Seçim2023'ün ilk aşaması geride kaldı. Partilerin %50 üstü alamaması ile beraber seçimler 2. tura kaldı. Seçimlerin şaibeli atmosferi ile birlikte sandığa güvenliği sağlamak için çağrılarda bulunuldu. Çağrı yapan platformlardan biri de Oy ve Ötesi platformu oldu. Oy ve ötesi twiter hesabından yapılan çağrıda, müşait eksikliği olan iller paylaşıldı. Yapılan ilk çağrı ile beraber 150 bin gönüllü sandık görevlisi olmak için platforma başvurda bulundu. Oy ve Ötesi "Muhteşem desteğiniz için teşekkür ederiz. Mümkün olduğunca tüm sandıklarda olabilmek adına başvuru alamadığımız ilçelere yönlendirme sağlıyoruz" diyerek gönüllü sayısını duyurdu ve belirledikleri hedefin 200 bin gönüllü olduğunu belirtti.
Sandık güvenliğine dair bir çağrı da Türkiye Gönüllülerinden geldi. Kemal Kılıçdaroğlunun "Vatanını seven, sandığa gelsin" videosunu paylaşan platform "28 Mayıs'ta sandıklarda daha kalabalık olmak için BİZE KATIL, GÖNÜLLÜ OL!" diyerek çağrıda bulundu.
28 Mayıs'ta sandıklarda daha kalabalık olmak için BİZE KATIL, GÖNÜLLÜ OL!https://t.co/DB4sNOgV7p pic.twitter.com/pMvZBCswjV
— Türkiye Gönüllüleri (@gonulluTR) May 16, 2023
Cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu her sandığa en az 5 müşait çağrısında bulundu. Çağrıya yanıt Türkiye İşçi Partisinden (TİP) geldi . Seçmenlerine seslenen TİP "Sayın Kemal Kılıçdaroğlu'nun "her sandıkta 5 müşahit" çağrısını önemsiyoruz, elimizi taşın altına koyuyoruz. 1 milyon seçmenimize çağrımızdır: Sandıklara akın edin, iradenize sahip çıkın!" diyerek müşait olma çağrısında bulundu.
Vatanını seven sandığa gelsin! pic.twitter.com/QNiP1C0zug
— Kemal Kılıçdaroğlu (@kilicdarogluk) May 19, 2023
Sayın Kemal Kılıçdaroğlu'nun "her sandıkta 5 müşahit" çağrısını önemsiyoruz, elimizi taşın altına koyuyoruz.
— Türkiye İşçi Partisi (@tipgenelmerkez) May 18, 2023
1 milyon seçmenimize çağrımızdır: Sandıklara akın edin, iradenize sahip çıkın! #MüşahitOl pic.twitter.com/UXVuBJSA9r
Seçim 2023 sandık güvenliği ihlalleri
2023 Genel ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri sandık güvenliği ihlalleri ile dikkat çekti. Pek çok ilde sandık güvenliğini zedeleyecek olaylar yaşandı. Özellikle doğu illerinde yaşanan sorunlar dikkar çekti. Çeşitli sandık güvenliği platformlarının ve muhalefet partilerinin yoğun çalışmaları sonucu yaşanan usülsuzlükler ortaya çıkartıldı. İzmir barosu, il öznelinde seçim güvenliği üzerine bir rapor yayınladı. İzmir barosu 14 Mayıs seçimlerinde yürüttüğü her sandığa bir avukat projesi kapsamında elde ettiği verileri kamuoyu ile paylaştı. Rapora dair yapılan basın açıklamasını aktaran İzmir Barosu Yönetim Kurulu Üyesi Gamze Şimşek "“Mükerrer oy sorunu ile karşı karşıya kaldık. Öncelikle iki zarf verilmesi ve iki ayrı pusulanın iki ayrı zarfa kullandırılmak için seçmene verildiği haberini aldık. Bu İzmir’de yapıldı ve engellenebildi ama diğer şehirlerde ne kadar engellendi? 142 nolu belge sorunu ile de karşılaştık. Belgesi olmayan birçok kişi, görevli istedikleri sandıkta oy kullanabildiler” dedi.
