Türkiye ve AB arasında Sivil Toplum Diyaloğu Projesi kapsamında, ‘Gençlik Kentsel Hareket Laboratuvarı: Dezavantajlı Gençlerin Kamusal Alan Karar Verme Programlarına Katılımı Aracılığıyla Sivil Toplum Diyaloğuna Dahil Edilmesi’ Projesi 2019’un Kasım ayında İstanbul Polonezköy’de gerçekleşti. Proje kapsamında yerel halkın katılımıyla kolektif bir çalışmayla Sait Taşçıoğlu İlkokulu’nun bahçe düzenlemesi yapıldı.
Gençlik Kentsel Hareket Lab Proje Ekibi
Aslında COVID-19 pandemisinin hem bugünümüze hem de gelecek tahayyülümüze dair pek çok meseleyi sorgulattığı kesin. Bunların arasında kamusal mekânların kullanımı ve güvenli gıdaya erişim pandeminin başından beri tartışılan temel olgular oldu. Kimi zaman distopik bir dünya algısına dair kaygılarla karışan bu tartışmalar, bir taraftan da pandemi sonrası için de umut kaynağı sayılabilecek kimi deneyimlerin yeniden gözden geçirilebilmesi için fırsatlar da sundu. Bu bölümde, tam da böylesi bir umuda fener tutan bir örnekten bahsedeceğiz.
YEREL HALKIN DA KATILIMIYLA SAİT TAŞÇIOĞLU İLKOKULU'NUN BAHÇE DÜZENLEMESİ YAPILDI
Türkiye ve AB arasında Sivil Toplum Diyaloğu Projesi kapsamında, Polonya merkezli Development Policy Foundation (Kalkınma Politikası Vakfı) yürütücülüğünde, TOÇEV ve Uçan Balon Çocuk ve Gençlik Derneği'nin ortaklığında gerçekleştirilen ‘Gençlik Kentsel Hareket Laboratuvarı: Dezavantajlı Gençlerin Kamusal Alan Karar Verme Programlarına Katılımı Aracılığıyla Sivil Toplum Diyaloğuna Dahil Edilmesi’ Projesi 2019’un Kasım ayında İstanbul Polonezköy’de gerçekleşti. Proje kapsamında yerel halkın katılımıyla kolektif bir çalışmayla Sait Taşçıoğlu İlkokulu’nun bahçe düzenlemesi yapıldı.
GERÇEK GEREKSİNİMİ YANSITAN BİR FIRSAT YARATIYOR
Polonyalı mimar ekibin yürütücülüğünde, Türkiye ve Avrupa’dan öğrencilerin ortaklaşa gerçekleştirdiği çalışmalarla Polonezköy Sait Taşçıoğlu İlkokulu'nun bahçe düzenleme ve iyileştirmeleri yapılırken çocuklar için oturma alanı, oyun modülü ve hobi bahçesi tasarlandı. Aslında basit bir uygulama gibi gözükse de bu dönüşümü diğerlerinden farklı kılan söz konusu mekânda yaşayan ve o mekânı kullananların katılarak birlikte tasarladığı ve hatta birlikte uyguladığı bir proje olmasında. Türkiye’de benzer örnekler az da olsa, dünya genelinde gittikçe daha çok sayıda bu tür katılımcı uygulamalara rastlanıyor. Katılımcılık ilkesini uygulamak, mekânın kullanıcılar tarafından sahiplenilmesini sağlamasının yanı sıra gerçek gereksinimi yansıtan bir fırsat yaratıyor.
