Toplum içinde bilinen anlamıyla kürtaj; istenmeyen gebeliğin rahim içindeki ceninin ya da fetüsün tıbbi müdahale ile tahliye edilmesiyle sonlandırılması anlamına gelir. Günlük anlamının dışında, tıbbi terim olarak rahim duvarından tahlil amaçlı numune alınması işlemine de kürtaj denmektedir. Düşük sonrası rahim içindeki kalıntıların temizlenmesi, düzensiz regl kanamaları durumunda rahim duvarından biyopsi alınması işlemleri de kürtaj başlığı altında isimlendirilir. Aşırı ya da düzensiz regl kanamalarında yapılan küretaj işlemi bir yandan tanı niteliği taşırken bir yandan da tedavi etkisine sahiptir. Çünkü yapılan işlem sonrası kalıntıların temizlenmesi sebebiyle adet işlevinde düzelme görülür.
Kürtaj Öncesi Yapılması Gerekenler (Kadın Doğum Uzmanı Doktor Tarafından)
Kürtaj öncesi tam jinekolojik muayene ve transvajinal ultrasonografi yapılmalıdır. Bu muayenelerde rahimin yapısı incelenir, kürtaja engel ya da zorluk teşkil edebilecek anomalilerin tespit edilir, kist, myom gibi anormal durumlar varsa belirlenir ve genel değerlendirme yapılır. Bunun dışında gebenin kan grubundan daha önce kullanmış olduğu ve halen kullanıyor olduğu ilaçlara, soygeçmişinden sistemik hastalıklarına ve daha önceki gebelik hikayelerine kapsamlı bir muayene yapılır. Kan uyuşmazlığı – Rh Uyuşmazlığı vakalarında; kürtaş işleminden 72 saat sonrası için kan uyuşmazlık iğnesi planlanır. Bu sebeple kan uyuşmazlığı durumları için çiftlerin her ikisinin de kan grubu bilinmelidir. Kan uyuşmazlığı iğnesinin yapılması; olası sonraki hamileliklerin sağlıklı olması için alınan bir önlemdir.
Bu tetkik ve değerlendirmelerin yanı sıra hastanın kararlığının doğru algılanması ve sağlıklılığı bağlamında genel psikolojik durumunun tespiti de önemlidir. Hastanın psikolojik durumunda bir instabilite (dengesizlik) ya da dikkat çeken başka bir durum gözlenirse kadın doğum uzmanı doktorun mutlaka bir psikiyatri uzmanından konsültasyon istemesi ve işlemi bekletmesi gerekir.
Günümüzde en sık tercih edilen yöntem olan vakumla kürtaj işleminin nasıl yapıldığına dair bu sayfanın aşağı kısımlarında daha detaylı bilgi verilmiştir.
Vakumla Kürtaj Nasıl Yapılır?
Öncelikle kürtaj uzmanı olan bir jinekolog tarafından tam jinekolojik muayene yapılır, transvajinal ultrasonografi çekilir, hastanın hikayesi dinlenir. Daha sonra uygulanacak anestezi tipi kararlaştırılır. Anestezi yapılmadan kürtaj işlemi yapılmamaktadır. Anestezi sonrası döl yolu adı verilen vajina içindeki kısım özel solusyonlarla temizlenir, bu işlemin amacı enfeksiyon riskini minimize etmektir. Daha sonra rahim içine ulaşılabilmesi için; tenekulum adı verilen araçla rahim ağzı tutturulur. Artık karman kanüllerinin yerleştirilmesi kısmına geçilir. Önce gebelik kesesinin bozulması için 4mm çapındaki en küçük karman kanülü rahim içine yerleştirilir ve rahim içinde hareket ettirilir. Karman kanülünün dışarıdaki ucuna ters basınç oluşturmak amacıyla plastik enjektör takılır. Aspirasyon denilen bu negatif basınç işlemi için enjektör yerine elektrikli özel cihazlar da son yıllarda kullanıma girmiştir. 4mm’lik kanül vasıtasıyla gebelik materyalinin bir kısmı enjektöre dolar. Daha sonra daha büyük kanüllerle işlem tekrarlanarak gebelik materyalinin tamamının tahliyesi sağlanır. Karman kanülleri tek kullanımlık (disposable) plastik araçlardır. Bazı durumlarda (özellikle geç gebelik hallerinde) karmen kanülü ile aspirasyon işleminden sonra küretle kazıma (küretaj) işlemi de gebelik materyalinin tamamının tahliyesi için gerekli görülebilir.
