TAREM Araştırma Koordinatörü Yunus Erduran tarafından yapılan araştırma sunumu dokuz8HABER'in facebook sayfasından da canlı yayınlandı. Sunumun başında araştırmaya katılan ve iletişim bilgilerini paylaşan 1000'in üzerinde kişiye araştırma sonuç raporunu göndereceklerini söyleyen Yunus Erduran, hem bu yolla hem de farklı yollarla bu araştırma verilerini çok yönlü olarak tartışmaya açmayı hedeflediklerini vurguladı.
Araştırma sonuçları bir grup akademisyen, gazeteci, aktivist tarafından tartışıldı
Araştırmanın sunumunun ardından bir grup akademisyen, gazeteci, yurttaş habercisi ve farklı kurumlardan aktivistler çeşitli yönleriyle sonuçları değerlendirdiler. Aktif takipçilere yönelik araştırmanın ortaya önemli veriler koyduğunu ifade eden Doç.Dr. Bora Ataman, bu araştırmanın bir benzerinin Türkiye'de henüz yapılmadığını, kendilerinin yakından takip etmeye çalıştığı dünyada da benzer araştırmaların oldukça sınırlı olduğunu ifade etti ve ortaya çıkan verilerin çok kıymetli olduğunun altını çizdi.
Medya ve alternatif medya dünyasıyla akademi arasında köprü ihtiyacı
dokuz8HABER Genel Koordinatörü Gökhan Biçici de, içerik üretimi ve saha pratiği alanında bir dinamizmi olan dokuz8HABER'in, araştırma ve eğitim alanında önemli bir birikime sahip olan TAREM'le ilişkisinin, alternatif medya-yurttaş medyası ve akademi ilişkisi açısından önemli bir köprü işlevi taşıyacağını söyledi. Biçici, hem ilk olarak bu toplantıda sonuçları açıklanan niceliksel veri üreten araştırmaların, hem de son aylarda sıklıkla hayata geçirdikleri çalıştaylarda ortaya çıkan niteliksel verilerin çok önemli bir veri birikimi sağladığını ve bu verilerin irdelenmesinin sadece akademik bir ilgiye yanıt üretmekle sınırlı kalmayarak, ağırlıklı olarak bu alandaki mücadelenin ihtiyaçlarına yanıt üretebilmek için çok önemli bir rol oynayabileceğini düşündüklerini dile getirdi. Araştırma verilerinin tartışıldığı bölümde söz alan Yrd.Doç.Dr.Suncem Koçer, Gazeteci Melis Alpan, Öğretim Görevlisi ve Gazeteci Güventürk Görgülü, Doç.Dr.Barış Çoban, Oğuz Demirkapı, Melih Kırlıdoğ, Ayşegül Tözeren, Batur Talu, Evren Süvari ve İrem Güven gibi isimler de ortaya çıkan verileri çeşitli yönleriyle değerlendirdiler. Toplantıda dokuz8HABER'in çalışmalarına eşlik edecek bir akademik danışma kurulu oluşturulması önerisi de ele alındı.
Alternatif Medya ve Yurttaş Haberciliği Aktif Takipçi-İzleyici Araştırması sonuçları özeti
TAREM tarafından hayata geçirilen araştırmada şu üç hedef öne çıkıyor:
- Takipçilerin internet ve sosyal medya kullanım alışkanlıklarının belirlenmesi
- Yurttaş haberciliğinin nasıl tanımlandığı, bu mecraların ne oranda takip edildiği ve verdikleri içeriklerin değerlendirilmesi
- Yurttaş haberciliği odaklı mecralara yapılan desteklerin ölçülmesi ve seçim sonrasında bu mecraların takibindeki artış/azalışların belirlenmesi.
Araştırma sonuçlarından bazı veriler
Tüm Türkiye’de aktif olarak yurttaş haberciliğini takip eden 1299 kişinin katıldığı çalışmadan bazı başlıklar şu şekilde :
-- Takipçilerin 53’ü sürekli çevrimiçiyim diyor, günde 1 saatten daha az internete bağlanan neredeyse kimse yok; yani yurttaş haberciliği aktif takipçilerinin internet eli ayağı olmuş durumda. İnternete en sık %71 oranla mobil cihazlarla bağlanılıyor, cihazlarda ise “akıllı telefonlar” ilk sırada yer alıyor.
-- Takipçilerin %68’i sosyal medya hesaplarını 2007 yılı sonrasında açmış; sosyal medyayı ağırlıklı olarak haber ve bilgi paylaşımı için kullanıyorlar (%94), yarıdan fazlası (%54) aktivizm merkezli paylaşımlar için sosyal medyayı kullanıyor.
