İz Gazete, dokuz8HABER Genel Yayın Yönetmeni Gökhan Biçici ile yerel ve ulusal medya alanında gerçekleştirdikleri çalışmaları konuştu...
Öncelikle dokuz8HABER’i “İz Bırakanlar Ödülü” için tebrik ediyoruz. Türkiye yaklaşık 4 ay sonra tarihinin en önemli seçimlerinden birisini yaşayacak ve siz de bu sürece yönelik ciddi bir hazırlık içindesiniz. Bu çerçevede de #Seçim2023 Yerel Medya Koordinasyonu kuruldu ve çalışmalarını sürdürüyor. Seçime dönük bir yerel medya koordinasyonu neden kuruldu, seçim güvenliğiyle ilişkisi nedir, bu noktada okurlarımızın merakını giderebilir misiniz?
Türkiye’nin yerel medya dinamikleri içinde hızla öne çıkan İz Gazete’nin 7 yıllık hikâyesi bizi de heyecanlandırıyor ve bu noktada İz Gazete’yi, kurucusu Ümit Kartal’ı, adım adım bugünlere getiren emektarlarını tebrik ediyoruz. Varlığınız hem moral hem de güç veriyor ve tam sorunuzun yanıtına da burada geçebiliriz bence. #Seçim2023 Yerel Medya Koordinasyonu, İz Gazete gibi önemli yerel medya dinamiklerinin Türkiye’nin kader seçimlerinde güvenilir haber akışını güvence altına almak üzere bir araya gelmesiyle kuruldu. Önce dokuz8Haber’le ilgili biraz bilgi vereyim ve oradan seçim çalışmalarına geçeyim isterseniz.
Elbette, nedir dokuz8HABER’ni hikâyesi?
Dokuz8Haber, Gezi eylemlerinden bugüne yurttaşların ve gazetecilerin sansüre karşı haber alma ve haber yapma hakkı için verdikleri mücadelenin hem bir ürünü hem de bu mücadeleyi başarıya ulaştırabilmenin önemli bir aracı olarak doğdu. “Yurttaş haberciliğinin dinamizmi gazeteciliğin birikimi buluşuyor” sloganıyla yola çıktık. Bu buluşmanın ve buluşmayla ortaya çıkan sinerjinin kurumsallaştırılması çabasının temsilcisi olduk. Dokuz8Haber, 2018’e kadar yurttaş haberciliği tabanlı ve Twitter tabanlı anlık haber akışı odaklı çalışmalar yürüttü. 2018 yılından itibaren yurttaş haberciliğinden yerel medyaya, araştırmacı gazetecilikten veri haberciliğine, mobil odaklı video habercilikten, podcast üretimine kadar geniş bir çerçevede düzenli haber içeriği üreten bir medya platformuna dönüşmeye başladı. Yine dokuz8’i yayıncılıktan çok öteye geçerek bir medya platformu haline getiren en temel özelliğimiz medya alanına yönelik sistematik eğitim ve araştırma çalışmaları oldu. Kuruluşumuzdan bugüne Türkiye'nin 81 ilinden 3000’e yakın gazeteci, sivil toplum temsilcisi, öğrencinin katılımıyla,1000’den fazla dersten oluşan 100’ü aşkın farklı eğitim programı hayata geçirdik. Bu noktada Türkiye'de en fazla eğitim yapan medya platformu durumundayız. Yine medyanın dijital dönüşüm sürecini anlamaya yönelik araştırmalar da hayata geçirdik, raporlar yayınladık. Bunlardan en önemlilerinden birisi yerel medya veri tabanı çalışmamız oldu ve buna da www.yerelmedyavt.com adresinden ulaşabilirsiniz. Şu ana kadar 6 farklı araştırma hayata geçirdik ve tüm bu çalışmaların birikiminin ürünü olarak Ekim 2021'de Dokuz8Akademi’nin kuruluşun ilan ettik. Bugün dokuz8HABER ve dokuz8Akademi, DokuzMedya üst kimliği altında çalışmalarını sürdürmektedir. Önemle belirtmek istediğim bir noktada da dokuz8HABER Türkiye Gazeteciler Sendikası’yla ilk dönem toplu iş sözleşmesini de imzalamış ve bağımsız medya mecralarında içerisinde sendikalı ve Toplu Sözleşmeli az sayıda yerden de birisidir. Türkiye’nin yeni bir siyasal dönemine açılan kapısı olacağını ön gördüğünüz #Seçim2023’te oynamaya talip olduğumuz rolle birlikte de medyanın da yeniden inşa edileceği bir dönemin kurucu öznelerinden birisi olmak istiyoruz.
