Siyasette 2022 daha çok 2023’te yapılacak seçimlerin hazırlıklarıyla geçti. AKP, MHP ve BBP Cumhur İttifakı olarak seçim yasasında önemli değişiklikler yaptı. HDP’ye kapatma davası, Ekrem İmamoğlu ile Canan Kaftancıoğlu’na siyasi yasaklar da seçime dönük gelişmeler olarak kaydedildi. CHP ile birlikte muhalefetteki 6 parti 6’lı Masa etrafında bir araya gelerek 2023’e hazırlanırken, HDP öncülüğünde Emek ve Özgürlük İttifakı’nı oluşturuldu. TKP’nin de dahil olduğu 4 parti de dördüncü ittifak olan Sosyalist Güç Birliği’ni kurdu. Köklü partilerden kopan Muharrem İnce’nin Memleket Partisi, Ümit Özdağ’ın Zafer Partisi, Ayhan Bilgen’in SES partileri de daha çok muhalefete yönelik söylemleriyle öne çıktılar. İşte 2022’de siyasette öne çıkan kimi gelişmeler…

GÜL VE PAKDEMİRLİ GÖREVDEN ALINDI

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin ilk adalet bakanı Abdülhamit Gül’ü görevden alındı. Yerine önceki AKP hükümetleri döneminde de Adalet Bakanlığı yapmış olan Bekir Bozdağ’ı getirdi.

Orman yangınlarını söndürmede yetersiz kalması, yangın uçakları konusunda eleştiri oklarının yöneldiği Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli istifa etti. Erdoğan, Tarım ve Orman Bakanlığı’na Vahit Kirişçi’yi atadı. Bekir Pakdemirli 2018’den bu yana görevdeydi.

SEÇİM KANUNU DEĞİŞTİRİLDİ

AKP ve MHP oyları ile Seçim Kanunu değiştirildi. Baraj yüzde 7'ye düşürüldü. İl, ilçe seçim kurulu başkanları olan hakimler kur'a ile seçilecek. Yoğun tartışmalarla geçen kanuna göre şu düzenlemeler yapıldı.

Seçim barajı yüzde 10’dan yüzde 7’ye düşürüldü. İttifak oluşturan siyasi partilerin her birinin çıkaracağı milletvekili sayısı, her seçim bölgesinde ittifak içinde elde ettiği oy sayısı esas alınarak genel D’Hondt uygulamasıyla belirlenecek. Mevcut sistemde oylar önce ittifaka oradan içindeki partilere dağıtılıyordu, şimdi doğrudan partilere dağıtılacak.

Siyasi partiler 41 ilin yarıdan fazlasında örgütlenmiş olması, yasada belirtilen süreler içinde ilçe, il ve büyük kongrelerini üst üste iki kereden fazla ihmal etmemiş olması koşulu getirildi.  Seçime katılma yeterliliği elde eden parti, Siyasi Partiler Kanununda öngörülen ve parti tüzüğünde belirtilen süreler içerisinde ilçe, il ve büyük kongrelerini üst üste iki defadan fazla ihmal etmemiş olma koşuluyla seçime katılma hakkını muhafaza eder.

İl seçim kurullarının teşkilini kur’a usulüne bağlandı. İlçe seçim kurullarının belirlenme esaslarını en kıdemli hakim yerine; kur’a ile belirlenecek hakim seçilecek.

Sandık kuruluna üye bildirme hakkı olan siyasi partilerin, onay almadan bir diğer parti üyesinin sandık kurulu üyesi olarak gösteremeyecek.

Seçmenler için 3 ay içerisinde sürekli bulundukları adres dikkate alınacak. Yani seçmen son üç ay bulunduğu adresi esas alınarak oy kullanabilecek.

YABANCI BİRİYLE OTURUYOR OLABİLİRSİNİZ!

Yıl içinde mültecilerin seçmen yapıldığı tartışmaları da sürdü. İstanbul’da ev sahibinden habersiz yabancı kişilerin kaydedildiği ortaya çıktı.

E-devlet üzerinden ikametgah denetimi yapan yurttaşlar, evlerinde tanımadığı insanların kayıtlı olduğunu fark etmesi mültecilerin seçmen mi yapıldığı tartışmalarını beraberinde getirdi.

İstanbul Kadıköy’de Av. Tayfun Özden evinde üç yabancı kişinin kayıtlı olduğunu görünce barkotlu belge oluşturarak suç duyurusunda bulundu.

