İnsan vücudunda hâlâ gizemini koruyan bölgelerden biri olan apendiks, karın boşluğunun sağ alt kısmında bulunur. İnce bağırsağın bittiği, kalın bağırsağın başladığı ve halk arasında kör bağırsak olarak bilinen bölgede yer alır. Solucan şeklinde bir bağırsak uzantısı olan apendiks, her insanda farklı uzunluklara sahip olmasına rağmen ortalama 10 santimetre boyundadır. Lümen denilen iç kısmı oldukça dar bir boru şeklinde olan organın çocuklarda uzunluğu daha fazladır. Lümen, yaş ile birlikte uçtan itibaren tabana doğru kapanır. Gastrointestinal yolun bir parçası olarak kabul edilen apendiksin; lenfatik, endokrin ya da ekzokrin sistemlerinin bir parçası olduğuna dair görüşler mevcuttur. Ucu kapalı bir ortam olduğundan dolayı bu bölgede mikroorganizmaların üremesi oldukça kolaydır.
Apandisit, körbağırsak üzerinde apandisin iltihaplanmasıdır. İltihaplı apandisin kesilip çıkarılmasıyla tedavi edilir. Apandisitin belirtileri, sürekli ve yaygın karın ağrısı , iştahsızlık ve dışkılama dürtüsüdür. Ağrı altı sekiz saat sonra karnın sağ alt kadranına geçer.
Apandisit En Temel Belirtileri Nelerdir?
Apandisitin en temel belirtisi karın ağrısı, kusma ve iştahsızlıktır. Ağrı, ilk başta göbek çevresinde daha sonra karnın sağ alt bölgesine yerleşir. Kişi, sürekli hissetiği ağrı giderek artar. İştah kaybolur ve bir çok kişi de kusma da görülür. Ateş ilerlemiş apandisiti olan kişilerde görülür. Bu durum "patlamış apandisit" olarak bilinen, yani iltihabın karın içine yayılması ile birlikte ortaya çıkar.
Apandisit vücudumuzun neresindedir ?
Apandisit körbağırsağın solucana benzeyen uzantısıdır ve 7.5 cm. ile 12,5 cm. uzunlukta, karnın sağ kısmında ve kalın bağırsak başlangıcının altındadır.
Apandisin Nedenleri ve Ortaya Çıkışı
İçi boş, kanal şeklinde dar bir yapıda olan apandisite birçok mikroorganizma yaşar. Bunlar bağırsakta da yaşayan mikroplardır. Apandisin içi, safra taşı ya da dışkı gibi nedenlerle tıkandığında, kalın bağırsakla olan bağlantısı zayıflar. Bu durumda orada bulunan mikroplar hastalık yapıcı özellik kazanır. Bu durumda iltihap oluşmaya başlar. Mikropların birikmesi ve iltihap oluşması nedeniyle apandiste basınç artar, çürüme başlar ve sonunda apandis patlar.
Apandis, aynı bademcikte olduğu gibi lenf dokularının şişmesiden dolayıda tıkanır. Ama iltihaplı apandislerin çok az bir kısmında apandis kanalının tıkanmasının nedeni olarak belirtilmektedir.
Apandisit hastalığı nedir ?
Apandisit, apandisitin etrafının iltihabıdır. Etrafına yayılan iltihaplanma bütü jtı bünyeye bulaşır. Kötü iltihaplanma hallerinde apandisit iltihapla dolabilir.
Apandisit Tedavisi
Apandisit, tedavisi çok kolay olan bir hastalıktır. İlaçla yapılan tedavi veya antibiyotiklerle tedavi, apandisin iyileşmesini sağlamaz. Apandis, antibiyotiğin zor ulaşabileceği bir olduğundan dolayı kesin tedavi için ameliyat olmak şarttır. Kolay bir ameliyat olan apandisit ameliyatı yaklaşık 30 - 40 dakika sürer ve hasta 1 gün içinde taburcu edilir.
