Uluslararası Basın Enstitüsü (IPI), Gazetecileri Koruma Komitesi (CPJ), Avrupa Basın ve Medya Özgürlüğü Merkezi (ECPMF), Osservatorio Balcani Caucaso Transeuropa (OBCT) ve Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) üyelerinden oluşan bir heyet, Türkiye’deki basın özgürlüğü ile ilgili inceleme yaptı. İncelemeye ilişkin yapılan toplantıda, mart ayında yapılacak yerel seçimlere işaret edilerek “Türkiye hükümetini, özellikle seçim döneminde gazetecilerin işlerini tehditlere ve ihlallere maruz kalmadan yapabilmelerini güvence altına almaya çağırıyoruz” denildi.
Her yıl IPI öncülüğünde düzenlenen ortak basın özgürlüğü misyonu kapsamında uluslararası basın özgürlüğü kuruluşlarından oluşan bir heyet, Türkiye'de bağımsız gazeteciliğe yönelik tehditleri incelemek için bu yıl 2-5 Ekim tarihlerinde Türkiye'de incelemeler yaptı. Heyet, basın özgürlüğü misyonuna ilişkin gözlem ve bulgularını bugün İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde bulunan Postane'de basın toplantısıyla açıkladı. IPI, CPJ, ECPMF, OBCT ve RSF örgütleri tarafından hazırlanan açıklama İngilizce ve Türkçe olarak IPI'den Zeyneb Gültekin ve Scott Griffen ile ECPMF'den Gürkan Özturan tarafından okundu.
Heyet, dört gün süren basın özgürlüğü misyonuna ilişkin gözlem ve bulgularını, Postane'de (Beyoğlu, İstanbul) düzenlediği basın toplantısıyla kamuoyuna duyurdu. Dokuz8 Haber ve Dokuz8 Akademi de toplantıya katılan kurumlar arasındaydı.
"YEREL SEÇİMLERE DOĞRU BASKI ARTMAYA DEVAM EDECEK"
Heyet tarafından yapılan açıklamada Türkiye'deki basın çalışanlarının üzerindeki katlanarak artan baskılara dikkat çekildi. Yerel seçimlere işaret eden heyet, şunları söyledi:
Türkiye'nin basın özgürlüğü krizi geçtiğimiz yıl daha da derinleşti. Gazeteciler, keyfi tutukluluk ve kovuşturma dahil olmak üzere mesleki faaliyetlerinden ötürü ağır tehditlerle karşı karşıya kaldı. Basına yönelik saldırı ve tehditlerden sorumlu olanlara karşı cezasızlık artarak devam etti. Bu yıl yapılan Meclis ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri, basın özgürlüğü açısından herhangi bir rahatlama getirmedi. Aksine, gelecek yıl yapılacak yerel seçimler öncesinde eleştirel gazeteciler üzerindeki baskı artmaya devam ediyor. Şubat 2023'te meydana gelen yıkıcı depremler sırasında yerel medyanın özellikle hedef alınması, yetkililerin haber ve bilgi akışını kontrol etmeye yönelik çabalarının açık bir örneğiydi.
HEYET, KAMU MAKAMLARIYLA DİYALOG KURMA FIRSATI BULAMADI
Bu hafta, basın ve ifade özgürlüğü alanında çalışan 5 uluslararası kuruluş; Türkiye'de gazeteciler, sivil toplum grupları, Anayasa Mahkemesi, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) ve Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu gibi pek çok paydaş ile ülkede medya özgürlüğünün içinde bulunduğu krizi görüşmek üzere toplantılar düzenledi. Heyet ayrıca CHP, DEVA, Emek Partisi ve YSP milletvekilleriyle de bir araya geldi. Uluslararası Basın Enstitüsü (IPI) ve IPI Türkiye Ulusal Komitesi öncülüğündeki heyette Gazetecileri Koruma Komitesi (CPJ), Avrupa Basın ve Medya Özgürlüğü Merkezi (ECPMF), Osservatorio Balcani e Caucaso Transeuropa (OBCT) ve Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) temsilcileri yer aldı. Heyetin Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Başkanı Derya Yanık, Dijital Mecralar Komisyonu Başkanı Hüseyin Yayman, Adalet Komisyonu Başkanı Cüneyt Yüksel, RTÜK Başkanı Ebubekir Şahin ve Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun ile görüşme talepleri yanıtsız kaldı. Heyet, temel hakların ve hukukun üstünlüğünün korunmasından ve ülkede medya özgürlüğü ve medyada çok sesliliğin sağlanmasından sorumlu görevlileri ve kamu makamlarıyla diyalog kurma fırsatı bulamamaktan üzüntü duyuyor.