İlaçla Kürtaj Mümkün Müdür?
İzmir kürtaj işlemi kürtaj doktoru dahi olmayan bir takım kişilerin de maalesef kürtaj yaptığı bir şehirdir. Gizlilik kaygıları, hastanın maddi ve manevi korkuları kürtaj için uzman bir doktor yerine bu kişileri tercih etmeye sevk edebilmektedir. Hiç bir kişiden yardım almadan gebeliği sonlandırmak isteyen kişiler de evde ilaçla kürtaj yapmaya yönelebilmektedir. İki düşünce de korkunç derecede yanlıştır.
Kürtaj Hangi Amaçlarla Yapılabilir? (Kürtaj Çeşitleri)
Bu kısımda kürtaj işleminin farklı yapılma amaçlarına göre çeşitlerinden söz edilmiştir.
1. İstenmeyen Gebeliklerin Sonlandırılması :
2. Anembriyonik Gebeliliğin Sonladırılması (Boş Gebelik Tedavisi) :
3. Mol Gebelik Tedavisi (Üzüm Gebeliği Kürtajı) :
4. Gebelikte Anomali Sebebiyle Kürtaj (Sakat Gebelik) :
5. Bebeğin Anne Karnında Ölmesi (Geç Düşük) :
6. Rest Plasenta Kürtajı (Rahimde Parça Kalması) :
7. Doğum Sonrası Kürtaj :
8. Probe Kürtaj (Rahim İçinden Parça Alma / Biyopsi) :
9. Fraksiyone Kürtaj (Endometrial Biopsi) :
10. Pipel Aracılığıyla Parça Alınması :
Kürtaj Riskli Midir?
Bu sorunun cevabını verirken öncelikle unutmamak gerekir ki herhangi bir kesi ya da dikiş olmasa da; kürtaj cerrahi müdahale sınıfına giren bir operasyondur. Asla bir doğum kontrol yöntemi olarak görülmemelidir. Günümüz teknolojisinin de katkısıyla oldukça kolay ve rahat bir işlem haline gelmesine rağmen her cerrahi işlem gibi minimal de olsa riskleri mevcuttur. 10 haftalık gebeliğe kadar yapılan yasal kürtaj işlemlerinde bu riskler oldukça sınırlıdır.
Düşük / Kürtaj Hapı, Kürtaj İğnesi Ya da Alternatif Tıp Yöntemleri ile Kürtaj Güvenli mi?
Asla güvenli değildir. Yöntemin ismi ne olursa olsun klinik ortamdan uzak her ortamda kendi imkanlarınız ilse bilinçsizce, doktor kontrolü altında yapılmayan her kürtaj kadın sağlığını ciddi ölçüde tehlikeye atan bir girişimdir. Ölüme varan sonuçları dahi olabilmektedir. Bu sebeple ülkemizde bu ilaç, hap ve iğnelerin eczanelerde satışı yasaktır. Durumunuz ne olursa olsun bu tarz yöntemlere başvurmayınız, arkadaş tavsiyelerine veya kulaktan dolma bilgilerinize itibar etmeyiniz.
Kürtaj Kaç Haftaya veya Güne Kadar Yapılır?
