Son dönemde Türkiye'deki pek çok insanın haberleşme ve haber paylaşımında kullanmaya başladığı Telegram nasıl bir uygulamadır? En yaygın haberleşme uygulaması WhatsApp ile arasındaki farklar nelerdir? Bu yazı genel olarak Telegram'ın temel özelliklerini anlatacak ancak programın tüm özelliklerini tanıtmaya yetmeyecektir*

İnternet üzerinden mesaj uygulamalarının güvensizleştiği, internet üzerinden çeşitli yazılımlar kullanılarak atılan mesajların bazen tamamen kesildiği zamanlarda birçok kullanıcının bir anda yüklenerek geldiğini görünce Telegram'ı anlatan böyle bir yazı yazma gereği duyduk. Öncelikle, dokuz8HABER'in Telegram'daki kanalına şuradan üye olabilirsiniz. Kanallar Telegram'ın "tek taraflı" iletişim özelliklerinden biridir. Telegram'ın bunun dışında çok sayıda özelliği vardır.

TELEGRAM NEDİR?

Telegram, bulut tabanlı bir anlık mesajlaşma ve IP üzerinden ses aktarımı hizmetidir. Telegram istemci uygulamaları Android, iOS, Windows Phone, Windows NT, macOS ve Linux için kullanılabilir.  Ayrıca web tabanlı da kullanımı mümkündür. Kullanıcılar program aracılığıyla mesaj gönderebilir ve her türlü fotoğraf, video, çıkartma (sticker), ses ve dosya alışverişi yapabilirler. Telegram'ın istemci tarafı kodu açık kaynaklı bir yazılımdır, ancak son sürümlerin kaynak kodu her zaman hemen yayınlanmaz, sunucu tarafı kodu kapalı ve özeldir. Bu yüzden kısmi güvenlik endişeleri bulunmakla birlikte, dokuz8HABER'in dijital güvenlik eğitimleri arasında tavsiye edilen uygulamalardan biridir. Hizmet ayrıca bağımsız geliştiricilere API'ler sağlar. Mart 2018'de Telegram, aylık 200 milyon aktif kullanıcısı olduğunu belirtmişti. Telegram'daki varsayılan mesajlar ve medya, sunucularında saklandığında şifrelenir, ancak şifreleme anahtarlarını tutan Telegram servis sağlayıcısı tarafından erişilebilir. Ayrıca Telegram, iki çevrimiçi kullanıcı arasında isteğe bağlı uçtan uca şifreli "gizli" sohbetler sağlar, ancak gruplar veya kanallar için sağlamaz. Sağlanan "gizli" sohbet özelliği, Signal'in kullandığı kanalları kullanır ve tamamen gizli ve şifrelidir. İstemci-sunucu iletişimi de şifrelenir. Hizmet, sesli aramalar için uçtan uca şifreleme sağlar. (https://core.telegram.org/techfaq#q-how-are-voice-calls-authenticated)
4 Kasım 2014'te Telegram, Telegram kurucularının aralarında konuştuğu mesajlara erişebilen kişiye $300.000 ödül vereceği bir yarışma düzenledi. 11 Şubat 2015'te yarışma bitti ve kazananı olmadı. Ayrıca Telegram, hiçbir 3. partiye, hükümetler dahil olmak üzere bugüne kadar veri paylaşmamıştır.