--Takipçilerin tamamı düzenli olarak en az bir sosyal medya hesabı kullanırken, ortalamada bir kişi aynı anda 5 sosyal medya platformu takip ediyor. Araştırmaya yanıt verenlerin %68’i sosyal medya hesabını 2007 yılından sonra açtığını belirtmiştir. Bugün Twitter (%94) açık ara en çok takip edilen mecra iken, FB (%74) ve Youtube (%64) takipçilerin en çok takip ettikleri sosyal medya platformları...
--Sosyal medyayı hangi amaçla kullandıklarına yönelik soruya verilen yanılarda haber ve bilgi takibi ilk sırada yer alırken, haber ve bilgi paylaşımı ikinci sırada, aktivizm (siyasal ve sosyal hareketlere katılmak, takip etmek) ise üçüncü sırada geliyor.
-- Takipçiler için yurttaş haberciliği yüksek oranda (%66) gönüllü olarak yapılan habercilik olarak tarif edilmektedir. Hak odaklı habercilik (%54) ve aktivizm odaklı habercilik (51%) diğer üzerinde yüksek oranda hemfikir olunan tanımları oluşturuyor...
-- Takipçilerin yurttaş haberciliği kendilerinin tanımlaması istendiğinde, benzer oranda belirtilen ifadeler: Tarafsız, doğru içerikle yapılan, bağımsız, bireysel ve ana akıma alternatif habercilik olmuştur.
-- En çok beğenilen ve takip etmekten hoşlanılan internet haber portallarında ilk 3 sırada Diken, T24 ve Bianet, yurttaş haberciliği odaklı mecralarda ise Ötekilerin Postası, Jiyan, 140journos ve Dokuz8HABER yer almaktadır.
-- Alternatif medya ve yurttaş haberciliği mecralarının sürdürülebilirliği açısından temel bir tartışma noktası da takipçilerin bu mecraları farklı biçimlerde destekleme potansiyelinin açığa çıkartılması. Bu noktada sorulan soruya verilen yanıtta takipçilerin %41’inin bugüne kadar yurttaş haberciliği odaklı mecralara ve internet haber portallarına/gazetelerine destek olduğunu belirtmiştir. Ağırlıklı olarak haber içeriği sağlama biçiminde öne çıkan destek biçimlerini maddi destek ve bilgi-kapasite desteği vermek takip ediyor.
"Bu platformlara destek olmak ister misiniz?" sorusuna verilen yanıtta ise takipçilerin %74’ünün platformlara destek olmaya hazır olduğu görülüyor. Ağırlıklı olarak haber içeriği sağlama, takipçiler arasında en çok belirtilen yardım şekli olarak öne çıkıyor. Bu oran özellikle yurttaş haberciliği yapan platformların ve alternatif medya mecralarının bu alanda sahip oldukları büyük potansiyele işaret ediyor.
Araştırmada merak edilen bir soru da yurttaşların 1 Kasım Genel Seçimleri sonrasında bu tür alternatif platformları takip etme konusundaki eğilimiydi. Bu soruya yanıt verenlerin yarısına yakınında herhangi bir değişiklik olmadığı beyan edilirken, %40’lık bir kitle ise daha çok takip etmeye başladığını belirtmiştir.
--Genel seçim sonrası, yurttaş haber platformları takip sıklığı artanlarda, öncelikli neden ana akıma güvenmeme olurken, daha az takip edenlerde ise umutsuzluk ilk sırada yer alıyor
Araştırma künyesi:
TAREM Araştırma Koordinatörü Yunus Erduran ve TAREM Genel Koordinatörü Gökhan Biçici yönetiminde hayata geçirilen araştırmanın asistanlığını Gizem Alpakgir Cevheri yaptı. Araştırma soru formunun hazırlanmasında Doç.Dr.Bora Ataman, Doç.Dr.Barış Çoban, Yard.Doç.Dr Gülüm Şener, Dr.Serap Altekin danışmanlık yaptı. Araştırma raporunun daha geniş bir özetine bu linkten ulaşabilirsiniz. dokuz8HABER Araştırma 31 Temmuz 2016 tarihinde yayınlanan ve Suncem Koçer'in sunduğu İMC TV Medya Atlası Programı'nda da gündeme alındı. Çekimleri TAREM'de yapılan programda Yunus Erduran ve Gökhan Biçici'yle araştırmanın ayrıntılarını anlattı ve sonuçlarını tartıştı.