Öncelikle şunu belirtmelidir ki; diğer konularda olduğu gibi bu konuda da jinekolog hekiminizin görüşleri önemlidir. Genellikle kürtaj için gebeliğin 5-6 ve 7. haftaları tercih edilmektedir. Erken gebeliklerde yani 5. hafta öncesi kürtaj yapılması çeşitli riskler taşır. 5. hafta öncesi kürtajda; Dış Gebelik durumunun fark edilmemesi, rahimde parça kalması, işlem sonrası aşırı kanama gibi riskler söz konusu olur. Bu sebeple genellikle hamileliğin 5. haftası beklenir.
Türkiye’de Yasal Kürtajın Şartları
Ülkemizde, 18 yaşını tamamlamış bekar bir kadın kimsenin iznine ve sosyal onayına tabi olmadan kendi kararıyla kürtaj olabilir. Erişkin kişi evli ise kürtaj olabilmesi için eşinin de onayı gereklidir. 15 yaşından büyük ve 18 yaşını tamamlamamış kişiler velilerinin (ya da vasilerinin) izni olmadan kürtaj olamazlar. 15 yaşını tamamlamamış kişilerin kürtaj olması adli vaka niteliği taşır, işlemin yapılabilmesi için velilerin-vasilerin izni gerekmektedir. Bu durum adli vaka niteliği taşıdığı için adli mercilere bildirilmesi gerekmektedir.
Kürtajın Psikolojik, Sosyal ve Yasal Boyutları
Öncelikle şunu unutmamak gerekir ki; kürtaj asla bir doğum kontrol ya da aile planlama yöntemi olarak ele alınmamalıdır. İzmir şehrinde yaşamanın yanılgısı sebebi ile bazı hasta yakınları işlemi hafife alma eğilimi de olabilmektedir. Kürtaj kısa süren bir işlem olsa da cerrahi bir müdahaledir. Ayrıca psikolojik anlamda zor bir karar olması sebebiyle, iyice düşünülmesi ve tam kararlı olunmadan başvurulmaması gereken bir işlemdir. Tabi kürtaj denildiği zaman ilk akla gelen çocuk aldırma amaçlı kürtaj olsa da bu işlemin tek fonksiyonu bu değildir. Anne karnındaki ölü bebeğin tahliye edilmesi, düşük sonrası rahmin temizlenmesi, biyopsi (numune alma) amaçlı kürtaj gibi; istenmeyen gebelik sonlandırma haricinde işlevleri de vardır. Bebeğin ya da annenin sağlık durumu da kürtaj kararına sebep olabilir. Bu tarz tıbbi anlamda gereklilik sebebiyle yapılan kürtaj işlemlerini bir kenara koyarsak; istenmeyen gebeliği bilinçli olarak sonlandırma amaçlı kürtaj kararının bir çok gerekçesi ve sosyal boyutu olabilse de zor bir karardır. Bu sebeple kişinin sağlıklı bir psikolojiyle bu kararı alması ve tam kararlı olmadan başvurmaması önemlidir. Kürtajın bir doğum kontrol yöntemi olarak algılanmaması gerekliliğini hatırlatarak, doğum kontrol yöntemleri ve bilinçli cinsellik konusunda fertlerin eğitilmesinin ve bilinçlendirilmesinin önemine vurgu yapmak isteriz.
Yasal ve toplumsal boyutlara gelirsek; dünyada kürtaj konusundaki düzenlemeler ülkeden ülkeye çeşitlilik göstermektedir. İstenmeyen gebelik sonlandırma amaçlı kürtajın belirli bir gebelik haftasına kadar serbest olduğu, tamamen serbest olduğu ve tamamen yasak olduğu ülkeler vardır. Bu konu yalnızca ülkemizde değil dünyada da tartışma konusu olmuş ve etik bağlamda karşı görüşlere sahne olmuştur. Ülkemizde istenmeyen gebelik sonlandırma amaçlı kürtaj (halk arasındaki adı ile çocuk aldırma) 10. gebelik haftasına kadar serbesttir. 10. haftadan sonra; annenin ve fetüsün sağlık durumuna bağlı olarak; ancak heyet raporu ile kürtaj yapılabilmektedir. Yani yasal kürtajın süresi 10. gebelik haftasıdır.