KÜLTÜRLERARASI ETKİLEŞİM
İşte tam da bu ilkelerle hayata geçirilen çalışma sayesinde ilkokulun bahçesi, öğrencilerin diledikleri araçların oluşturulmasını ve hatta ekolojik ilkeleri bölgede yaşayanlarla birlikte deneyimleyebilecekleri bir bahçeye dönüştürülmesini sağladı. Bu çalışmanın sadece bölgede yaşayanlar değil aynı zamanda hem Türkiye’den hem de Polonya’dan katılan mimarlık öğrencileriyle birlikte yürütülmesi ise yakında mesleğini icra edecek genç profesyoneller için bir laboratuvar niteliğine dönüşmesini sağladı. Üstelik kültürlerarası etkileşimi de mümkün kılarak.
YALI BOSTANI 2019 ARALIK AYINDA KURULDU
Aynı proje kapsamında ise Adana’da 2019 yılı Aralık ayında Uçan Balon Çocuk ve Gençlik Derneği’nin bulunduğu Çukurova ilçesinde katılımcıların “Yalı Bostanı” adını verdikleri bir kent bostanı kuruldu. Tarihsel olarak oldukça eski bir geçmiş dayanan bostan uygulaması, 20. Yüzyılın ikinci yarısında hızla kentleşen metropollerde özellikle son on yıldır yerel halkın temiz gıdaya erişimini saplayan bir dayanışma pratiği.
MEKAN PEK ÇOK GRUBUN KULLANMASINA YÖNELİK YAPILDI
Adana Çukurova’da gerçekleştirilen projede ise atıl durumda bulunan bir alanda, engelli vatandaşların da rahatça kullanabileceği yükseltilmiş platformlarla bir kent bostanı kuruldu. Çalışmalara mimar ekibin yanı sıra çevre halktan Adana’da çok sayıda katılımcı dahil oldu. Çevresinde otizmlilere yönelik eğitim merkezi, üç okul, yaşlı bakımevi, üç dinlenme/çocuk parkı, Aile Sağlık Merkezi bulunan ve kamuya açık iki tenis kortuna ev sahipliği yapan Uçan Balon’da 2019 yılı Aralık ayı başında yine İstanbul ve Polonya’dan gelen mimarların, Adana’dan mimarlık öğrencilerinin ve halkın katılımı ile Güzelyalı Mahallesi’nde bütün katılımcılar mekânı kent bostanına dönüştürmek üzere çalışmalar yaptı. Bu dönüşümü bir laboratuvar ortamı gibi yeni yöntemleri deneyerek hep beraber yapan ve mekânın mahalle halkı, engelliler, çocuklar, gençler gibi pek çok grubun kullanmasına yönelik yapan katılımcılar adını mahalleden alan Yalı Bostanı’nı hayata geçirdiler.
ENGELSİZ TASARIM
Engelsiz tasarım öncelikle bir model oluşturularak yapılan Yalı Bostanı çevredeki okullar ile çocuklara yönelik ekolojik eğitimi arttırmak, kendi gıdalarını yetiştirme ve toprağın bir araya getirme gücü ile bölgedeki gruplar arası sosyalleşmeyi arttırmayı; pek çok kişinin yararlanabileceği bir kamusal ortam olmayı hedefliyor.
KENTSEL MEKANLARIN DEMOKRATİKLEŞMESİ
Proje kapsamında yerel yönetimlerle işbirliğini artırmak kentte yaşayanların katılımını artırmak için yapılan uygulamalardan bir başkası ise Adana’da yaşayan insanların doğrudan kentsel sorunlarını ve şikâyetlerini iletebilecekleri bir web uygulaması. Bu uygulama Kasım 2019 tarihinden itibaren kullanılmaya başlandı. sehrimiz.org adresinden hizmet verecek uygulamanın Adana Büyükşehir Belediyesi’nin web sitesi ile entegre çalışması ve böylelikle şikayetlerin belediyece takip edilip hizmet sunmasını kolaylaştırmayı, halkın belediye ile olan iletişimini artırarak doğrudan katılım sağlayabilmesini amaçlanıyor. Bostan gibi dayanışma pratiklerini çoğaltan uygulamalar ise kentsel mekânların demokratikleşmesi ve adil kullanımı olasılığını da vadediyor.