İçişleri Bakanlığı Türkiye vatandaşlığına geçen yabancılara e-devlet üzerinden isimlerini değiştirebileceğine dair imkan verdi.

Seçmen kütükleri bir kanunla YSK’dan alıp İçişleri Bakanlığı denetimine verdi. İyi Parti İstihbarat ve Milli Güvenlik Komisyonu üyesi Aytun Çıray, bu durumu “seçim güvenliği konusunda büyük bir alarm” olarak değerlendirdi.

Türkiye uzun süre “açık kapı” politikası izledi ve resmi verilere göre şu anda 4 milyon civarında mülteci bulunuyor.

HDP’NİN HAZİNE YARDIMINA BLOKE KONULDU

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Bekir Şahin, Anayasa Mahkemesi’nde görülen HDP’nin kapatılması davasında ara kararla partiye yapılacak Hazine yardımının kesilmesini istedi. Anayasa Mahkemesi de 2023’ün ilk haftasında 179 milyonluk hazine yardımına bloke koydu. Seçim yılı olması dolayısıyla HDP 539 milyon TL hazine yardımı yapılacaktı.

KAFTANCIOĞLU’NA CEZA VE SİYASİ YASAK

İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin AKP’den alınmasında büyük rolü olan CHP İstanbul İl Başkanı Canan Kaftancıoğlu’na sosyal medya paylaşımları nedeniyle 4 yıl 11 ay 20 gün hapis cezası verildi ve siyasi yasak getirildi. Ceza “devleti aşağılamak”, “kamu görevlisine karşı görevinden dolayı hakaret etmek” ve Cumhurbaşkanına hakaret” iddiasıyla verildi.

CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun çağrısıyla milletvekilleri İstanbul İl Başkanlığı önüne gelerek karara tepki gösterdi.

Karar üzerine Kaftancıoğlu Silivri Cezaevi’ne götürüldü, infaz yasası uyarınca aynı gün bırakıldı. Mahkumiyet kararı üzerine Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı 14 Haziran’da Kaftancıoğlu’nun CHP üyeliğini düşürdü.

İMAMOĞLU’NA ‘AHMAK’TAN SİYASİ YASAK

Adı cumhurbaşkanı adayları arasında geçen İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’na YSK üyelerine “Ahmak” dediği iddiasıyla 2 yıl 7 ay 15 gün hapis cezası verildi. İstanbul Anadolu 7. Asliye Ceza Mahkemesi hakimi, İmamoğlu’na aynı zamanda siyasi yasak da getirdi.

İmamoğlu’nun İçişleri Bakanı Soylu’nun sözlerine yanıt verirken “Ahmak” kelimesini kullandığı yönündeki savunması dikkate alınmadı.

İmamoğlu davanın görüldüğü 14 Aralık günü herkesi İBB önüne davet etti ve 15 Aralık’ta da 6’lı Masa ile hareket eden partilerin genel başkanlarının katıldığı bir miting düzenlendi.

DBP EŞBAŞKANI BAYINDIR TUTUKLANDI

Seçim öncesinde HDP’nin en büyük bileşenlerinden olan Demokratik Bölgeler Partisi Eş Genel Başkanı Keskin Bayındır ile Diyarbakır İl Eşbaşkanı Hayrettin Altun tutuklandı.

Diyarbakır emniyeti DBP yöneticilerine yönelik operasyon yaptı. Eş Genel Başkanı Keskin Bayındır ile Diyarbakır, Batman, Urfa, Mardin, Antep, Şırnak, Ağrı ve Van il eşbaşkanlarını gözaltına aldı.

15 kişiden 13’ü serbest bırakılırken DBP’nin Eş Genel Başkanı Keskin Bayındır ile Diyarbakır İl Eşbaşkanı Hayrettin Altun tutuklanarak cezaevine konuldu.

BAŞÖRTÜSÜ İÇİN ANAYASA TEKLİFİ TBMM’DE

CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu iktidarın sürekli olarak başörtüsü konusunu istismar ettiğini belirterek önerdiği yasa değişikliğine Cumhurbaşkanı Erdoğan “O zaman Anayasayı değiştirelim” önerisiyle karşılık verdi. MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli ile MHP’li vekiller ile AKP’lilerin imzaladığı 336 imzalı Anayasa değişikliği önerisi TBMM’ye sunuldu. Anayasa’nın partilerinin faaliyetlerine katılamaz hükmüne karşın TBMM Başkanı Mustafa Şehtop da Anayasa değişikliği kanun teklifine imza attı. Teklif başörtüsüne anayasal güvence getirirken aileyi yeniden tanımlıyor.