EN AZ 20 GAZETECİ DEZENFORMASYON YASASINA DAYANILARAK HEDEF ALINDI
Bu yılki heyet ziyaretinin öne çıkan başlıklarından biri de dezenformasyon yasası oldu. Heyet şunları söyledi:
"Geçen yıl TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu'nun AKP'li başkanı, dezenformasyon yasasının gazetecileri cezalandırmak için kullanılmayacağı konusunda heyetimize güvence vermişti ancak geçtiğimiz yıl, başta deprem haberleriyle ilgili olmak üzere en az 20 gazeteci dezenformasyon yasasına dayanılarak hedef alındı, 3'ü hapse atıldı. Habercilerin fiziksel güvenliği ciddi bir endişe konusu olmaya devam ediyor. Heyet, gazetecilerle yaptığı görüşmelerde, muhabirlerin güvenliğini tehdit eden birçok endişe verici örnekle karşılaştı ve yetkililerin bazı durumlarda etkili bir soruşturma yürütme ve güvenlik önlemleri sağlama görevlerini yerine getirmek yerine bu tehditlere göz yumduklarını gördü. Aynı zamanda siyasetçiler, hükümet yetkilileri ve mahkemeler eleştirel gazeteciliği 'terör propagandası', dezenformasyon veya ulusal güvenliğe tehditle eş tutmaya devam ederek gazetecilerin fiziksel ve yasal savunmasızlığını daha da artırdı."
YASAL GÜVENCELER, AĞIR İHLALLERE MARUZ KALIYOR
"Hukuki tacizin hedefi olan gazetecilerin yasal güvenceleri, ağır ihlallere maruz kalmaya devam ediyor. Gazetecilerin sistematik bir biçimde tutuklu yargılanması artık olağan bir hale geldi ve bu durum sıklıkla mahkümiyet kararı olmaksızın cezalandırma ile sonuçlandı. Geçtiğimiz yıl görülen bazı davalarda Kürt gazeteciler, toplu gözaltıların ardından bir yıldan fazla tutuklu kaldı. Resmi basın kartlarının kime verileceği konusundaki keyfi uygulamalar devam ediyor ve bu kartlar bilgi kontrolü karşısında sınırlı bir güce sahip. Basın kartı alma şansına sahip olan bağımsız gazeteciler, kimlik bilgilerini vermelerine rağmen deprem bölgesinde bazı durumlarda haber yapmalarının yetkililer tarafından engellendiklerini bildirdi."
AYM, BASIN ÖZGÜRLÜĞÜNÜ DESTEKLEYEN KARARLAR VERMEYE DEVAM EDİYOR
"Anayasa Mahkemesi (AYM), basın özgürlüğünü destekleyen önemli kararlar vermeye devam ediyor ancak kaynak yetersizliği, alt mahkemelerin AYM kararlarını uygulamadaki başarısızlığı ve TBMM'nin AYM tarafından tespit edilen sistematik ihlalleri ele alan mevzuatı yürürlüğe koymadaki yetersizliği nedeniyle AYM'nin çalışmaları sekteye uğruyor. Bir sonraki yerel seçimlerin Mart 2024'te yapılması planlanıyor. Bağımsız haber ve bilginin serbest dolaşımı tüm demokratik seçimler için hayati bir koşuldur. Türkiye hükümetini, özellikle seçim döneminde gazetecilerin işlerini tehditlere ve ihlallere maruz kalmadan yapabilmelerini güvence altına almaya çağırıyoruz."