HESAPLAR

Hesaplara belirlediğiniz bir süre (minimum 1 ay, maksimum 1 yıl) giriş yapılmazsa, hesap bilgileriniz otomatik olarak silinir. Bütün gruplarda, kişilerle konuşmalarınızda hesap "silinmiş hesap" olarak görünür, ancak mesajlarınız durur. Bunun dışında Telegram hesapları telefon numaralarına bağlıdır ve SMS ile doğrulanmıştır. Kullanıcılar hesaplarına birden fazla cihaz (bilgisayar, tablet, telefon ...) ekleyebilir ve her birinde ayrı ayrı mesaj alabilir. Hesaplara giriş yapılmış cihazlar tek tek veya bir kerede devreden çıkarılabilir. İlişkili - kayıtlı numara her zaman değiştirilebilir ve bunu yaparken kullanıcının kişilerinde yeni numara güncellenir. Ek olarak, bir kullanıcı telefon numaralarını göstermeden mesaj göndermesine ve almasına izin veren bir takma ad oluşturabilir. Kullanıcılar kesin "son görülme" zaman damgalarını "yakında görüldü" gibi daha geniş iletilerle değiştirebilirler. Telegram'ın oturum açma işlemleri için kullandığı varsayılan kimlik doğrulama yöntemi SMS tabanlı tek faktörlü kimlik doğrulamadır. Bir hesaba giriş yapmak ve kullanıcının bulut tabanlı mesajlarına erişmek için gereken tek şey SMS yoluyla kullanıcının telefon numarasına gönderilen bir defalık bir şifredir. Bunun dışında bir cihazdan giriş yapıldıktan sonra, diğer cihazlardan giriş yapmak için gereken şifreler, giriş yapılmış cihaza bir Telegram mesajı olarak da gelebilir. Girişte kullanılan SMS mesajları, İran, Rusya ve Almanya'da, muhtemelen telefon şirketleriyle koordineli olarak engellenmektedir. Telegram kurucusu Pavel Durov, "sorunlu ülkelerdeki" Telegram kullanıcılarının Telegram'ın izin verdiği, ancak gerektirmediği şifreler oluşturarak iki faktörlü kimlik doğrulamayı etkinleştirmesi gerektiğini açıklamıştır.

BULUT TABANLI MESAJLAR

Telegram'ın varsayılan mesajları bulut tabanlıdır ve kullanıcının bağlı cihazlarından herhangi biri ile bu mesajlara erişilebilir. Kullanıcılar fotoğraf, video, sesli mesaj ve diğer dosyaları paylaşabilir (dosya başına 1,5 gigabayta kadar - Whatsapp'ın ve alternatif araçların asla izin vermediği boyut!). Kullanıcılar, diğer kullanıcılara tek tek veya 200.000 üyeye kadar gruplara mesaj gönderebilir. Whatsapp'ta maksimum grup büyüklüğü (2016'da artmış halde) 256 kişidir. Gönderilen mesajlar gönderildikten sonra 48 saat içinde düzenlenebilir. Bu, kullanıcıya yazım hatalarını düzeltme ve yanlışlıkla gönderilen mesajları geri çekme olanağı verir. Mesajların Telegram Messenger LLP'nin sunucularına iletilmesi, servisin MTProto protokolü ile şifrelenir. Telegram'ın gizlilik politikasına göre, "tüm veriler çok şifreli olarak saklanır ve her durumda şifreleme anahtarları farklı yetki alanlarındaki diğer DC'lerde saklanır. Bu şekilde yerel mühendisler veya fiziksel davetsiz misafirlerin kullanıcı verilerine erişimleri mümkün olmaz". Bu, iletilerin güvenliğini e-postayla karşılaştırılabilir hale getirir. Burada, çoğu sağlayıcı istemci-sunucu şifrelemesini de kullanır, ancak genellikle standartlaştırılmış Aktarım Katmanı Güvenliği protokolü ile birlikte. E-postalar sunucularda şifrelenebilir veya şifrelenmeyebilir. Telegram bulut mesajları ve medya, en azından tüm katılımcılar tarafından silinene kadar sunucularda kalır.

BOTLAR

Haziran 2015'te Telegram, üçüncü taraf geliştiricilerin bot oluşturması için bir platform başlattı. Botlar, programlar tarafından işletilen Telegram hesaplarıdır. Mesajlara veya sözlere yanıt verebilir, gruplara davet edilebilir ve diğer programlara entegre edilebilirler. Ayrıca kredi kartları ve Apple Pay ile çevrimiçi ödemeleri kabul eder. Hollandalı web sitesi Tweakers, bot kontrolörü erişim ayarlarını daha sonra sessiz bir şekilde değiştirdiğinde davet edilen bir botun tüm grup mesajlarını okuyabileceğini bildirdi. Telegram, ilgili grup içinde böyle bir durum değişikliğini açıklayacak bir özellik uygulamayı düşündüğünü belirtti. Ayrıca herhangi bir sohbet ekranından kullanılabilen satır içi botlar vardır. Satır içi bir botu etkinleştirmek için kullanıcının mesaj alanına bir botun kullanıcı adı ve sorgusu yazması gerekir. Bot daha sonra içeriğini sunacaktır. Kullanıcı bu içerik arasından seçim yapabilir ve bir sohbet içinde gönderebilir.