GÜÇLENDİRİLMİŞ PARLAMENTER SİSTEM MUTABAKATI

CHP, İyi Parti, DEVA, Gelecek, Saadet Partisi ve Demokrat Parti’nin oluşturduğu 6’lı Masa belirli periyotlarla bir araya gelerek 2023’e hazırlık çalışmalarını yaptı. 6’lı Masadaki muhalefet liderleri 28 Şubat’ta Yarının Türkiyesi İçin Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Mutabakat Metnini imzadı.

6 muhalefet partisinin liderleri Kemal Kılıçdaroğlu, Meral Akşener, Ali Babacan, Ahmet Davutoğlu, Temel Karamollaoğlu ve Gültekin Uysal 10 maddelik Temel İlkeler ve Hedefler Bildirgesi’ni imzaladı. Hukuk devleti ve kuvvetler ayrılığı esasına dayanan mutabakatta, temel hak ve özgürlükler ve kurumsal kültürün hakimiyetinin güvence altına alınacağı ifade edildi. Şeffaf ve hesap verebilir bir sistem öngörüldüğü siyasi makamların millete hizmetten başka hiçbir amacı olmayacağı ve bunun da Siyasi Etik Kanunu ile güvence altına alınacağı kaydedildi.

ÜÇÜNCÜ İTTİFAK: EMEK VE ÖZGÜRLÜK İTTİFAKI

AKP’nin başını çektiği Cumhur ve CHP’nin başını çektiği Millet ittifakından sonra HDP’nin başını çektiği Emek ve Özgürlük İttifakı 25 Ağustos’ta kuruldu.

Halkların Demokratik Partisi (HDP), Türkiye İşçi Partisi (TİP), Emek Partisi (EMEP), Emekçi Hareket Partisi (EHP), Toplumsal Özgürlük Partisi (TÖP) ve Sosyalist Meclisler Federasyonu (SMF) ittifakta yer aldı.

HDP, ittifak müzakerelerine davet ettiği SOL Parti “seçim ittifakı çalışmalarını zamansız bulduklarını” belirterek görüşmelere katılmadı. Türkiye Komünist Partisi ise ilk toplantının ardından süreçte yer almayacaklarını belirtti. Halkevleri ise ittifakın kamuoyuna duyurulmasından önce çalışmaların seçim odaklı olması sebebiyle masadan çekildi ancak ittifakın mücadelesini desteklediklerini belirtti.

Emek ve Özgürlük İttifakı partileri Türkiye toplumunda "eşitlik, özgürlük, kardeşlik, barış ve demokrasi temelinde bir değişimi yaratacak birlikteliği" sağlayacak siyasi iradeyi oluşturmak amacıyla hareket ettiklerini açıkladı. “Hep Birlikte Başaracağız” sloganıyla hareket eden Emek ve Özgürlük İttifakı 24 Eylül’de Haliç Kongre Merkezi’nde kuruluşunu bir halk buluşmasıyla ilan etti.

4 PARTİ SOSYALİST GÜÇ BİRLİĞİ’Nİ KURDU

Cumhurbaşkanlığı seçimleri için TKP, SOL Parti, Türkiye Komünist Hareketi ve Devrim Hareketi 21 Ağustos’ta “Sosyalist Güç Birliği adıyla ittifak kurdu. Daha önce SOL Parti Emek ve Özgürlük İttifakı'nın görüşmelerinde davet edilmişti. TKP ise görüşmelere katılmış ancak daha sonra görüşmelerden ayrılmıştı. 20 Ağustos 2022'de 226 kişinin imzasıyla yayınlanan kuruluş bildirisine göre kamulaştırma, anti-kapitalizm, toplumsal eşitlik, laiklik, anti-emperyalizm ve Türkiye'nin NATO'dan çıkması gibi konulara değinildi.

GÖÇMEN KARŞITININ PARTİSİ: ZAFER PARTİSİ

Devlet Bahçeli’nin liderliğindeki MHP’den Meral Akşener ve arkadaşlarıyla birlikte ayrılan Ümit Özdağ, bir süre İyi Parti’de görev üstlendi. Ardından buradan ayrılarak 26 Ağustos 2021’de Zafer Partisi’ni kurdu.

