"Temel anlamda turizm insanların turistik özellik taşıyan bölgelere serbestçe ziyaret, arkadaş ve akraba ziyareti, tatile çıkma ve iyi vakit geçirmedir. İnsanlar serbest zamanlarını çeşitli sporlarla, güneş banyosu, muhabbet, tura katılma, kitap okuma veya şarkı söyleme ile veya basitçe çevreden hoşlanma ile değerlendirebilir."1

"Turizm, kavramına paralel olarak; para kazanmak amacı olmaksızın; dinlenmek, eğlenmek, kültürel, bilimsel, sportif, idari, diplomatik, dinsel, sağlık ve benzeri nedenlerle devamlı yaşadığı yeri geçici olarak terk eden ve tüketici olarak belirli bir süre seyahat edip, gittiği yerde en az bir geceleme yapan ( veya 24 saat geçiren ) ve tekrar ikamet yerine dönen kimseye turist denir."2

"Turizm pazarlaması, turistik bir bölge veya işletmenin, kazancını maksimum seviyede tutabilmek, ürün ve hizmetlerinin pazarda bilinir olmasını sağlama amacıyla, müşteri istek ve beklentilerini de dikkate alarak, gerekli araştırmaları yapılıp, stratejilerin belirlenmesini ve uygulanması ile ilgili bir yönetim felsefesidir."3

Turizm ve bileşenlerini daha iyi anlayabilmek adına yukarıda birkaç tanımı siz değerli okuyucular ile paylaşmak istedim. En basit haliyle turizm ülkemizde “Bacasız sanayi” olarak nitelendirilmektedir. Turizm girdileri ile 54 farklı sektörü direk etkilemesine rağmen yaşanan her krizde de direk etkilenmektedir. Ülke ekonomisine yapmış olduğu bu katkı ve bakış açısına rağmen halen farkına varılmış ve özenle çalışma yapılan bir sektör olarak ilerleyememektedir.

Kasım 2015 yılında yaşanan Rus uçağının düşürülmesi sonrası 2016 yılında turizm gelirleri neredeyse üçte bir gerileme yaşanmıştır. Otomatikman etkilediği tüm sektörleri de krize sürüklemiştir. Pandemi öncesine kadar iyi bir grafik sağlamasına rağmen Cumhuriyet tarihinin rekor olarak neredeyse 35 Milyar dolar gelir elde etmiştir. Bizim rekor kırdığımız 2019 yılında en büyük rakibimiz İspanya’nın turizm geliri ise 101 Milyar dolar olarak gerçekleşmişti. Aradaki gelir farkı ülkelerin turizme olan bakış açısını net olarak ortaya koymaktadır.

Peki neden rakiplerimiz bizden kat kat fazla gelir elde ederken biz geride kalıyoruz? Nerelerde hata yapıyoruz, neleri düzeltmemiz gerekiyor? Turizme nasıl bir bakış açısı ile bakmalıyız?

Öncelikle turizmin, turistik faaliyetlerin geleceğe yönelik olduğunu unutmamalı ve atacağımız adımları ve planlamaları buna göre yapmalıyız. En önemlisi dış politikada atacağımız adımlara çok dikkat etmeli ve etraflıca düşünerek karar almalıyız. Dış politikada yediğimiz tüm falsolar sonucu turistlerimizi rakip ülkelere kaptırmaktayız ve bu turistleri tekrar ülkemize çekmemiz öyle kolay olamıyor.

Diğer önemli gördüğüm husus ise sektör çalışanları yabancı para birimi ile gelir elde eden şirketlerden TL maaş almakta ve genel olarak turistleri mutlu etmek için çalışırken hayat koşulları altında ezilmektedirler. Birçok çalışan maaşlarını ve sigortalarını tam olarak alamamaktadır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın çok sıkı denetimler yapması gerekmektedir. Bu sadece turizm sektörü için geçerli değil ama kalifiye personel probleminin-kaybının önüne geçilmesi için çalışanların haklarını tam ve yasal olarak almasının sağlanması gerekmektedir. Pandemi ile ortaya çıkan personel problemi, turistik faaliyetlerin rahatça yapılabilmesi ile yükseldiği dönemlerde kalitenin düşmesi ile daha fazla hissedilecektir.

