Son yıllardaki hızlı ve olumlu bilimsel gelişmeler test, tedavi ve önleme konularında yenilikler ve güçlü araçlar sunsa da, AIDS dünya genelinde hayatları olumsuz etkilemeye devam ediyor..Kırk yıldır hayatımızda olan AIDS, bazı ülkelerde kontrol altına alınmış olsa da, dünya genelinde eşitsizliklere sebep olmaya devam ederken, son iki yıldır hayatımızda olan COVID19 pandemisi hem bu eşitsizlikleri derinleştirdi, hem de yenilerine sebep oldu.
Oysa bilimsel gelişmeler umut verici ve bilim AIDS’i tamamen sonlandırma hedefinin gerçekçi olduğunu her seferinde daha güçlü bir şekilde müjdeliyor. Günümüzde günde sadece tek tablete düşen etkin ilaç tedavisi (ART*), etkin bir bulaş önleyici olarak PrEP** , ilaç tedavisi sayesinde vücutlarındaki virüs baskılanan bireylerin cinsel partnerlerine HIV bulaştıramayacağını bilimsel olarak kanıtlayan B eşittir B*** gibi harika gelişmelere ek olarak, tedavide günlük haplar yerine uzun süreli enjeksiyon formları hayatlarımıza girerken, kesin tedavi çalışmalarından olumlu haberler geliyor.
Fakat bunlar ve bugünden sonra yaşanacak tüm bilimsel gelişmeler AIDS’i dünya genelinde sonlandırmada tek başına yeterli olmayacak. 2021 yılının AIDS tablosuna baktığımızda, gerek küresel gerek yerel politik liderlerin, gerekse hükümetler ve toplumların bilimle senkronize olamamalarının ve eşitsizlikleri gidererek tekrar etmelerini engelleyecek yaklaşımlar geliştirememiş olmalarının net sonuçlarını görüyoruz. Bunun ortak bir başarısızlık tablosu olduğunu doğrulamak için, UNAIDS’in**** 2025 yılında erişmeyi umduğu 95-95-95***** hedeflerindeki durumumuza bakmak yeterli.
AIDS epidemisine olgun bir ortak çözüm üretememiş olmanın sebep olduğu eşitsizlikleri gidermek elbette mümkün. Samimi bir çözüm iradesi ve çağımızın gereklerine uygun hak temelli yaklaşımlar, başta ötekileştirilmiş gruplar ve bireyler olmak üzere herkesi etkileyen politik, ekonomik, sosyal eşitsizlikleri kalıcı olarak sonlandırmaya yetecektir.
Geçtiğimiz kırk yılın deneyimi gösterdi ki, küresel AIDS hedeflerine ulaşmak ancak, sivil toplumun eşit haklara sahip bir paydaş olarak tüm süreçlere dahil edilmesiyle ve merkeze özneyi alan, insan hakları temelli ve karşılıklı saygıya dayalı bir yaklaşımla mümkün olacak.
Türkiye HIV sivil toplumu olarak, AIDS ve HIV’in insan hayatındaki varlığının kırkıncı yılını işaret eden bu Dünya AIDS gününde, küresel hedeflere ulaşma yolunda kritik bir dönüm noktasında olduğumuzun altını çizerken, Türkiye’de AIDS epidemisinin tamamen kontrol altına alınabileceğine dair inancımızı tekrar ediyor ve tüm süreçlere eşit bir paydaş olarak katılabildiğimizde, Türkiye olarak bölgemize ve dünyaya örnek olacak bir başarı hikayesi yazabilme irademizi paylaşıyoruz.
Hep birlikte çalışırsak, eşitsizlikleri de, AIDS’i de, diğer tüm salgınları da bitirebiliriz.
AÇIKLAMALAR:
*ART; HIV'i baskılayan ilaç terapisinin genel adıdır.
Kombinasyon terapisi olarak da anılan ART, en az iki farklı sınıftan ilacın birlikte kullanıldığı bir ilaç tedavisi yöntemidir.
Bu ilaçlar vücuttaki HIV'i tamamen yok etmese de, virüsü baskılayarak Belirlenemeyen seviyeye indirir, bağışıklık sisteminin yeniden, HIV taşımayan bir bireyle aynı düzeye gelmesini sağlar ve HIV pozitif bireylerin sağlıklı ve uzun bir ömür sürdürmelerine olanak sağlar.
www.kirmizikurdele.org/art
**PrEP; HIV geçişini önlemede kullanılan, temas öncesi korunma tedavisi.
***B eşittir B, Belirlenemeyen = Bulaştırmayan, (UequalsU); Amerikan Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) B eşittir B’yi; ‘’HIV pozitif bir bireyin HIV ilaçlarını reçete edildiği gibi doğru ve düzenli olarak alıp Belirlenemeyen bir viral yük elde etmesi ve bu seviyede tutması durumunda, HIV'in cinsel yollarla bulaştırma riskinin sıfır olduğu anlamına gelir.’’ şeklinde tanımlanmıştır. Yani düzenli ART kullanımına bağlı olarak vücutlarındaki HIV tamamen kontrol altına alınan HIV pozitif kişiler, cinsel partnerlerine –kondom kullanılmasa bile- HIV bulaştırmazlar. Bununla birlikte, cinsel yolla bulaşan diğer hastalıklar ve gebelik önleme gibi farklı ve etkenlere bağlı olarak kondom kullanımının halen çok önemli olduğu da ayrıca vurgulanmıştır.
www.kirmizikurdele.org/BesittirB
****UNAIDS; Birleşmiş Milletler AIDS Programı
*****95-95-95; UNAIDS tarafından HIV ile küresel düzeyde mücadele için oluşturulan ve 2025’te ulaşılması umulan noktada , dünyada HIV ile enfekte olmuş bireylerin %95’inin HIV tanısı alması, bu bireylerin %95’inin tedaviye erişmesi ve tedaviye erişen bireylerin %95’inin de viral baskılama ile belirlenemeyen seviyeye ulaşılması amaçlanmaktadır.