Başlangıçta kimsenin önemsemediği Zafer Partisi, politikasının odağına göçmen karşıtlığını oturtunca birden kamuoyunun dikkatini çekti. Ümit Özdağ’ın göçmenlerin kendi ülkesine gönderilmesi yönündeki çalışmalar sonucu kamuoyu yoklamalarında oy oranı yükseldi.

Özdağ, Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş’ın Cumhurbaşkanlığı seçiminde aday gösterilmesi istemesi 6’lı Masa’da da rahatsızlık yarattı. Özdağ, AKP ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yarı sıra Süleyman Soylu ile de polemiğe girdi. Özdağ CHP ve muhalefete de muhalefet eden bir politika izliyor.

AYHAN BİLGEN SES PARTİSİ’Nİ KURDU

Uzun süre HDP’de siyaset yapan ve bir süre de Parti Sözcülüğü görevini üstlenen Ayhan Bilgen, merkezi siyaseti bırakarak Kars Belediye eşbaşkanı seçildi. Ancak hükümetin kayyum uygulamalarından Kars da nasibini aldı. Ayhan Bilgen Kars Belediye eşbaşkanı iken belediye başkanlığından istifa etti. Serbest bırakılınca da HDP’den istifa ederek Türkiye’nin Sesi Partisi’ni kurdu.

KILIÇDAROĞLU'NDAN DİYARBAKIR'DA HELALLEŞME ÇAĞRISI

CHP lideri Kılıçdaroğlu iki günlük Diyarbakır programı kapsamında helalleşme çağrısı yaptı. Öğretmenevi’nde HDP önünde oturma eylemi yapanlarla görüşen Kılıçdaroğlu öldürülen Baro Başkanı Tahir Elçi’nin eşi avukat Türkan Elçi, faili meçhul cinayet sonucu öldürülen Zübeyir Akkoç'un eşi Nebahat Akkoç, yerine kayyım atanan Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Eşbaşkanı Selçuk Mızraklı'nın eşi Zeynep Mızraklı ve "çocuklar ölmesin" dediği için cezaevine giren öğretmen Ayşe Çelik’in de aralarında bulunduğu kadınlarla kahvaltıda bir araya geldi.

Esnafı gezen ve sivil toplum örgütleri ile bir araya gelen Kılıçdaroğlu “Yaşadığınız sıkıntıları biliyorum. Ama bu ülkeye barışı mutlaka getireceğim. Huzuru mutlaka getireceğim. Kardeşliği mutlaka getireceğim. Bedeli ne olursa olsun bu memleketin huzura, beraber yaşamaya, kucaklaşmaya ve helalleşmeye ihtiyacı var. Bunu yapacağım. Birlikte yapacağız” dedi. “Çatışmadan kaçınacağız” diyen Kılıçdaroğlu “Bütün bölgede huzuru sağlayacağız. Çatışmadan kaçınacağız. Bütün bölge olarak –Ortadoğu’yu kastediyorum- hep beraber huzur içinde yaşayacağız. Oradaki yaşayan insanlar da huzur içinde yaşasın istiyoruz. Bütün komşularımızla barış ve huzur içinde yaşamak istiyoruz” diye konuştu.

İMAMOĞLU’NUN TARTIŞMALI KARADENİZ GEZİSİ

AKP’yi İstanbul’da yenen Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu, adının Cumhurbaşkanlığı adayları arasında geçmesi ve düzenlediği 3 günlük Karadeniz gezisi dikkatleri ve eleştirileri üzerine çekmesine neden oldu.

İmamoğlu; Artvin, Rize ve memleketi Trabzon’u kapsayan Karadeniz gezisine, Nagehan Alçı gibi her koşulda AKP’yi destekleyen gazetecileri davet etti ve birlikte fotoğraf çekti.

Sosyal medyada yoğun eleştiri üzerine sözcüsü Murat Ongun’un “200-300 kişiler, umursamıyoruz” sözleri ve İmamoğlu’nun “Vız gelir tırıs gider” açıklamaları tepkileri doruk noktaya ulaştırdı. Ardından sözcüsünü görevden alan İmamoğlu, kamuoyundan özür dilemesi üzerine tepkiler yatıştı.