Apandisit Hastası Ne Zaman Ameliyat Olmalıdır?
Tehlikeli bir hastalık olan apandisit ölüme de yol açabildiğinden hasta olan kişi hemen ameliyat edilmelidir. Apandisit belirtilerinin ağırlaşmasını beklemeden yapılan bu ameliyat, tanının yanlış konmasına neden olabilir. Ameliyat sırasında apandis şayet sağlam dahi olsa, apandisitin çıkarılmasında yarar vardır.
Apandisitten dolayı ağrının şiddetlenmesi ve bu durumun karın zarı iltihabına neden olduğu durumlarda öncelikle hastanın genel sağlık durumu kontrol altına alınır. Fakat çocuklarda böyle bir durum söz konusu ise ameliyat edilmesi gerekmektedir.
Bazen apandis bir zarla çevrilir ve iltihap karın içine yayılmaz, bu durumda hemen ameliyat yapılmaz. Hastanede gözetim altında tutulan hastaya antibiyotik tedavisi uygulanır. Şayet durum düzeltilemezse hasta apandisit ameliyatına alınır. Apandisiti olan kişilerin kendi başlarına ağrı kesici kullanmamaları gerekir. İlaç için bir doktora başvurmaları gerekiyor. Yapılan tedavilerde ağrıları geçmeyen apandisiti olan kişinin muhakkak doktora başvurması gerekiyor. Çünkü başka hastalıklar da olabilir.
Apandisit neden ileri gelir ?
Apandisit bakterilerden ileri gelen iltihapları veya sertleşmiş bir cerahat parçasının apandisite kan akımını durdurmasından ve buradaki kan damarlarınım tıkanmasından ileri gelebilir.
Apandisit hastalığı ne kadar yaygındır ?
Antibiyotik çağından önce karın bölgesindeki ameliyatların en yaygın olanlarından biri apandisitti. Bugün apandisit halleri çok daha az görülmektedir. Apandisite genellikle 20, 30 ve 40 yaşlarındaki insanlarda rastlanılır. Çocuk ve gençlerde de apandisit olabilir. Üç yaşından daha küçük çocuklarda ise nadiren rastlanılmaktadır.
Apandisit vakaları azalmakta mıdır ?
Evet, Günümüzde, yirmi otuz yıl öncesine göre apandisit vakalarına çok daha az rastlanmaktadır.
Apandisit meyve çekirdekleri veya çiklet gibi cisimlerin yutulmasından ileri gelebilir mi ?
Hayır.
Apandisit Neden Olur?
Apendikste oluşan herhangi bir tıkanıklık bakterilerin organ içinde çoğalmasına neden olur. Tıkanıklık nedeniyle basınç artışı meydana gelir ve kan damarları sıkışır. Sıkışan bu damarlar kan akışına engel olarak kangrene sebep olabilmektedir. Apendiks kangren nedeniyle koparsa kalın bağırsaktaki dışkı karın bölgesini doldurabilir. Enfekte olan apendiks sızdırma yaparsa apse oluşturur.
- Midede tam olarak sindirilemeyen nar çekirdeği, limon çekirdeği gibi besin artıklarının ince bağırsaktan kalın bağırsağa geçerken apendikse kaçması
- Sindirim sistemi iltihapları nedeniyle apendiks ağzındaki lenf bezlerinde şişme ve karna alınan darbeler sonucunda apendiksin tıkanması
- Chrons, Ülser ve ülseratif kolit hastalığı
- Tümörler
- Bağırsak kurtları, solucanları ve parazitleri
- Genetik Yatkınlık
- Bakteriyel enfeksiyonlar, bağırsak enfeksiyonları
- Virüs, mantar ve diğer mikroorganizmalar da apendiks dokusuna zarar vererek iltihaplanmaya neden olabilir.