‘GÜVENİLİR HABER AKIŞI ÖNEMLİ’
Bu noktada sanırım seçimlerin önemine ve bu alandaki çalışmalarınıza geliyoruz?
Evet, Türkiye Cumhuriyeti’nin 100’üncü yılında Cumhuriyetin yakın tarihinin kaderini belirleyecek bir seçim yaşayacağız. Türkiye’nin kader seçimi demekte bir sakınca olduğunu düşünmüyorum ve bu seçimin sonucu önümüzdeki yılları, belki de on yılları belirleyecek kadar önem kazanmış durumda. Dolayısıyla 2023 seçimleri daha önce yaşadığımız hiçbir seçim deneyimine benzemeyecek, şu ana kadar yaşananlara baktığımızda bile bu durumu görebiliyoruz. Bugün Cumhurbaşkanı olan Erdoğan’ın tekrar aday olup olamayacağı, 14 Mayıs’ta yapılacak olan bir seçimin eski kanuna göre mi yoksa yeni kanuna göre mi gerçekleşeceği, meclisin üçüncü büyük partisi olan HDP’nin kapatılıp kapatılmayacağı, Türkiye’nin en büyük belediyesinin başkanı ve olası adaylardan olan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’na siyasi yasağın gelip gelmeyeceği ve hatta son grup konuşmasını düşündüğümüzde bu ülkenin ana muhalefet partisi lideri ve en güçlü Cumhurbaşkanı adayının can güvenliği bile tartışma konusu haline gelmiş durumda. Oysa bu saydıklarımın herhangi biri bile bir seçimin güvenliğini, meşruiyetini tartışmalı hale getirmeye yetecekken bugün biz hepsiyle ve muhtemelen daha yaşanacak nice benzerleriyle şimdiden yüzleşmek zorunda kaldık. Bu tabloda seçimlerin güvenliği hiç olmadığı kadar önem kazanmış durumda ve güvenilir haber akışı sağlamak seçim güvenliğinin en önemli başlıklarından birisi.
‘GÜÇ BİRLİĞİNDEN OLUŞTU’
Seçim güvenliği denilince akla genelde sandık güvenliği, oy sayımı gibi başlıklar gelir, haber akışının güvenliğiyle neyi kast ediyorsunuz, bunu açabilir misiniz?