Sandık başında tehdit ve darp
Oy kullanma işlemleri sırasında bazı illerde sandık müşaitlerine çeşitli saldırılar gerçekleşti. İstanbul'un Fatih ilçesinde AKP’li müşahitler, kabine birlikte girilmesi üzerine tutanak tutturan Türkiye İşçi Partisi (TİP) üyesini darbetti. İleri haber'in aktardığına göre Neslişah İmam Hatip Ortaokulu’nda AKP’li görevliler, seçmenlerle birlikte oy kabinine girmek istedi. Salondaki diğer görevliler buna karşı çıktı. Konuya dair tutanak tutturan TİP üyesi, AKP’li müşahitler tarafından önce tehdit edildi, ardından da darbedildi. Sorun yaşanan bir diğer il ise Konya oldu. Konya’nın Meram ilçesindeki Konya Lisesi’nde MHP Konya 1. sıra milletvekili adayı Mustafa Kalaycı, oy kullanmaya geldiği esnada yanında MHP ve Ülkü Ocakları rozetleri bulunan kişilere uyarıda bulunuldu. soL'un haberine göre yurttaşlardan gelen rozet uyarısından sonra rozetli kişilerden birkaçı vatandaşlara hakaret etti. TKP müşahitleri duruma müdahil olarak herhangi bir siyasi oluşumun simgesini takmanın yasak olduğunu vurguladı. Ülkü Ocakları ve MHP üyesi olduğunu söyleyen kişiler müşahitlerin üzerine yürüdü ve tehdit etti. Tehdit olayının yaşandığı bir diğer il de Mardin oldu. Mardin'in Nusaybin ilçesinde Süleyman Bölünmez Lisesi’nde AKP İlçe Başkanı Latif Özel ile silahlı korumaları sandık başkanı ve sandık görevlileri üzerinde baskı kurmak istedi. MA'nın haberine göre 1210 Nolu sandığa 3 defa giden AKP'li Özel ile korumaları, görevlileri baskı altına almaya çalıştı. Bunun üzerine avukatlar okula giderek yaşananlar hakkında tutanak tuttu. Tutanakta “1210 No'lu sandıkta AKP İlçe Başkanı ve korumaları tarafından silahlı kişilerin bulunduğu tespit edilmiştir. Mesnetsiz bir şekilde vatandaşa müdahale edildiği isnadı ile sandık başkan ve müşahitlerin AKP İlçe Başkanı ve korumaları tarafından kendilerinin rahatsız edildiğinin tarafımıza bildirilmesi üzerine iş bu tutanağı düzenlemek hasıl olmuştur” denildi. Tutanak sandık başkanı, resmi sandık görevlisi, CHP sandık görevlisi, Yeşil Sol Parti müşahidi, İYİ Parti sandık görevlisi ile Vatan Partisi müşahidi tarafından imza altına alındı. AKP’li başkan da görevliler hakkında tutanak tutarken, tutanağı sadece AKP’li sandık görevlisi imzaladı. CHP Genel Başkan Yardımcısı Oğuz Kaan Salıcı, Urfa'nın Akçakale ilçesi, Kardeşler mezrasında blok oy kullanılmasına karşı çıkan sandık görevlisi Fettullah Işıkakdoğan'ın üstüne kaynar su dökülüp ardından darp edildiğini aktardı.
Blok ve mükerrer oy kullanılmak istendi
Sandık güvenliğine dair yapılan en büyük ihlaller blok oy ve mükerrer oy kullanma girişimleri oldu. CHP Genel Başkan Yardımcısı Oğuz Kaan Salıcı Urfa'nın Harran ilçesi, Minare köyünde toplu oy kullanıldığı görüntüleri paylaşarak, "Bu görüntüler Şanlıurfa Harran ilçesi, Minare köyünde çekilmiştir. Önce sandık kurulu üyelerimiz darp edilmiş sonra bu görüntüler ortaya çıkmıştır. İlçe Seçim Kuruluna itiraz edilmiştir." dedi. Urfa valisi ise darp iddalarını yalanladı. HDP’nin YSK Temsilcisi Mehmet Rüştü Tiryaki, seçim usulsüzlükleriyle ilgili açıklamasında “AKP Adıyaman İl Başkanı’nın kardeşleri jandarma eşliğinde köye açık oy kullandırdığını tespit ettik” dedi. Tiryaki, suç duyurusunda bulunacaklarını belirtti. Türkiye İşçi Partisi (TİP) Genel Başkan Yardımcısı Doğan Ergün, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda "Hatay’da görev kağıdıyla ikinci kez oy kullanmaya çalışan sivil polisin bu girişimini engelledik. Müşahitler müthiş çalışıyor…" dedi. Yeşil Sol Parti ile Halkların Demokratik Partisi (HDP) Seçim Takip ve Koordinasyon Merkezi, Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekili Genel Seçimleri'nde başkasının yerine oy kullananlar hakkında suç duyurusunda bulundu.
