AK Parti ve MHP milletvekillerinin seçim barajının düşürülmesini içeren kanun teklifi TBMM Başkanlığına 14 Mart 2022 tarihinde sunuldu. AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Hayati Yazıcı ve MHP Hukuk ve Seçim İşlerinden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız’ın TBMM’de canlı yayında açıkladığı maddelerin arasında seçim barajının yüzde 7'ye indirilmesini teklifi de yer alıyordu. AK Parti ve MHP milletvekillerinin ortak imzasıyla hazırlanan Milletvekili Seçimi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, 31 Mart 2022 tarihinde üç günlük görüşme sürecinin ardından TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaştı.
Seçim Barajı %7’ye İndi
Cumhur İttifakı’nın Meclis’e sunduğu 15 maddelik Seçim Kanunu değişikliği teklifi, TBMM'de düzenlenen ortak basın toplantısında detayları ile paylaşılmıştı. Anayasa Komisyonu ve TBMM Genel Kurulu’nda tartışılan teklif 31 Mart 2022’de yapılan oylamayla yasalaştı.
Seçim Yasası Değişikliği TBMM'den Geçti"
Kabul edilen kanunla 2839 sayılı Milletvekili Seçim Kanunu’nun 33. maddesi değiştirilerek siyasi partiler ve siyasi ittifaklar için seçim barajı %7’ye indirildi.
Milletvekili Dağılımında İttifakların Oyu Değil Partilerin Oyu Dikkate Alınacak
Mevcut kanuna göre milletvekili hesabı seçim bölgesinde seçime katılmış siyasi partilerin, ittifakların ve bağımsız adayların aldığı oylar dikkate alınarak d’Hondt sistemine göre yapılıyordu. Yeni düzenlemeyle milletvekili hesabını açıklayan 34. madde 3. fıkrasında ittifak kelimesi tamamıyla çıkarıldı. Böylece milletvekili dağılım hesabında sadece siyasi partiler ve bağımsız adayların oyları dikkate alınacak. Düzenleme ile seçim bölgelerinde ittifak sayesinde "artık oylarla milletvekili çıkarma durumu da kaldırılmış olacak. Böylece bu düzenleme, oy oranı düşük partilerin ittifak içerisinde yer alması halinde milletvekili çıkarabilmesi durumunu neredeyse imkansız hale getirmiş oldu.
Siyasi Partilerin Seçime Katılma Yeterliliği Değişti
2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 36 maddesi siyasi partilerin seçimlere katılabilmesi için illerin en az yarısında oy verme gününden en az altı ay evvel teşkilat kurmuş ve büyük kongrelerini yapmış olması veya Türkiye Büyük Millet Meclisinde grubu bulunmasını şart koşmuştu. Kanun değişikliği ile TBMM’de grubu bulunma seçime katılma için yeterli şart olmaktan çıkarıldı. Seçime katılma şartlarına Siyasi Partiler Kanununda öngörülen ve parti tüzüğünde belirtilen süreler içerisinde ilçe, il ve büyük kongrelerini üst üste iki defadan fazla ihmal etmemiş olma koşulu eklendi.
Kanun değişikliğinde diğer yapılan düzenlemeler ise şu şekilde;
Sandık kurulu üyeliğine partilerin başka bir partinin üyesi olan bir kişiyi, ancak o kişinin onayı ile sandık kurulu üyesi olarak görevlendirilebileceği düzenlenmektedir. Özetle, sandık kurulu üyeliğine başka bir parti üyesi gösterilemeyecek.
Seçimlere kısa bir süre kala seçmen kütüklerinin yer değiştirilmesi mümkün olmayacak. Bunun için de seçmenin son bir yıl içerisinde sürekli olarak bulunduğu adres dikkate alınacak. Tayin ve atama gibi zorunlu haller istisna tutulacak. Özetle, adresi kapanmış olması sebebiyle adres kayıt sisteminde görünmeyenler en son seçmen olduğu adrese göre seçmen listelerine kaydedilecek.
Yargı erkinin yargısal faaliyetlerle ilgili görevlendirme kriterleri, seçim görevlendirmelerinde de dikkate alınacak.
Anayasa’ya göre Seçim Kanunu’nda yapılan değişikliklerin yürürlüğe girebilmesi için, bu değişikliğin üzerinden en az bir yıl geçmesi gerekiyor. Muhalefet ve siyasi eleştirmenler de göre bu durumu Cumhur İttifakı’nın bu düzenlemeyle erken seçimin önünü kapattığı şeklinde yorumluyor. AK Parti ve MHP'li yetkililer de, yaptıkları açıklamalarda yasa teklifinin TBMM’ye sunulması ile erken seçim tartışmalarını sonlandırdıklarını ifade ettiler: "Bu kanun yürürlüğe girdikten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmaz. Erken seçim tartışmalarına son verilmiştir.”
Ancak muhalefet, erken seçimin yasa değişikliğiyle bir ilgisinin olmadığı görüşünü savunuyor. CHP, bu değişiklikte yer alan birçok hükmün Anayasa'ya aykırı olduğunu savunurken "ivedilikle" Anayasa Mahkemesi'ne iptal başvurusunda bulunma kararı aldı. Anayasa hukukçusu CHP İstanbul Milletvekili İbrahim Kaboğlu tüm bunların üzerine, "Yurttaşlarımız bilsin ki, öncelikle teklifin, il ve ilçe seçim kurullarının kıdem esası yerine kura ile belirlenmesi ve halihazırdaki seçim kurullarının lağvedilmesi Anayasa'ya çok yönlü aykırı olduğu için bu ilgili maddeleri ivedilikle Anayasa Mahkemesi'ne götüreceğiz. Seçim güvenliğini zedeleyecek olan seçim kurullarının oluşumu ile alakalı maddeleri ivedi bir şekilde Anayasa Mahkemesi'ne götüreceğiz.” açıklamasında bulundu.
CHP'nin Anayasa Mahkemesi'ne yasanın yürürlüğe girmesinden itibarıyla 60 gün süresi bulunuyor. CHP yasanın yürürlüğe girmesinin hemen ardından bu süreyi beklemeden, iptal başvurusunda bulunacak.