Toplumun geleceğine karar vermesinin en önemli başlıklarından birisi demokratik seçimler sürecidir ve seçimlerde insanların sağlıklı kararlar verebilmesi demokratik tüm haklarından eksiksiz yararlanabilmelerine bağlıdır. Bu noktada yurttaşların olan bitene hakim olmaları; ekonomik, siyasal, sosyal gelişmelere ilişkin doğru, güvenilir haberlere, bilgilere ulaşabilmesi seçim sürecinde sağlıklı karar verebilmeleri açısından çok çok önemli, hatta belirleyici… Kaynağından ve güvenilir bilgiye erişmek toplumun en temel hakkı ve dolayısıyla Türkiye’nin belki de 15-20 yılını belirleyecek kadar önemli bir seçim döneminde bu hakkı güvence altına almak tarihsel bir önem taşıyor. Tam da bu noktada seçim sürecinde ve seçim gününde haber akışının manipüle edilmesi, sağlıklı haber akışının baskı altına alınması, hatta engellenmesi, özellikle iktidar merkezli dezenformasyon amaçlı troll ordularının toplumun doğru bilgiye ulaşmasını zorlaştırması toplumun demokratik katılım dinamiklerini tümüyle tahrip edebilecek sonuçlar yaratabilir. Nitekim bunun pek çok olumsuz örneğini de yakın tarihimizden biliyoruz. Dolayısıyla seçim güvenliğini sağlamanın en önemli boyutlarından birisi demokratik katılım sürecinin tahrip edilmesinin önüne geçmek üzere haber akışının güvenliğini sağlamak diye düşünüyoruz. Bu noktada da seçim güvenliğini garanti edecek en önemli araçlardan birisi haline geliyor medya. Yerinde haber takibi, demokratik katılım, insanların görüşlerini ifade edebilmesi ve olası ihlallerinin önüne geçilmesi açısından güçlü ve bağımsız bir medya önemli… Türkiye genelinde her yerde seçim sürecini izleyerek daha adil bir seçim olmasını sağlamak istiyoruz. Yerel gazeteciler ve yurttaş haberciler ve bu alanda çalışan aktivistleri bir araya getirerek seçim sürecini en verimli, demokratik hale nasıl getirebiliriz, adil ve demokratik seçimin önünde ne tür engeller varsa onu nasıl bertaraf ederiz, kamuoyuna duyururuz derdindeyiz. Bu ihtiyaçtan yola çıkarak bir çağrı yaptık ve Türkiye çapında bir tür güçbirliği yapan gazeteciler ve yurttaş habercileri olarak #Seçim2023 Yerel Medya Koordinasyonu’nu kurduk.
‘KADER SEÇİMİNE HAZIRLANIYORUZ’
2023 seçimlerinin özel önemini vurguladınız, ama bu noktada ilk seçim deneyiminiz de değil sanıyorum…
Evet, seçim güvenliği kapsamında güvenilir haber akışı sağlama boyutuyla Türkiye’deki ve hatta uluslararası ölçekteki en deneyimli ekiplerden birisiyiz. Dokuz8Haber 9 yıl önce ilk yayına bile 30 Mart 2014’e yönelik bir seçim izleme merkezi kurarak başlamıştı ve o günden bugüne gerçekleşen 8 seçimde de her biri bir öncekinden daha yaygın, etkin seçim haber takip ağları, izleme merkezleri kurduk. Elbette son üç seçim, yani 2017 referandumu, Haziran 2018 genel seçimleri ve 2019 yerel seçimleri seçim güvenliği açısından öne çıktı. Hatırlayacak olursak 2018 seçimleri öncesinde Doğan Haber Ajansı’nın Demirören’e dönüşmesi, OHAL sürecinde bazı haber ajanslarının kapatılması ve Anadolu Ajansı’nın tümüyle bir iktidar aparatına dönüşmesiyle ulusal haber akışı ciddi şekilde sekteye uğradı ve bu tablo yurttaşlardaki güvenlik kaygısını da arttırdı. “Seçimlerde güvenilir haberi nereden alacağız, seçim gecesi doğru bilgiye, veriye nasıl ulaşacağız?” sorusu milyonlarca yurttaş tarafından kaygıyla dile getirilmeye başlandı. Bu noktada 2018 ve 2019 seçimlerinin en önemli tartışma başlığının medya, Anadolu Ajansı ve TRT olması bir tesadüf değildi. Nitekim İstanbul seçimlerinde Anadolu Ajansı’nın saatlerde veri akışını kesmesi de bu kaygıları haklı çıkardı.
