Yerel seçimlere aylar kala son seçimlerin tümünde olduğu gibi yine seçim güvenliği tartışması öne çıkmaya başladı. Yüksek Seçim Kurulu'nun seçmen listelerini 4-17 Ocak tarihleri arasında askıya çıkarmasıyla birlikte seçmen yığılmaları, bölgeler arası seçmen kaydırma tartışmaları başladı. CHP, HDP ve Saadet Partisi tek hanede yüzlerce seçmen kaydedildiğine ilişkin çarpıcı ve somut örneklerle kamuoyu karşısına çıkınca da yurttaşların kaygıları arttı. Öte yandan tek tek örnekler üzerinden genel sonuçlar çıkarmanın zorluğunun da farkında olarak 4 Ocak 2019 Seçmen Listelerine hem Türkiye ölçeğinde baktık, hem de bu verileri 24 Haziran 2018 verilerinin yanı sıra 30 Mart 2014 verileriyle de karşılaştırarak analiz ettik ve görselleştirdik.
Resmi YSK verilerine göre, ölüm, askerlik, hükümlülük, kısıtlılık, vatandaşlıktan çıkarılma gibi nedenlerle 24 Haziran seçimlerinde oy kullananların 923 bin 796'sı, farklı sebeplerle 31 Mart 2019 seçimlerinde oy kullanamayacak gibi gözüküyor.
YSK'nın verilerine göre, 24 Haziran seçimleri sonrasında 233 bin 937 seçmen hayatını kaybetti. Ayrıca MERNİS’te artık adres kaydı olmayan 375 bin 107 seçmen var. MERNİS'te kaydı olmayan seçmenler de listelerden çıkartılarak seçmen kayıtları silindi. YSK ayrıca şu tespitlerde bulunarak seçmen kayıtlarını düşürdü: "Asker 205 bin 630, hükümlü 43 bin 278, kısıtlı 20 bin 178, yurtdışı adresi 43 bin 387, vatandaşlıktan çıkarma 1667, gaiplik 95, ölüm araştırması sebebiyle kaydı kapatılan 12, TC kimlik numaraları geçersiz 495, yaş tashihi nedeniyle yaşı küçük 10."
[infogram id="4b2451f0-b7a3-412f-ba3a-a34c86df0535" prefix="Wm7" format="interactive" title="seçimler 2019"]
SEÇMEN SAYISI 7 AYDA YÜZDE 1.37, 5 YILDA YÜZDE 8.35 ARTTI
Peki tüm bu tablo içinde seçmen sayısı nasıl değişti? Elimizdeki 4 Ocak tarihli ilçe bazlı seçmen verilerine göre Türkiye'de bugün itibariyle 57 milyon 93 bin 976 seçmen var. Bu sayı 24 Haziran'da 56 milyon 322 bin 626 idi. Yani yedi aylık dönemde seçmen sayısı yüzde 1.37 artmış bulunuyor. 2014 yerel seçimlerindeki seçmen sayısı ise 52 milyon 695 bin 832 idi. Seçmen sayısı son beş yılda ise yüzde 8.35 artmış durumda.
ORTALAMA ARTIŞ ORANININ ÜZERİNDEKİ İLLER VE İLÇELER HANGİLERİ?
Hangi iller bu oranlardan uzaklaştı? Seçmen kaymalarını incelemek, olası seçmen taşıma hileleri konusunda odaklanılması gereken il ve ilçeleri de bize sunabilir. Henüz seçmen kayıtları 31 Mart seçimi öncesi nihaileşmemiş olsa da mevcut hareketler bize bir takım fikirler verebiliyor. Öncelikle 24 Haziran 2018 ile 4 Ocak 2019 arasında geçen sürede sayı bazlı değişimlere bakalım:
İNTERAKTİF HARİTA ÜZERİNDE SEÇMEN ARTIŞI
Aşağıdaki ilk ve ikinci haritada görüleceği üzere İstanbul'da Haziran seçimlerine göre 10982 seçmen azalışı (-%0.10) gözlenirken, kimi illerde ise ani artışlar dikkat çekiyor.
[infogram id="b9c40463-fc0c-4f5e-b3fd-9ea14463094b" prefix="k66" format="interactive" title="illere göre seçmen farkı"]
Üçüncü harita, İç Anadolu Bölgesi ile Karadeniz'de ilçeler bazında seçmen hareketlerinin oldukça yüksek olduğuna işaret ediyor. Birçok siyasinin de dikkat çektiği Çankırı'nın Orta ilçesindeki %95.74'lük artış ve Ankara'nın Çamlıdere ilçesindeki %90.41'lik artış üçüncü haritada Çankırı ve Ankara'yı koyu yeşile boyamış durumda. Ordu'nun Mesudiye ve Rize'nin İkizdere ilçeleri de yüksek artışın gözlendiği diğer ilçeler.
