Hükümetin 15 Temmuz darbe girişimi sonrası 20 Temmuz 2016’da yürürlüğe soktuğu olağanüstü hal uygulaması Türkiye’de özellikle basın ve ifade özgürlüğü açısından kara bir dönemin kapılarını açtı. Hükümetin OHAL’den güç alarak şu ana kadar yayınladığı 30 kanun hükmünde kararname yoluyla özellikle basın ve ifade özgürlüğüne yönelik yürürlüğe soktuğu ağır yaptırımlar nedeniyle bugün Türkiye dünyada basının özgür olmadığı ülkeler kategorisinde. 2017 yılına damgasını basan bu baskılar, 2018’de de hız kesmeksizin devam etti.
Yaşananlar dolayısıyla Türkiye Dünya Basın Özgürlüğü sıralamasında 2017'deki 155'inci sıradan 2018'de 157'inci sıraya geriledi.
Sınır Tanımayan Gazeteciler'in (RSF) 2018 Basın Özgürlüğü Yıllık Bilançosu’na göre gazetecilere yönelik şiddet ve baskıda artış Türkiye'nin yanı sıra tüm dünyada da devam ediyor. 2018 yılında dünya genelinde en az 80 basın çalışanı ve gazeteci öldürüldü. Bu cinayetlerin yarısından fazlası Afganistan, Suriye, Meksika, Yemen ve Hindistan’da gerçekleşti.
Rapora göre Türkiye; Çin ve Mısır’ın ardından en çok tutuklu gazetecinin bulunduğu ülke. Raporda, Çin’deki tutuklu basın çalışanı sayısının 60, Mısır’da 38, Türkiye’de ise 33 olduğu belirtildi. Tutuklu Gazeteciler Platformu’na göre ise Türkiye’de tutuklu ve hükümlü gazeteci sayısı 217. Özgür Gazeteciler İnisiyatifi’ne göre cezaevlerindeki gazeteci sayısı 187. Türkiye Gazeteciler Sendikası’na göre tutuklu gazeteci sayısı 144. Gazetecileri Koruma Örgütü’ne göre tutuklu gazeteci sayısı 68. Bu rakamlar basın kartı taşıyan- taşımayan, davası haber ve yazıdan değil de örgüt suçlamasıyla açılan, matbaada çalışanlar gibi kıstaslara göre kurumdan kuruma farklılık gösteriyor.
[infogram id="c08d9024-7cf7-42f3-bbbc-17113f6ffed0" prefix="vWn" format="interactive" title="BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ SIRALAMASI DÜNYA TABLO"]
"İKTİDAR HOŞUNA GİTMEYEN GAZETECİLERİN BASIN KARTINI İPTAL EDİYOR"
Basın Konseyi Başkanı Pınar Türenç, 2018'de yaşanılanları şöyle özetliyor:
- Gazetecilik ‘terör suçu’ sayılarak bir çok gazeteci, yasalarımızdan kaldırılan idamın karşılığı olan ağırlaştırılmış müebbet hapis cezalarına mahkum edildi
- Cumhuriyet gazetesi davasında meslektaşlarımız toplu olarak ağır cezalara çarptırıldı
- Bağımsız ve özgür gazetecilik yapan medya kuruluşları ve gazeteciler, birçok kişi ve çevre tarafından adeta şeytanlaştırılmaya çalışıldı. Cumhuriyet ve Sözcü gazeteleri ile Fox Televizyonu gibi medya kuruluşları baskılara muhatap oldu
- Gerçek gazetecilik yaptıkları için siyasi iktidar tarafından muhalif görülen medya kuruluşlarına antidemokratik şekilde yaklaşıldı, yasalarımızda suç sayılan nefret suçunu yaşatmak istercesine, saldırılar yapıldı muhabirlerine akreditasyon yasakları uygulandı
- Basın Kartları Yönetmeliği’nde aralık ayında yapılan değişiklikle ‘milli güvenlik ve kamu düzenine aykırı davranışlar’ gibi sübjektif gerekçelerle, iktidarın hoşuna gitmeyen gazetecilerin basın kartının iptal edilmesinin önü açıldı. Son 3 yılda 1954 gazetecinin basın kartı iptal edilmişken, yeni yönetmelikle bu rakamların nereye ulaşacağını tahmin etmek hiç de zor değil
İKTİDAR YANLISI OLMAYAN MEDYAYA REKLAM AMBARGOSU
Ayrıca Türenç yaşanılan baskılardan bahsederken, “İktidar yanlısı medya, kamu kuruluşlarının reklam ve ilan desteği ile fonlanıp güçlendirilirken; muhalif görülen gazeteler ve televizyonlar ilan ve reklam ambargosuna maruz kaldı. RTÜK- Basın İlan Kurumu’nun özellikle muhalif olanlara ilan ve reklam cezası yağdırması dikkat çekiciydi” ifadelerini kullanıyor.
