‘Kamuda tasarruf paketi’ ilk aydan patladı.
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın açıkladığı mayıs ayına ilişkin bütçe uygulama sonuçları ‘israf kalemleri’ olarak nitelendirilen harcamalarda herhangi bir tasarruf yapılmadığını ortaya koydu.
BirGün'den Havva Gümüşkaya'nın haberine göre, yılın ilk 5 ayında bütçe açığı 418 milyara yaklaşırken örtülü ödenek harcaması ise 5 milyar TL’yi aştı. Tasarruf paketinde azaltılacağı söylenen temsil ve tanıtma harcamaları ile kira gideri ise artmaya devam etti. Böylece tasarruf paketinin esas hedefinin kamu emekçilerinden kısmak olduğu bir kez daha ortaya kondu.
Bakanlığın açıklamasına göre bütçe mayıs ayında 219 milyar TL fazla verdi. Merkezi yönetim bütçe giderleri 787,7 milyar TL, bütçe gelirleri 1 trilyon 7 milyar TL oldu. Bütçe fazlası vergi gelirlerinin önceki aylara göre hızlı artışından kaynaklandı. Ocak-Nisan döneminde aylık ortalama 458 milyar TL olan vergi gelirleri, Mayıs’ta 898 milyar TL’ye yükseldi. Bu artış ise Mayıs’taki kurumlar vergisi geçici tahsilatından kaynaklandı. Mayıs ayında kurumlar vergisi yüzde 58 artışla 403,9 milyar TL olarak kaydedildi.
2024 yılı Ocak-Mayıs döneminde ise merkezi yönetim bütçe giderleri 3 trilyon 712,1 milyar TL, bütçe gelirleri 3 trilyon 240,1 milyar TL olurken bütçe açığı 471,9 milyar TL olarak gerçekleşti. Bütçe açığı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 79 arttı.
Bütçe giderleri ise geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 97,9 oranında artarak 3 trilyon 712 milyar 50 milyon TL oldu.
Tasarruf paketinin yayımlanmasının ardından açıklanan ilk bütçe rakamları genelgenin daha ilk aydan uygulanmadığını ortaya koydu. Kamunun israf kalemlerinde tasarruf paketinin etkisine rastlanmadı.
TEMSİL HARCAMASINDA GAZA BASILDI
Tasarruf genelgesinde yüzde 25 oranında kesinti yapılacağı belirtilen temsil ve tanıtım harcamalarında fren yerine gaza basıldı. Nisan’da 61,2 milyon TL olan temsil ve tanıtma giderleri Mayıs’ta 418 milyon liraya çıktı. Bu harcamanın 228 milyon TL’si toplantı ve organizasyon gideri 189 milyon TL’si ise temsil gideri olarak kaydedildi. Ocak- Mayıs döneminde toplam harcama ise 1 milyar 304 milyon TL oldu. Böylece temsil ve tanıtma için ayrılan bütçenin yüzde 70’i yılın ilk beş ayında harcandı.
KİRALARIN YÜZDE 35’İ TAŞIT VE UÇAĞA
Kamunun israf harcamaları arasında gösterilen bir diğer harcama kalemi olan kiralama işlemlerinin de son sürat devam etmesi dikkat çekti. Ocak-Mayıs döneminde 7 milyar 474 milyon TL tutarında kira harcamasına imza atıldı. Sadece mayıs ayında 395 milyon TL taşıt kiralarına, 169,4 milyon TL ise uçak kiralarına harcandı. Ocak-Mayıs döneminde yapılan kira harcamalarının yüzde 35’i taşıt ve uçak kiralarından kaynaklandı.
AKP’li yıllarda özelleştirme tercihinin sonucu olarak elden çıkartılan kamuya ait hizmet binaları nedeniyle kamu kurumları kiracı haline gelmesi ile artan hizmet binası kira giderlerine Ocak-Mayıs döneminde 1 milyar 63 milyon TL aktarıldı. Kira giderlerinin yüzde 14’ünü hizmet binası kiraları oluşturdu.
Denetimsizliğin, israfın simgesi olarak öne çıkan ve sadece AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından harcanabilen ve hesabı sorulamayan örtülü ödenek harcaması da yılın ilk beş ayında 5 milyar 34 milyon TL’ye ulaştı. Mayısta 920 milyon TL’lik örtülü ödenek harcamasına imza atıldı. Bu harcama şubat ve nisan aylarının ardından yılın üçüncü en büyük harcaması oldu.
EÜAŞ’A ZARARI İÇİN 86,6 MİLYAR TL
Seçim vaatleri ve enflasyonu gölgeleme amacıyla baskılanan elektrik fiyatlarından dolayı bu yıl Ocak-Mayıs döneminde Elektrik Üretim AŞ’ye görevlendirme zararı olarak toplamda 86 milyar 693 milyon TL aktarıldı.
DERNEKLERE 1,4 MİLYAR TL AKTARILDI
Bütçede “Kâr amacı gütmeyen kuruluşlar” ana başlığı altında belirtilen dernek, birlik, kurum, kuruluş, sandık olarak isimlendirilen kuruluşlara aktarılan kamu kaynaklarının tutarı 1 milyar 452 milyon liraya ulaştı.
"Diğer" olarak tanımlanan belirsiz ‘kâr amacı gütmeyen’ kuruluşlara ise sadece mayısta 74,7 milyon TL aktarıldı. Ocak-Mayıs döneminde ise 171,1 milyon TL aktarıldı.
Pakette neler vardı?
Tasarruf paketinin içerdiği bazı maddeler şöyleydi:
• Kamuda taşıt sayısı ve kullanımına sınır getirilecek. 3 yıl süreyle yeni araç alınmayacak ve kiralama yapılmayacak.
• Kamu çalışanlarının yönetim kurulu ücretlerine sınırlama getirilecek. Sadece bir yerden yönetim kurulu ücreti alınabilecek.
• Savunma ve güvenlik hariç, kamuda personel servisi hizmetinin toplu taşımı olan yerlerde kaldırılacak.
• Bütçe dışı kaynaklardan taşıt kullanımını da sıkı kurallara tabi tutulacak. Kanunla izin verilenler hariç yabancı menşeili araç kullanımı yasaklanacak.
• 3 yıl süreyle yeni hizmet binası alımı ve yapımı durdurulacak. Yeni bina kiralanmayacak. Yeni lojman ve sosyal tesis alımı/yapımı yasaklanacak. Mevcut tesisler ekonomiye kazandırılacak.
• Hizmet içi eğitim, toplantı vb faaliyetler kamu tesislerinde yapılacak. Yurt dışı geçiçi görevler sınırlandırılacak. Bu kaleme başka ödeneklerden aktarım yapılamayacak.
• Temsil ve tanıtma ödeneklerinde yüzde 25 kesinti yapılacak. Uluslararası toplantılar ve milli bayramlar hariç; gezi, kokteyl, yemek vb faaliyet düzenlenmeyecek. Eşantiyon hediyeler yasaklanacak. Demirbaş alımları 3 yıl süreyle durdurulacak.
• Mal ve hizmet alım ödeneklerinde yüzde 10 kesinti, yatırım ödeneklerinde yüzde 15 kesinti uygulanacak. Tek seferlik gelire dayalı kalıcı harcama programları başlatılamayacak. Verimsiz harcamalara son verilecek.
ÖRTÜLÜ ÖDENEK HARCAMALARI
• Ocak: 285,5 milyon TL
• Şubat: 1 milyar 896 milyon TL
• Mart: 322,3 milyon TL
• Nisan: 1 milyar 609 milyon TL
• Mayıs: 920,6 milyon