HER SEÇMEN ARTIŞI HİLE HAZIRLIĞI ANLAMINA MI GELİYOR?
Peki bu ilçeler veya diğer ilçelerdeki seçmen sayısındaki yedi ayda gerçekleşen ani artışlar "kesin hile var" mı demek? Şunu hatırlamak önemli: İnsanlar sıcak aylarda bir il veya ilçede yaşarken soğuk aylarda farklı bir kentte yaşamayı tercih edebiliyorlar. Ayrıca üniversite öğrencilerinin ve mevsimlik işçilerin hareketleri de il ve ilçe bazlı olarak nüfus ve dolayısıyla seçmen kayıtlarını etkileyebiliyor; tabii kayıtlarını taşıdıkları müddetçe...
Tam da bu sebeple, önümüzdeki 31 Mart 2019 seçimleri öncesi seçmen verilerini 30 Mart 2014 yerel seçimleri ile kıyaslamak, mevcut hareketlere daha fazla anlam katabilir:
[infogram id="1ee9a1d4-a98b-4626-8350-34766871a788" prefix="ABb" format="interactive" title="2019 Ocak seçmen ORANI değişimi"]
EN YÜKSEK SEÇMEN ARTIŞININ YAŞANDIĞI İLLER VE OLASI NEDENLERİ
Beş yıl içindeki seçmen sayı ve oranlarındaki değişimleri gördüğümüz üstteki haritaların ilkinde Güneydoğu Anadolu, Tekirdağ, Yalova, Kocaeli, Muğla, Antalya, Çankırı ve Gümüşhane illeri en yüksek seçmen artış oranının gözlendiği yerler olarak öne çıkıyor. Bu illerden bazıları sanayi, bazıları turizm, bazıları da 18 yaş altı genç nüfusun yüksek olduğu bilinen iller. Ancak genel tabloyla örtüşmeyen iki ildeki artış, Çankırı ve Gümüşhane izaha muhtaç iller olarak dikkat çekiyor. Bu haritalarda mevsim etkisinden söz etmek daha güç.
İkinci haritaya baktığımızda il il son beş yıldaki seçmen artış ve azalışlarını görüyoruz. Ayrıntılarda ise ilçelerdeki verileri görebiliyoruz. Bu haritada artışın yoğunlaştığı illerin, nüfusu yüksek büyükşehir belediyeleri olduğunu görmek şaşırtıcı değil. İstanbul'daki 551 bin 680 kişilik seçmen sayısı artışı büyük gözükse de nüfusun büyüklüğü göz önüne alındığında hayatın olağan akışında değerlendirilebilir.
Üçüncü harita, son günlerde çokça telaffuz edilen "seçmen artışı" endişelerinin aslı olup olmadığının teyit edilebileceği harita olarak en kritik harita olarak karşımıza çıkıyor. Zira son günlerdeki endişeler, Haziran 2018 - Ocak 2019 seçmen artışı üzerinden gündeme getiriliyordu. Bu haritada mevsimsel etkilerin dışında bir göç yoğunluğu olup olmadığı net bir şekilde görülüyor.
RESMİ NETLEŞTİREN VERİLER: 30 MART 2014'TEN BUGÜNE İLÇE BAZLI DEĞİŞİMİN GÖSTERDİKLERİ
İlçe bazlı yüzdelik değişimlerin bir araya getirildiği üstteki son haritada en büyük değişimin yaşandığı ilçenin bulunduğu il, en koyu renkte gösterilmiştir. Söz konusu tabloda Ankara'da bulunan Çamlıdere ilçesinde seçmen sayısı 5 yılda yüzde 114.1 artmıştır. Bu sebeple Ankara, söz konusu oranı bünyesinde bulundurduğu için en koyu renkte gösterilmiştir.
Haziran 2018 - Ocak 2019 döneminde en yüksek artışın gözüktüğü Çankırı'nın Orta ilçesinde seçmen sayısının 5 yıldaki artışının, ilgili dönemdeki %95.74'lük artışın çok altında, %13.79'da kalması dikkat çekmektedir. Bu oran, son beş yıldaki yüzde 8.35'lik Türkiye seçmen artış ortalamasının bir miktar üstünde olmasıyla kayda değer olsa da, bu ilçeden çok daha dikkat çekici artışların yaşandığı başka ilçeler vardır. Örnek olarak CHP'li milletvekillerinin dikkat çektiği bir diğer ilçe Çamlıdere, son yedi ayda yüzde 90.41'lik seçmen artışı yaşasa da bu oranın son beş yılda yüzde 114.1 olduğu göze çarpmaktadır. Yani bu ilçeye yeni bir seçmen kitlesinin geldiği ve bu hareketin son yedi ayda gerçekleştiği kolaylıkla söylenebilir. Üstelik bu seçmenlerin aynı il sınırları içinde hareketliliği de dikkat çekmektedir. CHP'nin açıklamasına göre son yedi aydaki gelen seçmenlerin 5 bin 667'si, yani tamamına yakını Ankara Merkez ilçeden bu ilçeye geçmiştir.