Biz de dokuz8HABER olarak o dönem Adil Seçim Platformu’na bir öneride bulunduk, çağrı yaptık. Ne de olsa Türkiye’nin en kötü koşullarda bile yerel medya dinamikleri var ve her kentte en az bir olmak üzere güçlü, ayağını yere basan, güvenilir yerel medya kuruluşlarımız var dedik. Biz eğer bu dinamikleri bir araya getirerek bir yerel medya havuzu, koordinasyonu kurabilirsek ülke çapında güvenilir haber akışını güvence altına alabiliriz dedik. 2014 seçimlerinden 2017’ye elde ettiğimiz yurttaş haber takip ağı deneyimi önemliydi. 2018 seçimleriyle birlikte harekete geçerek bu çalışmayı yerel medya merkezli bir çalışmaya dönüştürmek üzere adımlar attık. Aralık 2018’de yaptığımız çağrıyla 25 kentten 35 yerel medya kuruluşunun katılımıyla Ankara’da yaptığımız bir toplantıyla #Seçim2019 yerel medya koordinasyonunu kuruldu. 2019 yerel seçimlerinde de özellikle kritik metropol kentlerde ve İstanbul seçimlerde onlarca gazeteci ve yüzlerce yurttaş habercisiyle etkin bir takip gerçekleştirdik. Bu çalışmanın bir ulusal haber ajansına dönüşmesi yönünde karar da aldık ancak araya pandemi girdi. Sonrasında 2023 seçimleri yaklaştıkça ve sürecin önemi anlaşıldıkça bu çalışmayı güncelledik ve Ekim 2021’de İstanbul’da düzenlediğimiz bir etkinlikle #Seçim2023 yerel medya koordinasyonu ve yurttaş haber takip ağını ilan ederek çalışmalarını yeniden hızlandırdık. Sekiz seçimlerde biriktirdiğimiz tüm deneyimle Türkiye’nin kader seçimlerine hazırlanıyoruz diyebiliriz.
‘KRİTİK BİR YERE SAHİP’
Seçim güvenliği odaklı pek çok çalışma var, partilerden sivil inisiyatiflere kadar çalışmalar yoğunlaşıyor, sizin bu platformlarla herhangi bir iş birliğiniz var mı?
Bu ülkede sadece oy kullanmakla yetinemiyor insanlar. Türkiye toplumu ve yurttaşlar seçim güvenliği açısından kaygı içinde ama bu kaygıya yanıtı geri çekilmek, sinmek olmadı. Aksine yurttaşlar belki ellerinde kalan başlıca demokratik hak olan seçme ve seçilme hakkını, oy kullanma hakkını güvence altına almak üzere harekete geçti. Yüz binlerce, hatta milyonlarca yurttaş seçim sürecinin başından sonuna sağlıklı ilerlemesi, seçim gününde oy kullanılabilmesi ve kullanılan oyların, sandıkların güvence altına alınabilmesi için haftalar, aylar öncesinde harekete geçerek bir mücadele yürütüyor. Adil Seçim Platformu’ndan Seçim Güvenliği Platformu’na, Oy ve Ötesi’nden Bağımsız Seçim İzleme Platformu’na, Ankara’nın Oyları‘ndan İstanbul Gönüllüleri’ne ve Türkiye Gönüllüleri’ne geçmişte ve bugün faal olan çok sayıda inisiyatif Türkiye’deki seçim güvenliği çalışmalarını tarihte ve dünyada eşi benzeri çok az görülen boyutlarda bir tür sosyal harekete dönüştürmüş durumda. İşte #Seçim2023 Yerel Medya Koordinasyonu ve Yurttaş Haber Takip Ağı da bu noktada kritik bir yere sahip. Şu anda en geniş sivil inisiyatif olan Seçim Güvenliği Platformu’nun bileşeni durumundayız. Bu platforma diğer seçim güvenliği inisiyatifleri de katılıyor ve partiler de gözlemci olarak süreci izliyorlar. #Seçim2023 Yerel Medya Koordinasyonu adıyla bu platformun üyelerinden birisiyiz ve çalışmalarına etkin şekilde katılıyoruz, iş birliğini örüyoruz. Bağımsız Seçim İzleme Platformu’yla da 2017 referandumundan bugüne iş birliği halindeyiz, diğer tüm platformlarla da yakın temas halinde çalışmaya önem veriyoruz çünkü yerel medya koordinasyonunun etkin ve verimli çalışması tüm seçim güvenliği platformlarının da amaçlarına ulaşması için özel bir önem taşıyor.