Yaygın olarak görülen apandisit belirtileri:
- Karnın sağ alt kısmında elle bastırıldığında hassaslık, bıçak saplanması şeklinde hissedilen ve kişiyi iki büklüm hale getiren keskin ağrı, ağrının zamanla şiddetinin artması
- Mide bulantısı ve kusma
- Ağız ve dilde kuruluk, iştahsızlık
- Göbek çevresinde künt bir ağrı
- Sindirim güçlüğü, kabızlık ya da ishal
- Yüksek ateş
- Hızlı Kalp atımı
- Gaz çıkaramama, dışkıda zorlanma ve ağrı hissi
- Gebelerde apandisit ağrısı yan veya arka bölgede görülür.
- Bulantı, kusma ve iştahsızlık gibi apandisit belirtileri, gebeliğin normal semptomları olduğu için hamilelerde apandisit teşhisi zor olabilir.
Apandisit bir aile hastalığı olabilir mi veya kalıtımla geçebilir mi ?
Hayır.
Hangi tür apandisitler vardır ?
a. Had apandisit. Apandisit genellikle baş dönmesi, karın krampları veya kusma, karının sağ alt kısmında hissedilen bir sancı ve ağrı ile kendisini gösterir. Belirtiler aniden ortaya çıkabilir veya birkaç saat içerisinde yavaş yavaş oluşabilir.
b. Tekrarlanan apandisit. Bu hafif apandisit belirtileri ile kendisini gösterir ve ortadan kaybolur. Birkaç ay veya birkaç yıl sonra yeniden meydana gelebilir.
Bir insan kendisinde apandisit olabileceğini nasıl anlayabilir ?
Karındaki kramplardan, baş dönmesi ve kusma hallerinden ve karnın sağ alt kısmında duyulan sancıdan bir kişi apandisitten şüphelenmelidir. Bu belirtiler birkaç defa devam edebilir ve gittikçe şiddetlenebilir. Nabız artışında artış ve hafif ateş de olabilir. İştahsızlık ve kabızlıkta çok kez apandisit belirtilerindendir.
Karın ağrıları için müshil ne zaman verilmeli ?
Hiçbir zaman. Yapılabilecek en tehlikeli şey müshil vermektir. Bu, apandisitin patlamasına neden olabilir.
Karın ağrıları başlarsa lavman yapılmalı mıdır ?
Hayır. Ancak doktor hastayı muayene ettikten sonra bunun yapılmasının gerektiğini bildirdiği takdirde lavman yapılabilir.
Apandisit Belirtileri ve Tipleri
Akut ve Kronik olmak üzere iki tip apandisit vardır. Akut apandisit belirtileri şiddetli seyreder ve ameliyat olmayı gerektirir. İrinli, mukuslu, irinli ve kangrenli olmak üzere üç tipi vardır. Mukuslu apandisitte iltihap artmıştır ve apandis büyümüştür. En çok karşılaşılan tiptir. Tedavi edilmezse irinli apandisit oluşur. İrinli apandisit, apseye neden olur ve bağırsağın diğer bölümlerine yayılabilir. Ülserleşmesi sonucunda karın zarı iltihabı meydana gelir. Kangrenli akut apandisitte, kanın pıhtılaşması sonucu, apandise gelen kan miktarında azalma vardır. Sonuçta doku ölümü gerçekleşir ve apandis kopar. Yayılması sonucu daha ağır bir karın zarı iltihabı gerçekleşir.
Akut apandisitin en önemli belirtisi, karın ağrısıdır. Bu ağrı göbek çevresinde, yavaş yavaş artan bir şiddette karnın sağ alt tarafına yayılan bir ağrıdır. Yayılan bu ağrı yaklaşık 4-5 saat sürer ve bu süre içinde ağrı şiddeti artabilir de, azalabilir de. Bu ağrı, kasıkta, sırtta ya da genital bölgede de hissedilebilir.
Ayrıca birçok olguda iştahsızlık, bulantı, kusma meydana gelebilir. Ateş hafif yükselir. Bazı çocuklarda ishal ya da kabızlık görülebilir. Hastanın rengi solar ve nabzı yükselir.