KANALLAR

Eylül 2015'te Telegram "kanallar" özelliğini ekledi. Kanallar, yöneticilerin mesaj gönderebildiği ancak diğer kullanıcıların gönderemediği tek yönlü bir mesajlaşma biçimidir. Herhangi bir kullanıcı kanal oluşturabilir ve kanallara abone olabilir. Sınırsız sayıda aboneye mesaj yayınlamak için kanallar oluşturulabilir. Kanallar, herkesin katılabilmesi için bir takma ad ve kalıcı bir URL ile herkese açık olabilir. Bir kanala katılan kullanıcılar mesaj geçmişinin tamamını görebilir. Kullanıcılar istedikleri zaman kanallara katılabilir ve kanallardan ayrılabilirler. Bir kanalın ayarlarına bağlı olarak, mesajlar kanalın adıyla veya bunları gönderen yöneticinin kullanıcı adıyla imzalanabilir. Yönetici olmayan kullanıcılar kanala abone olan diğer kullanıcıları göremez. Ayrıca, kullanıcılar bir kanalı susturabilir, bu da kullanıcının yine de ileti alacağı, ancak bildirilmeyeceği anlamına gelir. Yöneticiler, botların yardımıyla Telegram kanalında yorum yayınlama izni verebilir. Kanalın yöneticisi kanal hakkında genel veriler elde edebilir. Her iletinin, bu iletiyi kaç kullanıcının gördüğünü gösteren kendi görüntüleme sayacı vardır; buna iletilen iletilerin görünümleri de dahildir. Mayıs 2019'dan itibaren bir kanalın yaratıcısı, abonelerin iletişim kurması için kanaldaki iletilerin otomatik olarak gönderildiği ayrı bir grup olan bir tartışma grubu ekleyebilir. dokuz8HABER Telegram kanalı: https://t.me/dokuz8haber

ÇIKARTMALAR (STICKERS)

Çıkartmalar, daha etkileyici emoji sağlamayı amaçlayan bulut tabanlı, yüksek çözünürlüklü görüntülerdir. Bir emoji yazarken, kullanıcıya bunun yerine ilgili sticker'ı göndermesi önerilir. Çıkartmalar "set" adı verilen koleksiyonlarda gelir ve bir emoji için birden fazla çıkartma sunulabilir. Telegram bir varsayılan etiket seti ile birlikte gelir, ancak kullanıcılar üçüncü taraf katılımcılar tarafından sağlanan ek etiket setleri kurabilir. Bir istemciden takılan etiket setleri diğer tüm istemciler tarafından otomatik olarak kullanılabilir hale gelir.

TASLAKLAR

Taslaklar, kullanıcı cihazları arasında senkronize edilmiş tamamlanmamış mesajlardır. Bir cihazda mesaj yazmaya başlayabilir ve başka bir cihazda devam edebilirsiniz. Taslak, gönderilinceye veya kaldırılana kadar herhangi bir cihazdaki düzenleme alanında kalır. Ayrıca örneğin telefonda yazılmaya başlanmış bir mesaj, tablette ya da bilgisayarda tamamlanarak gönderilebilir.