Başta Şanlıurfa'nın Karaköprü ilçesi olmak üzere Karabük'ün Ovacık ilçesi, Ordu'nun Mesudiye ilçesi, Gümüşhane'nin Köse ilçesi, Hakkari'nin Çukurca ilçesi, son beş yıldaki seçmen artış hızlarıyla dikkat çeken diğer ilçeler. Seçmen akışının 'tuhaf' gözüktüğü diğer ilçeleri alttaki listede inceleyebilirsiniz. Koyu kırmızı, kırmızı ve sarı renkli işaretli olanlar, incelenmeye muhtaç ilçeler olarak öne çıkıyor:
Loading...
Tablonun en üstünde, özellikle CHP'li vekillerin son günlerde sıklıkla bahsettiği iki ilçeyi, Çankırı'nın Orta ve Ankara'nın Çamlıdere ilçelerini görüyoruz.
EN HAREKETLİ SEÇMEN ORTA İLÇESİNDE!
Orta'ya odaklandığımızda, ilçedeki seçmen sayısının Haziran 2011 seçimlerinde 10 bin 230, Mart 2014 yerel seçimlerinde 14 bin 414, Kasım 2015 genel seçiminde 8 bin 581, Nisan 2017 referandumunda 8 bin 163, Haziran 2018'de 8 bin 379, 4 Ocak itibariyle ise 16 bin 401 olduğunu görüyoruz. Oldukça hareketli bir seçmen profili olan ilçe hakkında denilebilecek şey, önceki yerel seçimden bu yana seçmen sayısının yüzde 13.79 arttığı ve bunun da yüzde 8.35 olan Türkiye ortalamasının biraz üzerinde olduğu. Ancak bu ilçedeki hareketlilik yine de ilgiyi hak ediyor.
ÇAMLIDERE'NİN YILLARDIR SABİT GİDEN SEÇMEN NÜFUSU BİR ANDA KATLANDI
Çamlıdere'de ise karşımıza farklı bir resim çıkıyor. İlçedeki seçmen sayısının Haziran 2011 seçimlerinde 5 bin 730, Mart 2014 yerel seçimlerinde 5 bin 835, Kasım 2015 genel seçiminde 5 bin 474, Nisan 2017 referandumunda 5 bin 406, Haziran 2018'de 6 bin 561, 4 Ocak ayı itibariyle ise 12 bin 493 olduğunu görüyoruz. İlçenin seçmen sayısı geçtiğimiz Haziran'a kadar yatay seyrederken referandumdan sonraki bir senede yaklaşık yüzde 20, geçtiğimiz yedi ayda ise yüzde 90.41 arttığına şahit oluyoruz. CHP'li vekiller, ellerindeki verilere bakarak seçmenlerin Ankara'nın merkez ilçelerinden ilçeye "geçirildiğini" söylüyor. Ancak Çamlıdere'ye doğru niye böyle bir akının olduğu açıklanmaya muhtaç. Son yerel seçime baktığımızda ise bu ilçede AKP'nin yüzde 68'lik bir oy alarak rakipsiz olduğunu görüyoruz. AKP'nin oyları Haziran'daki genel seçimde ise yüzde 64.5'e düşmüş ancak en yakın rakibi MHP'nin hala 43 puan önünde.
ULUKIŞLA'DA YATAY SEYREDEN NÜFUS 7 AYDA ZIPLAMIŞ
CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer'in gündeme taşıdığı Niğde'nin Ulukışla ilçesinin seçmen nüfusu da 2011-2018 arasında 15 bin 916 ile 16 bin 372 gibi dar bir aralıkta hareket ederken 4 Ocak 2019 itibariyle aniden 19 bin 314'e fırlamış durumda.
Şanlıurfa'nın Karaköprü ilçesi, son yedi aydaki yüzde 10.85'lik seçmen sayısı artışıyla yüzde 20'nin altında kaldığı için üstteki listede kendine yer bulamadı. Ancak bu ilçe, son beş yıldaki yüzde 92.29'luk seçmen artışıyla Çamlıdere'nin ardından Türkiye genelinde en çok seçmen artışı gözlenen ikinci ilçe.