Kronik apandisit, akut apandisite göre daha hafif seyreder. En çok görülen belirtisi sık sık olan fakat daha hafif şiddetli karın ağrısıdır. Bulantı ve kusma yoktur. Hemen ameliyat edilmesi gerekmez.
Apandisit teşhisi yapıldıktan sonra ameliyat yapılması derhal gerekli midir ?
Evet, had apandisit çok az vakada kendi kendiliğinden geçer ve çok kez iltihaplanma hali patlamaya veya peritonit e neden olabilir.
Apandisiti önlemek için bir çare var mıdır ?
Hayır.
Apandisit fazla yemek yemekten ileri gelebilir mi ?
Hayır.
Apandisit teşhisi için ne gibi laboratuar testleri yapılır ?
Apandisit teşhisi için kan tahlili yapılır.
Hasta ne kadar bir süre içerisinde ameliyat edilmelidir ?
Birkaç saat içerisinde.
Apandisit patladığı zaman ne meydana gelir ?
Apandisitten fışkıran cerahat karın boşluğuna dolar ve peritonite sebep olur. Bu çok tehlikeli bir durumdur.
Bir had apandisit hali buz keseleri kullanılmasıyla tedavi edilebilir mi ?
Hayır. Ancak bazı hafif vakalar hiçbir tedavi görmeden iyileşebilir.
Hafif bir vaka kendi kendine iyileştiği takdirde daha sonra yeni bir krizin gelmesi için, bir meyil var mıdır ?
Evet. Sonradan gelecek olan halin ilkinden çok daha cidd olması mümkündür.
Apandisit ameliyatsız tedavi usulüyle iyileşebilir mi ?
Nadiren apandisit büyük dozlarda antibiyotik ilaçların verilmesiyle tedavi edilebilir. Fakat bu tedavi iyi bir tedavi usulü olarak görülmeyip ameliyattan daha büyük tehlikeler taşır.
Apandisitin en iyi tedavi yolu nedir ?
Apandisitin ameliyat yoluyla çıkarılması.
Apandisit ameliyatı ne derece ciddi bir ameliyattır ?
Erken yapılan' bir apandisit ameliyatı hiçbir ciddiyet taşımaz. Eğer ameliyat patlayan bir apandisitten peritonit olan bir hastaya yapılmaktaysa o zaman bu, cidd bir ameliyat sayılır.
Apandisit ameliyatı ne kadar sürer ?
Komplikasyon olmayan bir hastaya yapılan ameliyat ancak beş-on dakika sürer. Komplikasyon göstermiş bir vakada, ameliyat bir iki saat kadar sürebilir.
Apandisit ameliyatından kurtuluş ihtimali nedir ?
Apandisit ameliyatından yaklaşık her ameliyat gören kişi hastaneden sapasağlam çıkar.
Apandisitin ne gibi komplikasyonları olabilir ?
En büyük komplikasyon peritoniti meydana getiren apandisitin patlamasıdır. Bazı tedavi olmayan hallerde apandisitten çıkan cerahat karaciğere karışarak karaciğer apseleri meydana getirebilirse de bu gibi olaylara çok az rastlanır.
Herkes Tarafından Bilinmesi Gereken Apandisit Belirtileri
- Şiddetli karın ağrısı
- İştah kaybı
- Mide bulantısı
- Ağrılar başladıktan hemen sonra kusma
- Karın bölgesinin şişmesi
- Gazla birlikte görülen kabızlık ya da ishal
- Gaz çıkarmakta zorlanma
- Ateş, genellikle 38 C'nin üzerine çıkmaz
- Rektum bölgesinde ağrı
- Ağrılı idrara çıkma
Apandisite yapılan ameliyatta ne gibi anesteziler kullanılır ?
Ya omurilik anestezisi, solunum yoluyla verilen siklopropan veya diazot monoksit gibi gazlar.
Apandisit ameliyatında hastanede kalma süresi ne kadardır ?