GİZLİ SOHBETLER

Mesajlar, "gizli sohbetler" olarak adlandırılan istemciden istemciye şifreleme ile de gönderilebilir. Bu mesajlar servisin MTProto protokolü ile şifrelenir. Telegram'ın bulut tabanlı iletilerinden farklı olarak, gizli bir sohbet içinde gönderilen iletilere yalnızca gizli sohbetin başlatıldığı ve gizli sohbetin kabul edildiği cihazdan erişilebilir; bunlara başka cihazlardan erişilemez. Gizli sohbetler içinde gönderilen mesajlar prensip olarak her zaman silinebilir ve isteğe bağlı olarak kendi kendini imha edebilir. Gizli sohbetler, oturum için şifreleme anahtarlarının paylaşıldığı bir davetle başlatılmalı ve kabul edilmelidir. Gizli bir sohbetteki kullanıcılar, ortak anahtar parmak izlerini görselleştiren resimleri karşılaştırarak ortadaki adam saldırısının gerçekleşmediğini doğrulayabilir. Telegram'a göre, gizli sohbetler Aralık 2014'ten bu yana mükemmel ileri gizliliği destekledi. Bir anahtar 100'den fazla kez kullanıldıktan veya bir haftadan daha uzun süre kullanıldıktan sonra şifreleme anahtarları periyodik olarak değiştirilir. Eski şifreleme anahtarları yok edilir. Windows ve Linux kullanıcıları için hala gizli sohbetlere bilgisayardan erişim yoktur, sadece telefondan erişilmektedir. Şu an yalnızca resmi macOS istemcisi mobil cihazlar dışında gizli mesajları desteklemektedir. Gizli sohbetler gruplar veya kanallar için kullanılamaz. Telegram'ın yerel mesaj veritabanı varsayılan olarak şifrelenmez. Bazı Telegram istemcileri, kullanıcıların bir parola ayarlayarak yerel ileti veritabanını şifrelemesine izin verir.

SESLİ ARAMALAR

Mart 2017'nin sonunda, Telegram kendi sesli çağrılarını tanıttı. Aramalar, Gizli Sohbetler'in uçtan uca şifrelemesine göre yapılır. Bağlantı mümkün olduğunda eşler arası olarak kurulur, aksi takdirde istemciye en yakın sunucu kullanılır. Telegram'a göre, gelecekteki kullanımlarda daha iyi hizmet kalitesi sağlamak amacıyla bir çağrı hakkında çeşitli teknik parametreleri öğrenmek için çalışan bir ağ vardır. Batı Avrupa'da kısa bir ilk denemenin ardından, sesli aramalar artık Türkiye dahil birçok ülkede kullanılabiliyor.

TELESCOPE (Video Mesajları)

Mayıs 2017'de piyasaya sürülen 4.0 sürümünden bu yana, Telegram Telescope adında özel bir video barındırma platformu sunmaktadır. "Yuvarlak videolar" bir dakika uzunluğunda olabilir ve otomatik oynatılabilir. Telegram'da herkese açık bir kanalda yayınlandığında, videolar telesco.pe'de bir hesap olmadan da yüklenir ve izlenebilir. Ancak, herkese açık olmayan sohbetler veya gruplar içinde gönderilen Telegram video mesajları ve "Teleskop" videoları yayınlanmaz.

CANLI YERLER

Ekim 2017'de piyasaya sürülen 4.4 sürümünden beri Telegram kullanıcıları 15 dakika, bir saat veya sekiz saat boyunca,  canlı konumlarını sohbet halinde paylaşabilirler. Birden fazla kullanıcı canlı konumlarını bir grup içinde paylaşıyorsa, bunlar etkileşimli bir haritada gösterilir. 'Canlı konum' paylaşımı her zaman durdurulabilir.

TELEGRAM'I KİM DESTEKLİYOR?

Telegram, Pavel Durov ve Nikolay tarafından desteklenmektedir. Pavel, Telegram’ı maddi ve ideolojik olarak desteklerken, Nikolay’ın teknolojik olarak destekliyor. Telegram’ı mümkün kılmak için Nikolay, birden fazla veri merkeziyle çalışmak için açık, güvenli ve optimize edilmiş benzersiz bir özel veri protokolü geliştirdi. Sonuç olarak, Telegram herhangi bir ağda güvenliği, güvenilirliği ve hızı birleştirir.

Telegram'ın diğer özellikleri nelerdir?

