1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü dünya üzerinde bir çok ülkede kutlanıyor. İlk kez 1856'da Avustralya'nın Melbourne kentinde taş ve inşaat işçileri, günde sekiz saatlik iş günü için Melbourne Üniversitesi'nden Parlamento Evi'ne kadar bir yürüyüş düzenlediler. 1 Mayıs 1886'da ise Amerika İşçi Sendikaları Konfederasyonu önderliğinde işçiler iş bıraktılar. İşte 1 Mayıs hakkında merak edilen her şey...
1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü bugün kutlanıyor. Geçmişi 1800’lü yıllara kadar uzanan 1 Mayıs’ta başta işçiler olmak üzere tüm emekçilerin isteklerine dikkat çekilir. Peki 1 Mayıs neden kutlanıyor?
1 MAYIS NEDEN KUTLANIYOR?
İlk kez 1856'da Avustralya'nın Melbourne kentinde taş ve inşaat işçileri, günde sekiz saatlik iş günü için Melbourne Üniversitesi'nden Parlamento Evi'ne kadar bir yürüyüş düzenlediler.
1 Mayıs 1886'da Amerika İşçi Sendikaları Konfederasyonu önderliğinde işçiler günde 12 saat, haftada 6 gün olan çalışma takvimine karşı, günlük 8 saatlik çalışma talebiyle iş bıraktılar. Şikago'da yapılan gösterilere yarım milyon işçi katıldı. Luizvil'de (Kentaki) 6 binden fazla siyah ve beyaz işçi, birlikte yürüdü. O dönemde Luizvil'deki parklar, siyahlara kapalıydı. İşçiler, sokaklarda yürüdükten sonra hep birlikte Ulusal Park'a girdi. Her eyalet ve kentte, siyah ve beyaz işçilerin birlikte yaptığı gösteriler, gazeteler tarafından, ‘Böylece ön yargı duvarı yıkılmış oldu' şeklinde yorumlanmıştı.
Bu gösteriler 1 Mayıs'ı izleyen günlerde tüm harareti ile devam etti ve 4 Mayıs'ta kanlı Haymarket Olayı'na yol açtı.
Uygulanan yasal baskılarla bu gösterinin tekrarlanması engellendi. 14 Temmuz-21 Temmuz 1889'da toplanan İkinci Enternasyonal'de Fransız bir işçi temsilcisinin önerisiyle 1 Mayıs gününün tüm dünyada “Birlik, mücadele ve dayanışma günü ” olarak kutlanmasına karar verildi. Böylece ikinci gösteri 1890 yılında yapılabildi.
Zamanla 8 saatlik işgünü birçok ülkede resmen kabul edildi. 1 Mayıs böylece işçilerin birlik ve dayanışmasını yansıtan bir bayram niteliğini kazandı. Günümüzde sosyalist ülkelerde (Çin Halk Cumhuriyeti, Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti, Vietnam, Laos, Küba, Venezuela, Nepal, Bolivya) ve daha birçok ülkede tatil günü olan 1 Mayıs'ı işçiler büyük kitle gösterileriyle kutlar; bazı ülkelerde 1 Mayıs siyasal bir eylem biçimini de alır.
TÜRKİYE’DE 1 MAYIS’IN TARİHİ
1912 yılında İstanbul'da ilk 1 Mayıs kutlaması gerçekleşti. 1923 yılında yasal olarak “İşçi Bayramı” ilan edildi. 1924 yılında hükümet kutlamaları yasakladı.
70'li yıllar…
1976 yılında Taksim'de Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu organizasyonu olarak gerçekleşti. 1977 yılında kimsenin unutamadığı kanlı 1 Mayıs yaşandı. 500 bin kişinin katıldığı 1 Mayıs'ta ateş açıldı ve göstericilerin 34'ü hayatını kaybetti. Ardından 1978'de Taksim meydanına yüzbinlerce kişi geldi. 1979'da Sıkıyönetim Komutanlığı mitinge izin vermedi ve sokağa çıkma yaşağı ilan etti. Sokağa çıkma yasağına rağmen yüzbinlere ulaşan rakamlarla 1 Mayıs kutlandı.
2000'ler…
2006 yılında en geniş katılımın yaşandığı ilçe Kadıköy oldu. 2007 yılında 1 Mayıs'ı tekrar Taksim'de kutlayarak aynı zamanda 1977'de olan olayları anmak isteyen grupları polis silah, biber gazı, gaz bombası kullanarak durdurmaya çalıştı. 2008 Nisan'ında, 1 Mayıs'ın “Emek ve Dayanışma Günü” olarak kutlanması kabul edildi. 2010 1 Mayıs 140 bin kişinin katılımıyla Taksim'de kutlandı. 2013 1 Mayıs'dan 4 ay önce Taksim'i Yayalaştırma projesi adı altında 1 Mayıs'ın Taksim'de kutlanılması yasaklanmasına rağmen bazı gruplar Taksim'de kutlamaya çalıştı. Polis, göstericilere izin vermedi ve göstericilere karşı ateşli ve ateşsiz silah kullandı. Hastanelere gaz bombası atıldı.1977'den sonra olaylı bir 1 Mayıs olarak tarihe geçti.