Yolsuzlukla mücadelede dünyanın önde gelen sivil toplum kuruluşlarından olan ve 100’ün üzerinde ülkede faaliyet gösteren Uluslararası Şeffaflık Örgütü (Transparency International), 1995’ten bu yana her yıl yayınladığı Yolsuzluk Algı Endeksi’nin 2018 sonuçlarını kamuoyuyla paylaştı. 2018 yılı Endeks sonuçlarına göre Türkiye, 41 puanla 78. sırada yer aldı.
Türkiye’nin Yolsuzluk Algı Endeksi puanı ve sıralaması 2013 yılından beri hızlı bir biçimde geriliyor. Endeks sıralamasında dört yıl üst üste gerileyen Türkiye, bu süre içerisinde 10 puanlık bir düşüşün karşılığı olarak tam 28 sıra birden kaybetti. Araştırma kapsamında, Freedom House, Global Insight, Dünya Bankası, Dünya Ekonomik Forumu gibi dünya çapındaki örgütlerin her ülke için 100 üzerinden puanlamaları derleniyor ve bu veriler üzerinden her ülkeye ayrı ayrı nihai puanlama veriliyor. Bu yıl değerlendirmeye alınan 9 bağımsız araştırmadan yalnızca birinde Türkiye’nin puanı bir önceki yıla göre bir puan yükselirken, buna rağmen Türkiye 2012 yılından bu yana en çok gerileyen 5 ülke arasında yer aldı.

SONUÇLAR DEMOKRASİYE YÖNELİK İHLALLER İLE YOLSUZLUK DÜZEYİ İLİŞKİSİNİ ORTAYA KOYDU

2018 yılı sonuçları demokrasiye yönelik ihlaller ile yolsuzluk düzeyi arasındaki ilişkiyi güçlü bir biçimde ortaya koydu. 2012-2018 yılları arasında Demokrasi Endeksi’nde en çok gerileyen ülkeler, Yolsuzluk Algı Endeksi’nde de en çok düşüş yaşayan ülkeler oldu. 2018 yılı sonuçları, yolsuzluğa dair algının; hukuk devleti ilkeleri, basın özgürlüğü, sivil toplumun gücü, örgütlenme ve ifade özgürlüğü gibi konularla doğrudan ilgili olduğunu gösteriyor. Bu alanlarda yaşanan ihlaller Türkiye’nin dünya ortalamasının üzerine çıkmasına engel oluyor. Güçler ayrılığı, yargı bağımsızlığı ve liyakat ilkelerine yönelik ihlaller, Kamu İhale Kanunu’nun lafzına ve ruhuna aykırı uygulamalar, Kamu Özel İşbirliği projelerinde ve özelleştirme süreçlerinde kamu çıkarına aykırı ihale süreçleri ve uygulamalar öne çıkan sorunlar arasında görülüyor. Demokrasinin vazgeçilmez kurumlarının gitgide zayıflaması ile Yolsuzluk Algı Endeksi’nde Türkiye, artık demokrasi geleneği bulunmayan ülkelerle aynı kategoride anılıyor.

TÜRKİYE TABLONUN NERESİNDE?

2013 yılında Doğu Avrupa ve Orta Asya ülkeler grubunda lider konumda bulunan Türkiye, bugün Gürcistan, Belarus ve Karadağ gibi ülkelerin gerisine düştü. Küresel sıralamada ise Türkiye, ekonomik, sosyal ve politik istikrarsızlıklarla boğuşan, demokrasi ile tanışmamış birçok ülkenin gerisinde bulunmakta.

35 ÜLKEDEN 34'ÜNCÜ: TÜRKİYE

Avrupa Birliği üyesi ülkeler ile karşılaştırıldığında Türkiye, 28 üye ülkeden de düşük bir puan alarak Bulgaristan’ın ardından sonuncu sıraya yerleşti. 35 OECD üyesi ülke arasında 34. sırada bulunan Türkiye, G20 ülkeleri değerlendirildiğinde ise Hindistan ile birlikte 12. sırada bulunuyor. Yolsuzluk Algı Endeksi’nde, Danimarka (88) ve Yeni Zelanda’nın (87) ardından üçüncü sırayı 85 puanla İsveç, İsviçre, Finlandiya ve Singapur paylaşıyor. Endeksin son sıralarında ise Suriye (13), Güney Sudan (13) ve Somali (10) yer alıyor. 2012-2018 yılları arasında Endeks’te en çok puan kaybeden beş ülke; Saint Lucia (-16), Bahreyn (-15), Suriye (-13), Macaristan (-9) ve Türkiye (-8) oldu.

"DURUM TÜRKİYE İÇİN BİR SİNYAL"

Uluslararası Şeffaflık Örgütü Yönetim Kurulu üyesi ve Uluslararası Şeffaflık Derneği Başkanı E. Oya Özarslan 2018 yılı sonuçlarını şöyle değerlendirirdi: “Yolsuzluğun kontrol altına alınamaması tüm dünyada demokrasilerin krizine ve popülist rejimlerin yükselmesine katkı yapan önemli bir etkendir. Parlamenter demokrasiden vazgeçen Türkiye, kurumların zayıflaması, bağımsız medyanın yok olması, hukukun üstünlüğünün kaybolması ve Anayasa gibi bağlayıcı temel sözleşmelere saygının kalmaması gibi hayati sorunlar yaşamaktadır. Son 5 yıldır dünyada yolsuzluk notu en çok düşen ülkeler arasında bulunan Türkiye’nin demokrasi yerine melez rejimler arasında anılmaya başlaması ülkemiz için bir sinyal niteliğindedir.” Bu yıl, Türkiye’nin puanı belirlenirken bulguları kullanılan 9 araştırma sırasıyla; Global Insight Country Risk Ratings, Bertelsmann Foundation Transformation Index, IMD World Competitiveness Yearbook, Bertelsmann Foundation Sustainable Governance Index, World Justice Project Rule of Law Index, PRS International Country Risk Guide, World Economic Forum, Varieties of Democracy Project, Economist Intelligence Unit Country Ratings'den oluşuyor.