Bilimde Gündem Notları | Olimpos Gökyüzü ve Bilim Festivali 2024 Özel Söyleşi

Bizler elbette bilim iletişimi üzerine sıkça konuşuyoruz. Hatta yaptığımız iş de daha çok dijital alanda gerçekleştirilen bilim iletişimi çalışmalarını kapsıyor.

Ama bir yandan da fiziki alandaki bilim iletişimi buluşmalarının aslında doğrudan insanların hayatına etkilerini ve bilimle olan iletişimini ve ilişkisini nasıl sağlıklı olarak yönlendirdiğine dair de büyük bir birikim oluştu. Bilim iletişimi platformlarının ortak Kozmik Anofor önderliğinde gerçekleştirilen bir festivalden bahsediyoruz bugün. 

Biraz bahsetmenizi isteyeceğim öncelikle okuyucularımıza. Olimpos Gökyüzü Bilim Festivali nedir? Ne yapıyorsunuz?

Hilal Fidan: Olimpos Gökyüzü ve Bilim Festivali aslında amatör astronomları, profesyonel astronomları ve bu işe merak duyan insanları fiziki olarak bir araya getiren, hem eğlendiğimiz hem öğrendiğimiz bir festival. Ama adıyla şanıyla bir festival aslında. Çok eğlenceli ve çok da bilim dolu. Biz bu sene Olimpos Gökyüzü ve Bilim Festivali'nin 9.'sunu yapacağız ama Kozmik Anafor, yani Türkiye'nin astronomi platformu, 2012 yılında kurulmuştu. Daha sonra, bir zaman sonra artık bu işi bir festivale, bir gönüllüler buluşmasına döndürmeyi biz çok istemiştik. Böylece başladı.

Bir ülkede uzay ve astronominin gelişmesi ve büyümesi için amatör astronominin de gelişmesi gerekiyor. Amatör astronomi aslında astronomi ve uzay bilimleri açısından çok önemli bir alan. Üstüne üstlük amatör astronomi, yani astronomi amatör olarak yapılabilecek tek bilim dalı. Astronomide amatör astronomların yeri gerçekten çok önemli.

Örneğin pek çok meteor, kuyruklu yıldızın keşfini aslında biz amatör astronomlara borçluyuz. Çünkü amatör astronomlar gece boyunca gece göğünü takip ederek aslında pek çok gök cisminin bulunmasını ve işaretlenmesini sağlayıp daha sonra profesyonel astronomlara devrediyorlar. Çünkü evren bildiğiniz gibi kocaman bir yer, çok büyük bir yer. Ve daha çok belirli alanlarda çalışan profesyonel astronomların çok fazla gece göğünü izlemek gibi bir şansları olmayabiliyor. İşte bu aşamada amatör astronomların yaptığı katkılar o kadar değerli ki. Onun dışında aslında hepimiz gökyüzüne bakıp çok meraklanıyoruz. İnsanın çok içgüdüsel bir merakı bu.

Bu konudaki bilimsel farkındalığı artırmak, yani astronomiyle ilgili bilimsel farkındalığı artırmak, merakı artırmak, gökyüzüne baktığınızda ne gördüğünüzü tanımak, işte bunları sağlamak için aslında biz bu sene 9.sunu düzenliyoruz, Olimpos Gökyüzü ve Bilim Festivali'nin. Çok eğlenceli geçiyor, çok güzel geçiyor. Biliyorsunuz hepimiz böyle hayranlıkla bakarız Hubble Uzay Teleskopu'nun çektiği fotoğraflara. İşte burada mesela astrofotografçılığın önemi ortaya çıkıyor.

Metin Altundemir: Astrofotoğrafçılık, astrofestivalin vitrini. Biz insanların ilgisini çekmek için astrofotografı kullanıyoruz. Mesela ben kendime amatör astronom demem. Çünkü bir gözlem yapmıyorum, bir meteor, kuyruk, yıldız izlemiyorum. Ama Dünya'dan çekebildiğimiz kadarıyla evrenin fotoğraflarını çekmeye çalışıyoruz. Astronomi ve amatör astronomiyi merak arttırmak için biz astrofotoğrafı festivalde bu şekilde değerlendiriyoruz. Yoksa normalde bizim astrofotoğraf çekimlerimizde bir gözlem ya da bir şeyi takip etmek yok. Bu eğitimden sonra astronomiye merak saran insanlar olursa tabii ki devamını getiriyorlar.