CHP VAN’DA 3 GÜNLÜK KAMP YAPTI

CHP yönetimi Van’da 248 belediye başkanının da katıldığı üç günlük Yerel Yönetimler Çalıştayı yaptı.27-29 Mayıs tarihlerinde düzenlenen çalıştaya İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanı Ekrem İmamoğlu, Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer’in aralarında olduğu belediye başkanları katıldı.

SOYER’İN ‘HIYANETLİ’ KONUŞMASI TARTIŞMA YARATTI

İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, İzmir’in kurtuluşunun 100. Yıldönümünde Atatürk’ün sözlerine gönderme yaparak, “100 yıl önceydi. Bu toprakları yönetenler, gaflet, dalalet ve hatta hıyanet içindeydi” dedi.

MHP lideri Bahçeli, isim vermeden Soyer için “bugünün işbirlikçi siyasetçileri” tanımlaması yaptı ve tarihi düşman gözüyle yorumlamakla suçladı.

AKP sözcüsü Ömer Çelik ise “Osmanlı Devleti’ni hedef alması şuursuzluktur” dedi. CHP’li Murat Bakan ise tartışmaya “Rahatsızlık sözün asıl sahibi olan Mustafa Kemal Atatürk’e düşmanlıktan kaynaklanıyor” diyerek katıldı.

YAVAŞ ADAYLIK TARTIŞMALARINA GİRMEDİ           

Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde adı olası adaylar arasında geçen Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş, bu konuda yetkili kurulun 6’lı masa olduğunu söyledi. Yavaş, üniversite öğrencileri ile buluşmasında soru üzerine “Biliyorsunuz Ankara halkı Ankara için bizi seçti ve hizmet etmemizi bekliyor. Bizden başka bir görev istenirse biliyorsunuz bu 6’lı Masa’nın görevi” yanıtını verdi. Yavaş’ın adının öne çıkmasını 6’lı Masa’da daha çok İyi Parti Genel Başkanı Meral Akşener’in istediği öne sürülüyor.

CHP-İYİ PARTİ ARASINDA HDP’YE BAKANLIK TARTIŞMASI

CHP İstanbul Milletvekili Gürsel Tekin, katıldığı bir televizyon programında gündeme ilişkin açıklamalar yaptı. "Millet İttifakı HDP’ye bakanlık verebilir" iddiasına Gürsel Tekin "Her partiye verilebilir" sözüyle karşılık verdi.

Tekin'in sözlerine İYİ Partili Yavuz Ağıralioğlu sosyal medya hesabından sert tepki göstererek "Kime sordunuz da kime neyi veriyorsunuz? Biz böyle bir şeye asla razı olmayız. PKK'ya terör örgütü diyemeyen ve terörle bağını kopartamayan HDP ile asla yol yürümeyiz" dedi.

İYİ PARTİ’DE ‘ORTAKLIK’ İÇİN GÖREVDEN ALINMA OLDU

İyi Parti lideri Akşener, “Kılıçdaroğlu aday olursa kazanamaz” yönlü açıklama yapan yardımcısı Yavuz Ağıralioğlu’nu görevden aldı. Yerine de Rıdvan Uz’u getirdi, Ağıralioğlu’na ise bir görev vermedi.

Ağıralioğlu’nun “Biz olmasak mesela CHP ne kadar oy alabiliyor Cumhur İttifakı’ndan” sözleri de tartışma yaratmıştı.     

ASKERİ HARCAMALARA 470 MİLYAR LİRA

TBMM’de 2023 bütçesi kabul edildi. Askeri ve güvenlik harcamaları 2021’e göre yüzde 98 artışla 470 milyar lira ayrıldı. Muhalefet bunu “savaş bütçesi” olarak tanımladı.

Bütçe görüşmeleri boyunca AKP ile ortağı MHP’nin karşı çıktığı bu tanımlama, AKP Genel Başkan Yardımcısı Nurettin Canikli tarafından başka cümlelerle dolaylı olarak kabul edildi.

Bütçedeki artışa dönük eleştirileri harcamaları kalemleriyle savunan Canikli, “F-16'lardan atılan akıllı mühimmatın tanesi 400 bin dolardan 1,2 milyon dolara kadar çıkıyor. En son yerli olarak geliştirdiğimiz nüfuz edici bombanın bir tanesinin maliyeti 1,2 milyon dolar. Fırtına obüslerinden sık sık atılan, çok namlulu roketatarlardan atılan bir mühimmatın maliyeti 5 milyon dolar” ifadelerini kullandı.