Tarih boyunca İzmir’i yıkan depremler

1688, 1739 ve 1778'de meydana gelen depremler, İzmir'de büyük hasarlara yol açmıştı. İzmir ve civarında 1779, 1785, 1786, 1787, 1798, 1801, 1828, 1846, 1850, 1862, 1873, 1880, 1883, 1889, 1899 ve 1909'da depremler meydana geldi.

İzmir tarih boyunca birçok kez depreme maruz kalan bir şehirdir. Tarihçi Erhan Afyoncu, “Tarihte İzmir’i yıkan depremler” yazısında o depremleri şöyle anlattı:

1688 DEPREMİ

İzmir, tarihi boyunca pek çok depreme maruz kalmış ve bunların sonucunda da şehir tahrip olmuştur. Tespit edilebilen ilk büyük deprem 178 yılında meydana gelmiş, şehir harabe hale geldiği için yeniden inşa edilmiştir. İkinci önemli deprem 1025 yılındadır. Osmanlı hakimiyeti döneminde de İzmir'de birçok önemli deprem meydana gelmiştir. 1626, 1639, 1653, 1654, 1659, 1664, 1667, 1674, 1676, 1679, 1680 'de depremler olmuşsa da en şiddetli olanı 1688 depremidir. 10 Temmuz 1688'de saat 11.45'de 20-30 saniye kadar devam eden deprem şehirde büyük hasara yol açtı. Denize yakın yerlerde tahribat fazlaydı. Sahil kesimlerinde yer yarılmış, çatlaklardan su fışkırmıştı. Deniz karaya doğru yarım metreden fazla ilerlemişti. İzmir'deki 17 büyük camiden yalnızca 14'ü yıkılmıştı. Birçok kilise de harap olmuştu. İzmir Körfezi'nin girişinde bir yarımadaya inşa edilen Sancakburnu Hisarı yıkılıp, suya gömülmüştü. Hisarın bulunduğu arazi denizin dolmasıyla bir adacığa dönüştü. Depremde ölü sayısı 5.000'den fazlaydı. Depremi yangın felaketi takip etti. İki büyük felaketin ardından şehirde salgın hastalık tehlikesi çıkınca yabancıların bir kısmı şehri terketti. Depremin ardından şehir birkaç yıl içinde yeniden inşa edildi.

1739 DEPREMİ

1690, 1694, 1702, 1705, 1706, 1707, 1708, 1709,1713, 1716, 1717, 1718, 1723, 1728, 1732 ve 1737'de İzmir'de meydana gelen depremler korku ve hasara yol açtıysa da asıl büyük deprem 1739'da meydana geldi. 4 Nisan 1739'da körfezde meydana gelen deprem şehirde büyük tahribata sebep oldu. Körfez merkezli deprem, hayli şiddetliydi. Depremle birlikte büyük bir gürültü duyuldu ve etrafa pis bir koku yayıldı. Gediz Nehri'nin ağzındaki delta çöktü ve sular altında kaldı. Eski ve Yeni Foça kaleleri, depremden etkilendi. İzmir'in özellikle yabancıların ve gayrimüslimlerin yaşadığı kıyıya yakın kesimlerinde hasar çoktu. Depremde 80 kişi hayatını kaybetti. Artçı sarsıntılar Eylül'e kadar dinmediği için İzmirliler kışı açık alanlarda geçirdiler. 1739 depremi sonrasında yabancıların ve gayrimüslimlerin yaşadığı bölge yeni bir mimariyle inşa edildi.

1778 DEPREMİ

1745, 1754, 1756, 1760, 1763, 1765, 1771 ve 1778'de İzmir depremle sarsıldı. 1778 depremi şiddetliydi. Bir dizi küçük sarsıntının ardından 16 Haziran 1778'de İzmir'de 5-7 saniye süren bir deprem meydana geldi. Birçok ev ve bazı minareler hasar gördü. Depremin sarsıntısından limandaki gemiler bile hasar gördü. 3 Temmuz'da geceleyin 15 saniye kadar devam eden ikinci deprem, İzmir'de hasarı artırdı. Birçok ev, üç hamam, dört cami yıkıldı. Artçı şoklar devam ederken, 5 Temmuz'da öğle saatlerinde meydana gelen sarsıntı hasar görmüş bina ve duvarları yıktı. 5 Temmuz'daki depremin ardından çıkan yangın hızla yayıldı ve şehrin önemli bir kısmını küle çevirdi. Artçı sarsıntılar aylarca sürdü. 1 Ekim'deki sarsıntıda hasarlı iki cami, beş ev, bir han ve bir hamam yıkıldı. Daha önceki sarsıntılarda fazla zarar görmeyen Avrupalılar'ın yaşadığı kesim bu sarsıntıda oldukça zarar gördü. Artçı şoklar 1779 Şubat'ına kadar sürdü. Daha sonraki yıllarda İzmir ve civarında 1779, 1785, 1786, 1787, 1798, 1801, 1828, 1846, 1850, 1862, 1873, 1880, 1883, 1889, 1899 ve 1909'da depremler meydana geldi.