Komplikasyon olmayan bir vakada yaklaşık bir hafta. Eğer apandisit patlamışsa hastanın hastanede birkaç hafta kalması gerekebilir.
Apandisit ameliyatında ensizyon nereden yapılır ?
Karnın sağ alt kısmından. Ensizyonlar ya eğik ya da uzunluğuna yapılır. Uzunluk genellikle beş ile on santim arasındadır.
Ensizyonun uzunluğu önemli midir ?
Kesinlikle hayır. Bazı operatörler daha uzun ensizyonlardan çalışmayı tercih etmektedirler. Şurası bilinmeli ki ensizyonlar yandan yana iyileştiklerinden dolayı bunlar uzun da olsalar, kısa da, aynı zaman süresi içinde iyileşirler.
Operasyondan önce tedavilere ihtiyaç var mıdır ?
Komplikasyon olmayan hallerde hayır. Komplike vakalarda ise ameliyat öncesi damardan solüsyonlar ve büyük dozlarda antibiyotik verilmesi gerekebilir. Ayrıca burundan, bağırsaklara ameliyata engel olabilecek sıvı ve gazları bertaraf edebilmek için bir tüp indirilmesi de gerekli olabilir.
Ameliyattan sonra özel hemşireler gerekli midir ?
Genel apandisit vakaları için hayır.
Ameliyat sonrası dönemde aşırı sancı duyulur mu ?
Hayır.
Ameliyat sonrası ne gibi tedaviler gereklidir ?
Komplike olmayan vakalarda ameliyat sonrası herhangi bir tedavi usulü gerekli değildir. Ancak, patlamış bir apandisit ameliyatından sonra sıvıların ağızdan verilmesi doğru olmadığından bunlar enjeksiyon vasıtası ile damar yoluyla verilmelidir. Ayrıca, bağırsak bölgesini boş bırakmak ve yayılmaları önlemek için burun yoluyla mideye bir lastik boru indirilmesi gerekli olabilir. Patlama olaylarında peritoniti önlemek için büyük dozlarda antibiyotik verilmesi gerekebilir.
Apandisit ameliyatını müteakip hasta, ne kadar zaman sonra yataktan kalkabilir ?
Komplike olmayan ameliyatları müteakip hasta, ameliyattan yaklaşık 24 saat sonra yataktan kalkabilir. Peritonit hallerinde ameliyat olan hasta yataktan günlerce, bazen de haftalarca kalkamaz.
Apandisit Belirtileri Nasıl Anlaşılır
Karnının alt kısmına yakın bir yerde iltihaplanma varsa bu apandis iltihabı olabilir. Bu durum, yaşı 10-30 arasında olan insanlarda oldukça yaygındır ancak 10 yaşın altındaki çocuklar ve 50 yaşın üstündeki kadınlar yaygın olarak bilinen belirtileri teşhis etmede güçlük yaşayabilir. Sana apandis iltihabı tanısı koyulduysa ince bağırsağının uzantısı sayılan ve ufak bir kese şeklinde olan apandisi aldırmak için muhtemelen ameliyat olman gerekecektir. Bu, acil bir tıbbi durum olarak nitelendirilir. Bu yüzden belirtileri nasıl fark edebileceğini öğrenmen ve en kısa sürede yardım alabilmen önemlidir.
Ameliyat yarasının kapanması ne kadar sürer ?
Komplikasyon olmayan hallerde yara birkaç gün, en geç bir hafta içerisinde kapanır. Patlayan bir apandisitte dren kullanıldığı vakalarda apandisit ameliyatı yarasının kapanması bazen haftalarca sürebilir.
Apandisit ameliyatı yarası sık sık enfeksiyona uğrar mı ?
Uğrayabilir! Çünkü enfekte olan bir organ (apandisit) bu yaradan çıkarılmış olduğundan karın duvarına çıkarıldığı sırada bulaşmış olabilmesi mümkündür.
