CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun çıktığı TV100 yayınına reklam veren Uluslararası Savunma Danışmanlık Şirketi (SADAT) yeniden gündemde. SADAT, Kılıçdaroğlu tarafından seçim güvenliğini tehdit etmekle suçlanıyor.
Dünyanın hakkında raporlar yayımladığı, Türkiye’de defalarca Meclis’te tartışılan SADAT neden kuruldu? Faaliyetlerinin amacı ne? Neden denetlenmiyor?
Diken sitesi 9 soruda SADAT hakkında bilinmeyenleri derledi.
1- SADAT neden kuruldu?
SADAT kuruluş amacını resmi sitesinde ‘misyonumuz’ başlığında şöyle açıklıyor: “Uluslararası alanda silahlı kuvvetlerin ve iç güvenlik üçlerinin organizasyonu amacıyla, stratejik danışmanlık, özel savunma ve güvenlik eğitimleri ile donatım alanlarında hizmet vererek, İslam ülkeleri arasında savunma ve savunma sanayi işbirliği ortamı oluşturmak ve İslam dünyasının kendine yeterli bir askeri güç olarak da dünya süper güçleri arasındaki hak ettiği yeri almasına yardımcı olmaktır.”
2- Ne zaman kuruldu?
28 Şubat 2012’de SADAT Uluslararası Savunma Danışmanlık İnşaat Sanayi ve Ticaret Anonim şirketi adında kuruldu. Danışmanlık, eğitim ve lojistik hizmeti veriyor.
3- Kim kurdu?
SADAT’ı kuran Adnan Tanrıverdi, Genelkurmay Özel Harp Dairesi ve KKTC Sivil Savunma Teşkilat Başkanlığı’nda 30 yıl görev yaptı. Tuğgeneralliğe kadar yükseldi. 28 Şubat sürecinde ‘kadrosuzluk’ gerekçesiyle emekli edildi. Ama sonraki yıllarda asıl gerekçenin ‘irticai faaliyetler’ olduğu söylendi.
Kara Harp Akademisi’nde de ders veren Tanrıverdi’nin öğrencilerinden biri de Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar’dı.
Bir yıl sonra Adaleti Savunanlar Stratejik Araştırmalar Merkezi Derneği’ni (ASSAM) kurdu. Bu dernek aracılığıyla TSK’nın yeniden yapılandırılmasına dair fikirlerini açıkladı: “Sunduğumuz anayasa teklifimizdeki silahlı kuvvetlerin yeniden yapılandırılmasıyla ilgili tespitlerimizin aşağı yukarı tamamı 15 Temmuz’dan sonra kongreye girmiştir. Biz o zaman, harp okulları, askeri okulların tamamı Milli Savunma Bakanlığı’na bağlanmalı dedik, bağlandı. Jandarma Genel Komutanlığı Genelkurmay’la İçişleri Bakanlığı’na bağlansın dedik, bağlandı. Yüksek Askeri Şura’nın yapısı değişsin dedik, askeri yüksek yargı kalksın dedik, o da gerçekleşti. Başkanlık sistemi gelsin dedik, o da geldi. Bu önermelerimizin tamamına yakını 15 Temmuz’dan sonraki yeniden yapılanmada gerçekleşti.”
Bu konuşmaya dair görüntüler 30 Aralık 2019’da ortaya çıktı.
Tanrıverdi ASSAM’la ilgili şöyle bir mesaj da verdi: “İslam birliği olacak mı olacak. Nasıl olacak mehdi geldiği zaman. Peki mehdi ne zaman gelecek? Allah bilir. Peki bizim bir işimiz yok mu, ortamı hazırlamamız gerekmez mi? İşte ASSAM bunu yapıyor.”
15 Ağustos 2016’da cumhurbaşkanı başdanışmanlığı ve 8 Ekim 2018’de Cumhurbaşkanlığı Güvenlik ve Dış Politika Kurulu üyeliğine getirilen Tanrıverdi, TSK ve ‘mehdi’ söylemleriyle kamuoyunun tepkisini çekti ve tepkilerden sonra 9 Ocak 2020’de cumhurbaşkanlığındaki görevinden istifa ettiğini duyurdu.
4- Tanrıverdi’nin yolu Erdoğan’la nasıl kesişti?
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın 1994’te belediye başkanı adayı olduğu dönemde Tanrıverdi İstanbul’un Maltepe ilçesindeki birlikte tugay komutanıydı. İddialara göre Erdoğan ve Tanrıverdi bu dönemde ortak bir arkadaşları aracılığıyla tanıştı ve ilişkileri zamanla dostluğa dönüştü.
5- Oğlu Melih Tanrıverdi’nin rolü ne?
Uludağ Üniversitesi Mühendislik Fakültesi elektronik bölümünden mezun olan Melih Tanrıverdi, Eylül 2012’den beri SADAT’ta yönetim kurulu başkanı. Aynı zamanda da ASSAM’ın kurucu üyesi ve yönetim kurulu üyeleri arasında yer alıyor.
6- Ne eğitimi veriyorlar?
Resmi sitesindeki bilgilere göre SADAT gayrinizami harp eğitimi veriyorlar. Eğitimleri arasında ‘pusu, baskın, yol kapaması, tahrip, sabotaj ve kurtarma-kaçırma harekâtı ile bu harekata karşı koyma faaliyetleri’ yer alıyor.