Açıklamada bir çok gazetenin yayın hayatına veda etmesiyle ilgili olarak da Türenç, “El değiştirmenin yanı sıra ulusal yayın yapan Habertürk ve Vatan gazeteleri kapandı. Kağıt kriziyle birlikte gazeteler sayfa sayısını azalttı, eklerini kaldırdı, hafta sonları yayınlanamadı” diyor.
2018'DE ÖNE ÇIKAN OLAYLAR
RTÜK'e internet yayınlarına müdahale yetkisinin geldiği 2018'de belki de en önemli gelişmelerden biri Doğan Holding'e ait gazete ve dergilerin yanı sıra Doğan Haber Ajansı'nın Demirören grubuna satışıydı. Doğan Haber Ajansı'nın satışıyla halkın habere erişim hakkı daha da sınırlanırken Türkiye çapında örgütlü olan makul sayılabilecek bir ajans dahi kalmamış oldu.
2018, baskın seçimin yaşandığı bir yıl olurken kamu yayıncısı TRT'nin seçim süresince HDP'ye sıfır dakika süre ayırması ifade özgürlüğünü ve adil seçimleri baltalayan en önemli unsurlardan biri olarak öne çıktı.
İktidar ortağı Devlet Bahçeli, seçim sürecinde yayınladığı ironik bir 'Teşekkür' mesajıyla 70 gazetecinin açık ismini yayınladı ve "Yaptıklarını, yazdıklarını hiç unutmayacağız" şeklinde hedef gösteren bir metin kaleme aldı.
Tiyatro sanatçıları ve müzisyenler yıl boyunca ifade özgürlüklerinin tehdit altında olduğu gruplardan bir diğeri oldu. Birçok sanatçı hakkında sözleri veya eserleri sebebiyle soruşturma başlatıldı.
Dolar/TL kurundaki yükseliş, 2018'de basın üzerindeki baskıyı artıran bir diğer kalem oldu. Kağıt fiyatları yıl içinde katlanırken birçok gazete basılı yayından çıkma sürecini hızlandırdı, Habertürk ve Vatan gibi gazeteler internet yayınına geçti. Kimi gazeteler de çareyi zamda veya bazı günler çıkmamakta buldu.
Gazeteci Cemal Kaşıkçı'nın Suudi Arabistan konsolosluğunda öldürülmesi de Türkiye'nin de ötesinde dünyanın gündemine damga vuran olaylardan biri oldu. Suudi yönetimi Kaşıkçı'nın öldürüldüğünü kabul etti ancak sorumlular henüz hesap vermiş değil.
AY AY 2018'DE BASIN VE İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ
[caption id="attachment_10856" align="aligncenter" width="300"]
Ocak - Şubat ayı basın ve ifade özgürlüğü ihlalleri derlemesi için görsele tıklayınız[/caption]
[caption id="attachment_11280" align="aligncenter" width="300"]
Mart ayı basın ve ifade özgürlüğü ihlalleri derlemesi için görsele tıklayınız[/caption]
[caption id="attachment_15346" align="aligncenter" width="300"]
Nisan ayı basın ve ifade özgürlüğü ihlalleri derlemesi için görsele tıklayınız[/caption]
[caption id="attachment_13293" align="aligncenter" width="300"]
Mayıs ayı basın ve ifade özgürlüğü ihlalleri derlemesi için görsele tıklayınız[/caption]
[caption id="attachment_13211" align="aligncenter" width="300"]
Haziran ayı basın ve ifade özgürlüğü ihlalleri derlemesi için görsele tıklayınız[/caption]
[caption id="attachment_14934" align="aligncenter" width="300"]
Temmuz ayı basın ve ifade özgürlüğü ihlalleri derlemesi için görsele tıklayınız[/caption]
[caption id="attachment_15285" align="aligncenter" width="300"]
Ağustos ayı basın ve ifade özgürlüğü ihlalleri derlemesi için görsele tıklayınız[/caption]
[caption id="attachment_14865" align="aligncenter" width="300"]
Eylül ayı basın ve ifade özgürlüğü ihlalleri derlemesi için görsele tıklayınız[/caption]
[caption id="attachment_15300" align="aligncenter" width="300"]
Ekim ayı basın ve ifade özgürlüğü ihlalleri derlemesi için görsele tıklayınız[/caption]
[caption id="attachment_15303" align="aligncenter" width="300"]
Kasım ayı basın ve ifade özgürlüğü ihlalleri derlemesi için görsele tıklayınız[/caption]
[caption id="attachment_15309" align="aligncenter" width="300"]
Aralık ayı basın ve ifade özgürlüğü ihlalleri derlemesi için görsele tıklayınız[/caption]