Telegram, her şeyden önce "Bulut tabanlı mesajlaşma" (Cloud based messaging) ile gelir. Bu, yazılımı her platformda (Windows, IOS, Android, MacOS ya da internete giren bir tablet) saniyeler içerisinde karşınıza gelir, içerik eşleştirilir. Ayrıca kurmadan web tabanlı olarak da kullanılabilir. Sisteme telefon numarası ile kayıt olunur. Ancak istenilen irtibatlarda telefon numarası verilmeden kullanıcı adı ile görüşme yapılablir. Bu bir yandan gizlilik açısından iyidir, ancak dolandırıcılara karşı dikkatli olmak gerekir. Telegram istenildiğinde, isteyen kişilerin diğer kişilere yönelik telefon ya da tablet kullanarak attığı mesajlar için "Gizli sohbet" olanağı sağlar ("secret chat"). Masaüstü sürümlerinde "Secret Chat" özelliği kullanılamaz. Telegram, gizli mesajlaşmalardaki yazışmaları ve medya dosyalarını sunucularında saklamaz. Bu mesajlar tamamen gizlidir ve WhatsApp'ın sisteminden kat kat daha güvenlidir. Ayrıca bu mesajlar için sistem günlüğü için metaveriler de tutulmaz. Böylece, "Telegram bile" sizin kime ve ne mesaj gönderdiğinizi bilemez. Kendini imha edebilen süreli mesajlar gönderebilirsiniz. Gönderilen bir mesaj dilenirse belirlenen bir süre sonunda karşılıklı her iki cihazdan otomatik silinebilir. Bir mesaj, içeriği sildiğinizde karşı taraftan da otomatik olarak silinir. Bir yandan iyi bir özellik olmakla birlikte, biriyle önceki konuşmalarınız varsa, ancak karşı taraf bunları sildiyse, onlara ulaşmanız ve kanıtlamanız zorlaşır. İletinin üçüncü taraflara iletilmesinin engellenmesi. "Gizli mesaj"larda ileti kimseye gönderilemez. Yedeklenemez. Ekran görüntüsü alınamaz. Gizli konuşmada, ekran görüntüsü alındığında karşıdaki kişiye, sohbette iki kişinin de görebileceği şekilde uyarı olarak bildirilir. Gizli sohbet (secret chat) olmayan mesajlaşmaları ise sunucularında saklanır. Masaüstü uygulaması (Windows, Linux, OS X) ya da web sayfası üzerinden kullanılabilir. Ayrıca Windows için taşınabilir sürümü mevcuttur. Masaüstü sürümleri, "Gönder" menüsüne Telegram seçeneğini ekler. Belge ya da farklı biçimlerde her türlü dosyayı gönderebilme. Dosya boyutu 1,5 GB'ı aşamaz. Toplam paylaşılan / gönderilen dosya adedinde sınır yoktur. Yani, Whatsapp'tan birkaç bin kat daha fazla. Bilinmeyen numaraların mesaj atması önlemek mümkündür. Kişiye özel son görünmeyi kapatabilme seçeneği vardır. Hatalı yazılan mesajı sonradan düzenleyebilme mümkündür. Aynı mesajın edit edilmiş halini, defalarca görmeden, aynı mesaj düzeltilerek halledilebilir. Konum paylaşabilme, anlık konum paylaşabilme mümkündür. Örneğin, "15 dakika boyunca şu kişi benim yerimi görebilsin" gibi, güvenlik önlemleri alınabilir. Sunucuları dağıtık yapıdadır. Yani Dünya’nın çeşitli yerlerindeki sunucuları sayesinde veri paylaşımı ve eşleştirme oldukça hızlıdır. Ve Türkiye'de şu an sunucusu yoktur. Kanallar (botlar), etiketler (stickers). Birçok kanal ve sticker paketi vardır. Bazı sticker paketleri: Örneğin, Coronavirüs: https://telegram.me/addstickers/coronavirus20 Teslim olmayız: https://telegram.me/addstickers/onurs  gibi yapılıp çoğaltılabilir. Ücretsiz ve reklamsızdır. Öntanımlı ayarlara göre 6 ay boyunca kullanılmazsa hesaptaki dosyalar (mesajlar, medya dosyaları kişi listesi vb.) silinir. İstenirse hesabın silme periyodu ayarlardan 1 yıla çıkarılabilir. Android ve masaüstü uygulamalarının teması değiştirilebilir. Proxy desteği sağlar. Sesli arama özelliği eklenmiştir.

*Zira en popüler rakibi bile Telegram'ın özelliklerini ancak uzaktan takip edebiliyor. Program hakkında en geniş bilgiyi telegram.org sayfasından edinebilirsiniz.

Telegram hakkında daha çok soruya cevap almak için şuradaki sık sorulan sorular sayfasına bakabilirsiniz, içerik Türkçe.

https://dokuz8haber.net/teknoloji/telegrama-whatsapp-sohbet-gecmisini-aktarma-ozelligi-geldi/