Üstteki listede yer almayan ancak son beş yılda yüksek seçmen artışı yaşanan diğer ilçeler; Tekirdağ/Çerkezköy (yüzde 46.76), Aydın/Didim (yüzde 40.42), İzmir/Foça (yüzde 39.77) şeklinde ilerliyor.
Velhasıl, vekillerin işaret ettiği bazı ilçelerdeki artışların ötesinde, 2014 yerel seçimlerine göre çok daha ciddi artışların yaşandığı ilçeler var. Ancak bu ilçelerin -hepsi olmasa da- birçoğunda AKP hegemonyası, 'şimdilik' sarsılamayacak kadar büyük. Yani geçen seçimlerin bıçak sırtı geçtiği ilçelerin yanı sıra, herhangi bir partinin seçmenlerini 'mobilize etmesinde' kısa vadeli bir fayda sağlamasının imkansız olduğu ilçelerden de bahsediyoruz. Ancak tek başına yüzdelerin büyüklüğünün, partileri ve ilgili ilçelerin seçim kurullarını harekete geçirmesi gerekir.
CHP, ADALAR İLÇESİNDE 500 KAÇAK SEÇMEN TESPİT ETTİ
CHP, Adalar ilçesinde Yüksek Seçim Kurulu (YSK) tarafından askıya çıkarılan seçmen listelerinde 500 hayali seçmen tespit ettiklerini duyurdu. İstanbul Adalar ilçesinde tespit edilen sahte seçmenlerle ilgili açıklama yapan Adalar Belediye Başkanı Atilla Aytaç, “İlçemizde YSK verilerine göre 27 Kasım 2018 tarihinde 11 bin 862 seçmen kayıtlı iken; 4 Ocak 2019 tarihinde askıya çıkarılan sandık seçmen listelerinde seçmen sayısı 12 bin 761 olarak tespit edilmiştir. Cumhuriyet tarihinin en büyük sahte seçmen olayıyla karşı karşıyayız” dedi. CHP İstanbul İl Başkanı Canan Kaftancıoğlu da Adalar’daki seçmen artışı ile ilgili olarak, “Metruk binalarda hatta tamamen yıkılmış evlerde seçmen gözüküyor. Listeler askıya çıkar çıkmaz tespitlerimizi yapmaya başladık” açıklamasında bulundu. Söz konusu seçmen artışı, yüzde olarak yüzde 7,58'lik bir artışa tekabül ediyor.
[infogram id="6b572a43-f95f-4cf7-9ed3-0e0ec569899e" prefix="lvS" format="interactive" title="seçim fark"]
GÜRER: "ULUKIŞLA'YA GELEN SEÇMENLERİN HEPSİ NİYEYSE HEP 19 YAŞINDA!"
CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer ise kendi vekillik bölgesinde, Niğde'nin Ulukışla ilçesinde gözlenen tuhaf seçmen artışına dikkat çekiyor. Gürer, 31 Mart yerel seçimleri öncesinde, "seçmenlerin taşındığını" iddia ediyor. Gürer açıklamasında "Ulukışla’da 24 Haziran seçimlerinden bu yana 1700 seçmen fazlalığı oluşmuş. Burada AKP’li bir belediye başkanı görev yapıyor. Ben bu konuyu Meclis gündemine getirince, belediye başkanı Ulukışla’ya çok büyük bir ilgi olduğundan bahsetti. 24 Haziran seçimlerinden bu yana 1700 seçmen hangi cazibeyle Ulukışla’ya geldi?" diye sordu.
Gürer Ulukışla ilçesinin girişindeki tabelanın bir gece yarısında aniden değiştirildiğini söylerken, "daha önce 5 bin 800 yazan tabelanın, 7 bin 300 olarak değiştirildiğini" ifade etti. Gürer, “Seçmen sayısındaki artışın, buraya gelen nüfusla örtüşmediği açık. Seçmen profilindeki değişme dikkat çekici. Her nedense Ulukışla’ya gelenlerin hepsinin 19 yaşında seçmen olduğu görülüyor. Yani 19 yaşın altındaki seçmenler Ulukışla'ya hiç gelmemiş” dedi.
108 KİŞİ KAPASİTELİ POLİS EVİNDE 374 KİŞİ KAYDEDİLMİŞ
HDP Siirt milletvekili Meral Danış Beştaş ve Batman Milletvekili Mehmet Rüştü Tiryaki de Güneydoğu’da seçmen kaydırmaları yaşandığını ve sahte seçmen kayıtları yapıldığını öne sürdü. Tiryaki, "Iğdır'da maksimum 108 kişinin kalabileceği Polis Evi'nde 374 kişi kaydedilmiş" ifadelerini kullanırken, Beştaş da, "Hakkari'de bir dairede 1108 seçmen kaydedilmiş" dedi.