Adıyaman'ın Kahta ilçesine bağlı Kördigen köyünde muhtar, akrabalarıyla birlikte blok oy kullanmak istedi. Engel olmaya çalışan Yeşil Sol Parti sandık müşahitleri, muhtar ve akrabalarının linç girişimine maruz kaldı. Tartışma sonrası olay yerine gelen jandarma ekipleri, Yeşil Sol Parti müşahitleri ve köy muhtarını gözaltına almaya çalıştı. Avukatların itirazı ve tuttukları tutanak sonrası gözaltı işlemi yapılmadı. Adıyaman'ın Sincik ilçesine bağlı Uğurlu köyünde de köyde bulunmayan yurttaşlar yerine AKP’ye blok oy kullanıldığının tespit edilmesi üzerine Yeşil Sol Parti tarafından suç duyurusunda bulunuldu.
MHP'li Başkan mükkerer oy kullanırken yakalandı
Mersin’in Gülnar ilçesinde MHP İlçe Başkanı Celal Kadim, Cumhurbaşkanlığı seçimi için mükerrer oy kullanırken sandık kurulunca tespit edildi. Birgün'ün haberine göre Kadim hakkında tutanak tutuldu. CHP ve İYİ Parti ilçe başkanları konuyu savcılığa taşıdı. CHP İstanbul İl Başkanı Canan Kaftancıoğlu, İstanbul’da bir Sandık Kurulu Başkanı'nın seçmene verdiği pusulayla kendisi oy kullanmaya kalktığı için gözaltına alındığını aktardı. Kaftancıoğlu, söz konusu kişinin Sandık Kurulu Başkanlığı'nın iptal edildiğini aktardı. Bingöl’ün Genç ilçesinin Çaytepe köyüne bağlı Yağızca mezrasında, korucular "yaşı ilerlemiş seçmenlerle yardım ediyoruz” diyerek oy kabinelerine girdi. Diğer seçmenlerin tepkisi üzerine mezraya avukatlar gönderildi. Üsküdar Selimiye İlköğretim Okulu'nda 1201 numaralı sandığın mühürsüz olduğu anlaşıldı. Saat 12.00'de yapılan itirazların ardından sandık mühürlendi. Avukatların itirazları üzerine tutanak tutuldu. Mersin'de AKP’li Akdeniz Belediye Başkanı Mustafa Gültak’ın silahlı korumalarıyla sandıkları gezmesine tepki gösteren Yeşil Sol Parti milletvekilli adayı Ali Bozan tutanak tutulmasını istedi.
Haberleri olmadan sandık kurulu üyesi yapıldılar
Diyarbakır ve Gaziantep'de seçmenler haberleri olmadan sandık görevlisi yapıldı. Oy kullanmaya geldiklerinde gerçeği öğrenen seçmenler oy kullanamadı. Diyarbakır'da bilgileri dışında sandık görevlisi yapılan yaklaşık 40 seçmene oy kullandırılmadığı aktarıldı. Okuma yazması olmayan ve sandık kurulunda görev almak için başvuruda bulunmayan 58 yaşındaki Nefiat Aydemir kendisine görev kağıdı gelmediği halde görevli olduğu öne sürülerek oy kullanmasına izin verilmedi.
Yeşil Sol Parti Gaziantep milletvekili adayı Murat Sarısaç, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada "Normalde kent merkezinde oy kullanması gereken seçmenimiz, 60 km uzaklıktaki Kilis sınırına habersiz bir şekilde görevlendirilmiş" diyerek yurttaşların bilgilerini izinsiz alan ve sandık kurullarına iradesi olmadan atayan Vatan Partisi'ne tepki gösterdi. Sarısaç, "Ailemiz oyu buradayken Kilis sınırına gitmek zorunda. Bütün hırsızlıklarına rağmen elimizden geleni yapıyoruz" derken, yurttaş da "Her şeye reğmen oyumuzu kullanacağız. İnadına Yeşil Sol Parti" diye seslendi.