Apandisit ameliyatından sonra yaralardan sızıntı olması tabii midir ?
Evet. Ameliyattan birkaç gün sonra pembemsi bir sıvının yarada toplanmış olduğu çok kez görülür. Operatör bunu bir kıskaçla bertaraf eder. Bu tedavi fazla sancıya yol açmaz.
Apandisit ameliyatından sonra özel bakıma ihtiyaç var mıdır ?
Komplike olmayan vakalarda hayır.
Ameliyattan sonra yan tesirler kalır mı ?
Hayır.
Ameliyat yarası vücudu çirkinleştirir mi ?
Komplike olmayan vakalarda hayır. Ancak, enfeksiyonlu bir yaraya dren konduğu.takdirde karnın sağ alt kısmında çirkin bir yara izi kalabilir.
Apandisit çıkarıldıktan sonra bağırsak mekanizması eski fonksiyonlarını eksiksiz yapar mı ?
Evet.
Apandisit çıkarıldıktan sonra bunun tekrarlanması mümkün müdür ?
Apandisit çıkarıldığı takdirde hayır. Çok az vakalarda patlamış bir apandisite veya apandisit, operatörün erişemeyeceği bir yerdeyse ve operatör apandisiti temizlemekle yetinirse, o zaman apandisiti daha ileri bir tarihte çıkarma, lüzumu meydana gelebilir.
Çocuklarda Apandisit Belirtileri Nelerdir?
Karın ağrısı, kusma ve iştahsızlık en temel yakınmalardır. Ağrı, ilk başta göbek çevresinde olmakla birlikte, karnın sağ alt bölgesine yerleşir. Sürekli bir ağrı giderek artar. İştah kaybolur ve birçok hastada kusma görülür.
Ateş genellikle ilerlemiş tabloda bulunur ve genellikle halk arasında "patlamış apandisit" olarak bilinen perforasyon, yani iltihabın karın içine yayılması ile birliktedir.
Apandisit ameliyatında neden bazen apandisit yerinde bırakılır ?
Çünkü bazı apandisitlerin çıkarıldığı takdirde cerahatin karın boşluğuna yayılma tehlikesi artmaktadır. Özellikle lokal bir apse meydana gelen apandisit olaylarında, bu gibi durumlarda apandisit apsesi basit drenaj usulüyle temizlenir ve hastanın iyileşmesi temin edilir. Bu gibi hallerde hasta, sonradan kesinlikle ameliyat olmalıdır. Çünkü apandisit içeride bırakıldığı zaman yeni apandisit cerahati hallerinin olması devamlı bir tehlike olarak kalmaktadır.
Bu gibi hallerde apandisit yerinde bırakıldığı takdirde bu apandisitin sonradan çıkarılması gerekli midir ?
Evet. Esas krizden hasta kendine geldikten sonra en az altı ile on hafta arası apandisin çıkarılması için operatöre başvurması gereklidir.
Bir kadın apandisit ameliyatı olduktan sonra gebe kalmasında bir mahzur var mıdır ?
Hayır yoktur.
Apandisit ameliyatından sonra özel perhizler gerekli midir ?
Hayır.
Apandisit ameliyatından sonra yaranın sızlaması normal midir ?
Evet. Bu yarada sancının haftalarca duyulması normaldir.
Komplike olmayan bir apandisit ameliyatından sonra aşağıdaki şeyler ne kadar süre içerisinde yapılabilir ?
Banyo => Yara kapanır kapanmaz.
Sokakta yürümek => Yedi ile on gün arası
Merdiven çıkıp inmek => Yedi ile on gün arasındadır.
Ev işleri yapmak => Üç ile dört hafta arası
Otomobil kullanmak => Üç ile dört hafta arası
Karı-kocalık ilişkileri => Üç ile dört hafta arası
Göreve dönmek => Üç ile dört hafta arası
Bütün normal fizik faaliyetlere yeniden başlamak => Altı ile sekiz hafta arası