Ayrıca dikkat edilmesi ve atılması gereken adımları şöyle sıralayabilirim;

  • Turizm bir meslek olarak kabul edilmeli, yasal tüm sorunlar acil olarak çözülmelidir.
  • Turizm şirketleri yurtdışından gelir elde ettikleri için gelirin bir kısmı ülkemize girdiği görülmemektedir. Şirketlerin gelirleri sıkı denetlenmelidir. Ayrıca çalışanların hakları Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından sıkı takip edilmelidir.
  • Turistik faaliyet gösterecek her şirkette minimum sayıda turizm mezunu olması gerekmektedir. Turizm bölümlerini bitiren kişilerin sektörden kaçmasının engellenmesi ve sektörde kalmaları yönünde teşvik sağlanması gerekmektedir.
  • Turizm eğitimi veren lise ve fakültelerde staj dönemleri için çalışma yapılması gerekmektedir. Stajyerlerin getir -götür, pas işleri için değil işin gereklerini öğrenmek üzeri şirketlerde olduğu sağlanmalıdır. Gerekli mercilerin denetlemelerini doğru ve liyakatli yapması sağlanmalıdır.
  • Turistik ürünlerimiz, tarihi miraslarımız sıkı denetlenmeli ve hukuka -tarihe aykırı şekilde restorasyon, yenileme, yıkım vb faaliyetleri mutlaka ve mutlaka tarafsız kurullar tarafından onaylanması sağlanmalıdır. (Yaşanan felaketler için bknz.)
  • Bölgelere yapılacak turistik tesis -otellerin bölge ihtiyacına göre yapılması için bağımsız komisyonlar kurulması gerekmektedir. Bölgenin talebine göre otel veya turistik tesis yapılması için teşvik verilmesi gerekmektedir. Turizm yatırım destekleri çok sıkı denetlenmeli ve yatırım istenen projeye uygun olup olmadığı takip edilmelidir. Yatırım teşviki alan tesislerin için minimum bir yıl belirlenerek farklı bir projeye dönüştürülmesinin önü kesilmelidir.
  • Turistik destinasyonların yerel yönetimleri ile doğru ilişki kurulması gerekmektedir. Birçok şehir dönemsel olarak nüfusun çok üstünde talep aldığı için altyapı ve üstyapı olarak aksaklık yaşamaktadır. Merkezi hükümetin belediyeleri ayırt etmeksizin turizm açısından eksikliklerinin giderilmesi için gerekli desteği göstermesi gerekmektedir.
  • Turizmin konusu olan herhangi bir karar, destek, yaptırım vb gibi noktalar ‘siyaset -siyasi kimlikler’den uzak olarak değerlendirilmeli.
  • Turizm Bakanlığı’nın alacağı kadrolara turizm fakültelerinin diplomalarını kabul etmesi gerekmektedir; hatta teşvik etmelidir.
  • İlkokuldan başlayarak eğitim hayatının tüm kademelerinde kültürel mirasa sahip çıkmak, turizmin ne olduğunu anlatmak ve bu konularda bir bilinç yaratmak için müfredata bir turizm dersi eklenmesi gereklidir.

Önerilecek çok şey daha mutlaka var, vardır. Benim yukarıda belirttiklerim belki de bir turizm felsefesi yaratabilmek adına gerekli gördüğüm düzenlemeler. Sadece yukarıda belirtilenler yapılırsa her şey düzelecek mi, hayır; ama en nihayetinde kalitenin artmasına büyük oarnda fayda sağlayacak, kültürel farkındalık yaratacak ve diğer problemleri çözmek adına yol kat etmemizi sağlayacaktır.

1-McINTOSH, Robert, GOELDNER, Charles, Tourism, Principles, Practices, Philosophies, Sixth Edition, John, Wiley&Sons Inc, Printed In The USA, 1990

2- SEZGİN, Orhan Mesut, Genel Turizm, Tutibay Yay, Ankara, 1995,

3- WTO -1975