Şırnak Uludere’de 2018'deki seçimlerde 5 bin 201 olan seçmen sayısının, 7 bin 163’e çıktığını söyleyen Beştaş, "Küçücük bir ilçede nüfus yüzde 40 artmış. AKP halkın iradesine güvenmiyor. Halkın kendisine oy vermeyeceğini biliyor" diye konuştu.
HAKKARİ'NİN SEÇMEN SAYILARINDAKİ İLGİNÇLİKLER
HDP'den gelen rapora göre Hakkari'deki seçmen sayılarındaki 'ilginçlikler' şöyle:
[infogram id="819f32af-bf19-4941-8976-95921d8b42c7" prefix="G0x" format="interactive" title="hdp - seçim rapor - hakkari"]
HDP'Lİ TİRYAKİ: 'AMACIMIZ SEÇMENLERDE KAYGI YARATMAK DEĞİL AMA...'
Açıklamada konuşan HDP'li Tiryaki "Amacımız seçmenlerde bir kaygı yaratmak değil, açıklamalarımızın amacı seçmenlerimiz bilgi sahibi olsunlar, seçim güvenliği konusunda yüksek bir duyarlık yaratmaya çalışıyoruz. Hile olduğunu düşündüğümüz noktaları kamuoyu ile paylaşmak istiyoruz. Herkesin bilmesini istiyoruz" dedi.
"Bazı adreslerde abartılı seçmen sayısı var" diyen Tiryaki 24 Haziran seçimlerinden örnekler vererek şunları söyledi:
"Bazı kentlerde seçmen sayısının çok fazla üstünde görevliler var. Örneğin Tunceli Hozat'ta oy kullanması gereken bir sandıkta seçmen sayısı 9 iken 85 görevli oy kullanmış. Şırnak Beytüşşebap'ta bir sandıkta seçmen sayısı 10 iken 18 görevli oy kullanmış. Van Çatak'ta 28 seçmen var ama 26 görevli oy kullanmış. Bitlis Güroymak'ta seçmen sayısı 29 ama 49 görevli oy kullanmış. Şırnak Beytüşşebap'ta bir sandıkta seçmen sayısı 24 iken 162 görevli ile birlikte 181 oy çıkmış. Bunun gibi çok sayıda örnek var. Bu sandık güvenliği ile ilgili görevlilerin oy hakları var fakat bu rakamların benzeri yerel seçimlerde de karşımıza çıkarsa seçim sonucunu değiştirebilecek rakamlardır bunlar. Onun için itiraz ediyoruz."
HDP'NİN SEÇMEN RAPORU: 190 ADRESE KAYITLI 35 BİN 695 SEÇMEN TESPİT EDİLDİ
HDP, yaptığı araştırmada 190 adrese kayıtlı toplam 35695 seçmen buldu. Yani HDP'nin dikkat çektiği söz konusu konutlarda konut başına 188 seçmen düşüyor.
[infogram id="af071523-ddec-453e-9f86-8685cbdcb389" prefix="z8O" format="interactive" title="tablo - seçimler"]
BİR DAİREDE 700 UZMAN ÇAVUŞ
HDP Sözcüsü Saruhan Oluç da Şırnak, Siirt ve Şanlıurfa’da seçmen kaydırması yapıldığı yönünde raporlar bulunduğunu kaydetti ve buralara HDP ile AKP seçmeni arasındaki fark kadar seçmen getirildiğini iddia etti.
Meral Danış Beştaş, kendisine cevap veren AKP Grup Başkanvekili'ni hedef aldı ve şunları söyledi:
"Genel kurulda ben Siirt ile ilgili açıklama yaptıktan sonra AKP Grup Başkanvekili çıkıp dedi ki ‘Dün söylediği açıklamaları biz İçişleri Bakanlığı ile konuştuk, evet Siirt'te sözü edilen dairede 700 uzman çavuş var' dedi. Bu genel kurul kayıtlarında var. Bunların hepsinin kolluk gücü olduğunu iddia ediyorlar. YSK'ya sormak istiyorum, bir misafirhane, bir Polis Evi, Öğretmen Evi ikametgah olabilir mi? YSK genelgelerine bile aykırıdır."
dokuz8HABER Veri Haber Merkezi/Ramazan Durak-Onur Metin
https://twitter.com/dokuz8haber/status/1086234394216542208