Nurcan Seven: Birbirini de çok besleyen bir süreç çünkü hem orada birebir bu işin profesyonelleriyle bir araya gelip aslında orada bir teorik bilgilendirmeye nail olup aynı zamanda akşamında bunları gözlemleyebilme ve bunların üzerine yeniden konuşabilme ve bu başka bir alanken aynı zamanda bunun üzerine bir de astrofotoğrafla birlikte fotoğraflayabilme gibi tüm bir süreci düşündüğümüz zaman aslında kişinin doğrudan bir sürü bilmediği ya da yanlış bildiği, hatta burada sahte bilime de değinmek gerekiyor.

Orada astronomi ve astroloji ilişkisinin aslında ne kadar çok keskin uçurumlarla ayrıldığını da belki doğrudan yüzleştiği ve sağlıklı bir şekilde yüzleştiği bir alandan bahsediyoruz. Dolayısıyla belki hobisel olarak astrofotograf düşünülebilir ama astronomi bilgisinin en azından festival boyunca bu bilgiyi çok besleyen bir yerde durduğunu düşünüyorum ben de.

Hilal Fidan: Şimdi biz aslında büyük şehirlerde gökyüzünü çok fazla göremiyoruz. Ama belki tatile gittiğimizde, daha şehirden dolayısıyla ışık kirliliğinden uzaklaştığımızda pek çok gök cismini görebiliyoruz. Biz bu festivali yapmaya başladığımızda aslında bunun dünyadaki örneklerine baktık. Ve dünyadaki örneklerinde hep ulaşımı kolay yerlerde olduğunu ama görece şehir ışıklarından uzakta yapıldığını gördük. O yüzden de aslında Olimpos'u seçtik. Aynı zamanda da tarihi ve doğası da ülkemizin bize bonusu oldu diyelim.

Bu festivalin başka bir özelliği daha var. Tamamen bağımsız olarak ve gönüllülerce yapılan bir festival. Bu yüzden hem bu yönümüzle hem çok gurur duyuyoruz, hem de böyle olmasına devam etmeyi çok istiyoruz. Hiçbir kurumun desteği yok. Tamamen bilim platformlarının, Hypatia Bilim, Evrim Ağacı, Bebar Bilim, Ayhan Tarakçı, Uzay Çağında Yolculuk, Astrapera, Bilim Ne Güzel Lan bu sene de bize aktif destek de verecek olan bilim iletişimi platformlarını oluşturuyor. Hepsine buradan da teşekkür ederiz.

Ayrıca bu işin gerçekten duayenleriyle, televizyonda izlediğiniz astronomi profesörleriyle tanışıp sohbet edebileceğiniz, Umut Yıldız, Mehmet Emin Özel hocamız, Lokman Kuzu gibi dev isimlerle sohbet edebileceğiniz, onlarla birlikte gökyüzüne bakabileceğiniz bir festival.

Gerçekten gece göğünü bizim festivalimizden sonra tanıyabileceksiniz. Ne nerededir? Hangisi gezegendir, hangisi yıldızdır? Takım yıldızlarını tanıyıp ayırt edebilmek. Bu gibi becerilere sahip olacağınız gibi Metin hocanın astrofotograf eğitimleriyle ilgili ne desek az gerçekten... Fotoğraf makinesi olmayıp telefonla gelen ama bir tripod getirebilen herkese elinden geldiğince iyi iş çıkarmasını sağlıyor. Gerçekten sıfır bilgiyle gelip güzel samanyolu fotoğrafları çekebilirsiniz.

Olimpos hem ulaşıma yakın olması hem de ışık kirliliğinden görece uzak olması sebebiyle hem gece göğü çok güzel. Fotoğraf çekmeye de gözlem yapmaya da imkan veren bir yer. Hem de aslında hepimiz aynı şeye bakıp, aynı yere bakıp heyecan duyan 300 kişiyle ya da bu sene 500 kişiyle bir arada olmak gerçekten çok özlediğimiz bir şey. Katılımcılarımız ile her sene iple çekiyoruz. 

9. Olimpos Gökyüzü ve Bilim Festivali'ne kayıt olmak için kozmik anafor ve evrim ağacı sitesini ziyaret edebilirsiniz.