Aynı zamanda özel harekat eğitimi de veriyorlar.
7- Hangi ülkelerde faaliyetleri var?
SADAT’ın Türkiye’de faaliyet gösterdiğine dair iddialar var. Bu iddiaları reddeden Tanrıverdi 2018’de Habertürk’te katıldığı programda da “SADAT, yurt içinde emniyet teşkilâtına, TSK’ya ve başka hiçbir kuruma, örgüte veya sivil şahsa danışmanlık ve eğitim hizmeti vermemektedir” demişti.
Aynı Tanrıverdi 2021’de Oda TV’de, harp okullarında mülakatı SADAT’ın yaptığını söylemişti. İYİ Parti Genel Başkan Başdanışmanı Aytun Çıray, bunu Meclis’e taşıdı ve Akar’ın yanıtlaması istemiyle soru önergesi verdi. Milli Savunma Bakanlığı konuyla ilgili açıklaması şöyleydi: “SADAT kurucusu olduğu iddia edilen emekli personel Gürcan Onat’a, ilgili düzenlemeler çerçevesinde, sadece 2017 ve 2018 yıllarında yapılan askeri öğrenci seçim alımlarında görev verilmiştir. 2019, 2020 ve 2021 yılı askeri öğrenci seçim komisyonlarında ise görev verilmemiştir.”
Tanrıverdi, Habertürk’te Türkiye’nin dış politikalarıyla uyumlu ülkelerle çalıştıklarını ama isim veremeyeceğini söylemişti: “Şu anda tek bir ülkede faaliyetimiz var. Hangisi olduğunu söylemeyelim çünkü onların da kendi mahremiyeti var.”
Fransız İstihbarat Araştırma Merkezi’ne göre SADAT en az 22 Müslüman ülkede faaliyet gösteriyor. Libya’da Halife Hafter’e bağlı güçlere karşı Türkiye’nin desteklediği Ulusal Mutabakat Hükümeti’ne yardım ettiği iddiaları buluuyor. Libya tezkeresinin geçmesinden sonra Erdoğan’ın “Muhalif güç olarak bizim orada farklı ekiplerimiz olacak” sözleri dikkat çekmişti.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e yakınlığıyla bilinen Federal Haber Ajansı, Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) militanlarının SADAT tarafından Libya’ya götürüldüğünü iddia etmişti.
Uluslararası raporlar SADAT’ın Suriye’de de faaliyet gösterdiğini öner sürüyor. Rusya’nın Birleşmiş Milletler (BM) için hazırladığı bir rapora göre, SADAT Suriye’de savaşan muhalif gruplara eğitim veriyor. Rusya 2015’te Irak ve Suriye’ye giden 900 paralı asker hakkında soruşturma başlatmış, birçoğunun SADAT’la doğrudan bağlantısı olduğunu öne sürmüştü. SADAT tüm bu iddiaları reddediyor.
8- Muhalefet liderlerinin SADAT iddiaları ne?
İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, 2018’de Tokat ve Konya’da silahlı eğitim kamplarından söz ederek SADAT’ı işaret etmişti. SADAT bu iddiaları reddetti. Daha sonra ‘Anayasal düzene karşı işlenen suçlar’ kapsamında soruşturma açıldı. Ama açık kaynaklarda soruşturmanın akıbetine dair bilgi bulunmuyor.
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu 2022’de SADAT’ın İstanbul’un Beylikdüzü ilçesindeki merkezinin önüne gitmiş ve ‘paramiliter kurum’ dediği yapının ‘seçim güvenliğini tehdit edebileceğini’ söylemişti: “Seçim güvenliği önemlidir. Önünde bulunduğumuz SADAT bir paramiliter kuruluştur. Daha düne kadar Erdoğan’ın danışmalığını yapıyordu bunlar. Bu kuruluşun hedefleri arasında gayri nizami harp eğitimi de var. Dikkatini çekmek isterim kamuyonunun; gayri nizami harp eğitim var. Yani sabotaj, baskın, pusu kurma, suikast ve tetiş… Tetişin bugünkü diliyle Arapça terör olarak tanımlanıyor, Türkçesi de terör. Burası terörist yetiştiren bir kurumdur.“
Kılıçdaroğlu ayrıca “Seçim güvenliğini sarsacak bir şey olursa sorumlusu SADAT ve Saray’dır” ifadelerini kullanmıştı.
SADAT, Kılıçdaroğlu’nun iddialarını da reddetmişti.
9- Denetleniyor mu?
SADAT’ın denetlenip denetlenmediğine ilişkin 2012, 2016 ve 2018’de Meclis’te çok sayıda soru önergesi verildi. Bunların çoğu dikkate alınmazken, yanıtlanan önergelerde de asıl soru geçiştirildi. Gazeteci Çiğdem Toker 2016’daki bir yazısında, Milli Savunma Bakanlığı yetkililerinin SADAT hakkında “Denetleme görevimiz yok” dediğini yazmıştı.
Son olarak 2021’de SADAT’ın incelenmesi için verilen araştırma önergesi AKP ve MHP oylarıyla reddedilmişti.