civarında yaşamakta.
MAKALEYE İKİ ELEŞTİRİ
Bu makale hemen bazı eleştirileri de beraberinde getirdi. Bir eleştiriye göre mitokondriyal DNA’nın izlenmesi geriye gittikçe zayıflar ve hele 200 bin yıl gerisinde iyice bulanıklaşır, kesin konuşmak zordur. Diğer eleştiri ise daha kökten. Homo sapiens çıkışının 200 bin yıl önce olmasını sorguluyor. Fas’ta yeni keşfedilmiş ve 315 bin yıl öncesine tarihlenmiş bir fosil Homo sapiens olarak sınıflandırılmış. Eğer bu sınıflandırma doğruysa, ki bu tartışılmakta, türümüzün aslı 200 bin değil 315 bin yıl öncesine kadar gidiyor. Şimdi makale yazarlarının eleştirilere yanıtları beklenmekte. Kaynak: https://www.nature.com/articles/s41586-019-1714-1 DOI: https://doi.org/10.1038/s41586-019-1714-1