Antep'in ardından Diyarbakır'da da 200’e yakın kişinin bilgisi dışında sandık kurulu üyesi gösterilmelerinden kaynaklı oy kullanamadığı bildirildi. Diyarbakır Barosu Başkanı Yardımcısı Mehdi Özdemir, bilgileri dışında sandık kurulu üyesi yapılan 100’e yakın kişinin kendilerine başvuruda bulunduklarını aktardı. Özdemir, Yenişehir İlçe Seçim Kurulu’yla yaptıkları görüşmede, sandık kurulu üyesi olarak görünen kişilerin görevli gösterildikleri sandıklarda oy kullanabileceklerini aktardığını paylaştı. Özgürlük İçin Hukukçular Derneği Diyarbakır Şube Eş Başkanı Rıza Polat ise, 200’ye yakın başvuru aldıklarını ifade etti. Polat, söz konusu seçmenlerin oy kullanmalarını sağlamak için başvuru yaptıklarını ve durumu tutanak altına aldıklarını açıkladı.
Antep'te bilgileri dışında köylere sandık görevlisi olarak yazdırılan Vatan Mahallesi'ndeki Kazım Karabekir İlkokulunda oy kullanamayan yurttaşların çağrısı üzerine okula giden Yeşil Sol Parti’den Sevda Karaca ve Murat Sarısaç açıklama yaptı. Sevda Karaca, “Apaçık bir suç var ortada. İnsanların TC kimlik numaralarını onlardan habersiz olarak sandık kurulları için toplamaları suçtur. İnsanlara habr vermeden kendi iradeleri dışında atayarak oy kullanmamalarına engel olmak suçtur. İnsanların siyasi iradelerini göstermeleri önünde engel oluşturdu Vatan Partisi. Hukuku işlemi başlatacağız" dedi. Karaca, yurttaşların oy kullanabilmeleri için bu suça karşı muhalefeti birlikte çalışmaya çağırdı. Murat Sarısaç ise "İlk başta Vatan Partisi sandık görevlisi veremeyeceğini duyurmuştu. Ama kimseye bildirmeden özellikle bizim seçmenlerimizin olduğu yerde kimlik bilgilerini alarak ki bu da devletle iş birliği içinde olduğunu gösterir" dedi
Avukatlardan Gül Demir, yaklaşık 500 seçmenin bu nedenle oy kullanamadığını ifade ederek, “Kendi iradeleri dışında sandık kurulu üyesi olarak yazılmışlar ama ama böyle bir bilgileri yok. Bir kısım partiler dolayısıyla.Bu kişileri de adliyeye gelecekler ve yeniden 142 belgesi verilecek. Hangi sandıkta kullanacaklarına karar verilecek” dedi.
Açılmayan sandığa itiraz
AKP Rize’nin Merkez ilçesinde açılmayan bir sandığın sonuçlarına itiraz etti. Sandıkta oy işlemi devam ederken, AKP saat 15.00'te dilekçeyle itirazda bulundu. AKP, itirazını oy pusulalarının sayılması sırasında 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ve Sandık Kurullarının Oluşumu ile Görev ve Yetkileri’ne ilişkin 135 sayılı genelge kapsamına dayandırdı. Sandıkta oy verme işlemi devam etmesine rağmen AKP’nin itiraz dilekçesinde, geçerli sayılması gereken bir kısım zarflar ve oy pusulalarının geçersiz sayıldığı, AKP lehine geçerli sayılması gereken oyların geçersiz sayıldığı, AKP lehine verilen oyların Cumhur ittifakı olarak işlendiği, AKP lehine verilen oyların CHP lehine işlendiği, geçersiz olan oyların CHP lehine işlendiği, Cumhurbaşkanı adayı Tayyip Erdoğan lehine olan oyların geçersiz sayıldığı, sayım döküm cetveline yazılan oyların hatalı olduğu iddia edildi.