ÇALIŞMALARI VE HEDEFLER NELER?
Bugüne kadar ne tür çalışmalar yaptınız ve neler yapmayı planlıyorsunuz?
İlk seçim haberciliği eğitimini Kasım 2021’de İzmir yaparak bir eğitim serisine başladık. O gün bugündür çalışmalara büyük bir hızla devam ediyoruz. Şu ana kadar İzmir’de Ege, Adana’da Çukurova, Van’da Doğu ve Güneydoğu, Hopa’da Doğu Karadeniz, Samsun’da Karadeniz Bölge, Karadeniz Ereğlisi’nde Batı Karadeniz eğitimleri yaptık; Manisa, Denizli ve Samsun’da ayrıca eğitim ve buluşmalar gerçekleştirdik. Çok sayıda gazeteci ve yerel gazeteciyi sürece kattık ve eğitim verdik. Temmuz sonunda İstanbul’da bir Türkiye toplantısı düzenledik. Elbette onlarca kişi ve kurumla görüşmeler yaptık ve yapmaya devam ediyoruz. 31 Ocak-2 Şubat arasında Ankara’da en az 25 kentten 35 yerel gazetecinin katılımıyla önemli bir eğitim ve buluşma daha hayata geçireceğiz. Seçimlere kadar da en az 25 kentte daha bölgesel katılımla eğitim toplantıları, buluşmalar gerçekleştireceğiz. Yüz yüze eğitimlerden düzenli online eğitimlere kadar geniş bir çerçevede eğitimler serisiyle, ülke çapında örgütlenmeyi pekiştirerek #Seçim2023 Yerel Medya Koordinasyonu’nu Türkiye’nin 973 ilçesine ve yurt dışı merkezlerine kadar yayacağız. Eğitim amaçlı video eğitim materyalleri de üreterek herkesin erişimine açacağız. Ocak sonunda ülke çapında hatta uluslararası ölçekte bir tanıtım ve dayanışma kampanyasıyla bu çalışmayı hedefe ulaştıracağız. Mart ayından itibaren de bu çalışmayı bir ajans türü örgütlenmeye dönüştürerek seçim kampanyasını başından sonuna etkin şekilde takip edebilir hale geleceğiz. Seçim günü de Türkiye’nin her köşesinden kaynağından, güvenilir haber akışı sağlayarak bu toplumu habersiz bırakmayacağız. Buradaki önemli bir nokta da Yön Radyo’yla da ulusal ölçekte iş birliği yaparak onlarca yerel radyonun katılımıyla “Radyolar ortak haber merkezi” ve yine yerel televizyonlarla iş birliği yaparak “Yerel TV’ler ortak haber merkezi” kuracağız. Seçim günü onlarca radyo ve yerel TV üzerinden milyonlara ulaşacağız ve bu birikim elbette isteyen tüm ulusal TV mecralarının erişimine de açık olacak. Bu noktada da hem gazetecilere, yurttaş habercilerine, sivil toplum kuruluşlarına, yani seçim güvenliğin mesele yapan herkese açık bir çağrı yapıyoruz ve “Türkiye habersiz kalmasın diye biz güçlerimizi birleştiriyoruz, siz de katılın” diyoruz.
Peki nasıl katılacak insanlar?
Dokuz8Haber’in dokuz8HABER.net adresinde yayın yapan haber portalında en üste konumlandırılmış olan bir başvuru formumuz var ve çağrı merkezimiz oradan formu dolduran herkesi en kısa süre içinde arıyor. Başvuran tüm gazeteciler, yurttaş habercileri, sivil toplum temsilcileri ve aktivistlerin öncelikle eğitim programlarına ve genel olarak da seçim haber takip sürecine katılımlarını sağlıyoruz. İnsanların hesaplarımızı takip etmeleri, YouTube kanalımıza abone olmaları da gelişmeleri anlık olarak takip etmelerini sağlayacaktır.