Türkiye ne kadar demokratik? Cinsiyet eşitliği toplumda ne kadar karşılık buluyor? Bu soruya yanıt bulmak için bakılabilecek bir alan da sivil toplum ve dernekler. Eldeki verilere göre, kadın dernek üye sayısı 9 yılda ikiye katlandı.
Sivil toplum, demokratik bir ülkenin olmazsa olmaz unsurlarından biri. Kolektif hedeflere vatandaşların gönüllü katılımıyla ulaşmaya çalışan sivil toplum yapıları, itici güç rolüyle ülkeleri ileriye taşıyan en önemli araçlardan biri. Toplumsal sorunların çözümüne dönük çalışan sivil toplumun en önemli ayaklarından biri de dernekler. Üyelik yöntemiyle faaliyet gösteren dernekler, kazanç paylaşma dışında, ortak bir amacı gerçekleştirmek amacıyla kurulurlar. Osmanlı döneminden bu yana faaliyet gösteren dernekler, Türkiye’de ilk kez 1924 Anayasası’nda kendine yer buldu. Dernek üye sayıları yıllar içinde artsa da darbe gibi demokrasinin yara aldığı dönemlerde geriledi veya durdu. Bu durum, 2016'daki darbe girişiminde de gözlendi ancak son yıllarda kadınların yoğun bir şekilde dernekleşmesi, rakamları bir miktar toparladı.
KADIN ÜYE SAYISI 9 YILDA İKİYE KATLADI
Türkiye'de kadınların sivil topluma katılımı artıyor. Dernekler Bilgi Sistemi verilerine göre 2017 sonu itibariyle dernek üyelerinin yüzde 20.77'si yani 2 milyon 313 bin 685'i kadın. Bu oran 2009'da yüzde 15.95'ti. Bu da 1 milyon 206 bin 210 kadın üyeye tekabül ediyor. Görüleceği üzere 9 yılda derneklere üye kadın sayısı neredeyse ikiye katlanmış.
[infogram id="f025e43c-b5a2-49fd-9d9f-40a85e8275bc" prefix="lPQ" format="interactive" title="Dernekler kadın üye sayıları"]
Dernek üye sayılarındaki artışa baktığımızda kadınlardaki artış erkeklere göre daha fazla ve bu trend, verilerin toplandığı 2009 yılından bu yana değişmiş değil. Kadınlardaki artış oranı her yıllık periyotta erkeklerin üzerinde olmuş. Ancak artış hızının her iki cinsiyet için 2016 ve 2017'de hızla düştüğünü görüyoruz. Buna, darbe sonrası kapatılan derneklerin üyelerinin de boşa düşmesinin etkili olduğu rahatlıkla söylenebilir.
İLLERE GÖRE KADIN DERNEK ÜYESİ SAYILARI: ANKARA, SİYASİ PARTİLER SEBEBİYLE ZİRVEDE
İllere göre kadın dernek üyesi sayılarına baktığımızda ise Ankara'nın 756.897 kadın dernek üyesi ile İstanbul'dan 4'te 1 daha fazla kadın dernek üye sayısına sahip olduğunu görüyoruz. Ancak bunun sebebi, siyasi partilerin merkezlerinin Ankara'da olması. Ankara'yı İstanbul 617.842 kadın dernek üye sayısı ile takip ediyor. Kadınların en çok dernekleştiği üçüncü şehir ise 153.419 ile İzmir. Bu üç şehri Bursa, Adana ve Mersin izliyor. En düşük kadın dernek üyesi sayısı ise 303 ile Siirt ve 304 ile Bayburt'ta:
DERNEKLERDEKİ KADIN ORANI: KADINLARIN EN YOĞUN YER ALDIĞI DERNEKLER İZMİR'DE
Kadınların derneklerde kapladığı alana, yani dernek içi yoğunluklara baktığımızda ise derneklerde kadınların en çok görünür olduğu il İzmir. Bu ilde dernek üyelerinin yüzde 27.08'i kadın. Bu ili Mersin (%26.91), Ankara (%26.33), Adana (%26.21) ve Malatya (%24.46) takip ediyor. İstanbul ise Muğla'nın ardında yedinci sırada. Bayburt'ta ise her 100 dernek üyesinden yalnızca 3.98'i kadın. Yani Bayburt'ta bir derneğe giderseniz karşınızda bir kadın görme olasılığınız oldukça düşük:
DERNEKLERE KATILIM ORANI: EN ÇOK KATILIM ANKARA'DA, KARABÜK İKİNCİ
İldeki nüfusun derneklere katılım oranlarına baktığımızda ise karşımıza sürpriz bir il çıkıyor: Karabük. Siyasi partiler sebebiyle birinci olan Ankara'nın hemen arkasında yer alan Karabük'te her 100 kadından 9.3'ü dernek üyesi. İstanbul'daki 617.842 kadın üye sayısı ile kadın nüfusun yüzde 8.21'ine denk düşüyor. Bu illeri sırasıyla İzmir, Zonguldak, Eskişehir, Adana ve Mersin takip ediyor. Kadınların dernekleşmediği iki il ise Şırnak ile Siirt: