Hastalık iki yolla geriletilecek ve sonunda yenilecektir: Bulaş zincirini kırmak için maske, karantina gibi önlemlere uymak ve aşılanmak. Aşılanma yalnızca beni-bizi-sizi değil...

Hastalık iki yolla geriletilecek ve sonunda yenilecektir: Bulaş zincirini kırmak için maske, karantina gibi önlemlere uymak ve aşılanmak. Aşılanma yalnızca beni-bizi-sizi değil, sevdiklerimizi ve tüm toplumu koruyacaktır. Herkes bağışık ve güvende olmadan pandemi bitmez. Özetle: Kurtuluş yok tek başına, ya hep beraber, ya hiçbirimiz!

Türkiye COVID-19 pandemisinin en kritik bir dönemecinde. Kayıplarla geçen bir buçuk yılın sonunda bu pandemik hastalıktan kurtulma şansımız aşılarla geldi. Haziran ortası itibarıyla 1 milyon dozun geçilmiş olması sevindiricidir. Aşılama için bu yaz döneminin en etkili şekilde kullanılması gereklidir.

Halen ülkemizde iki doz aşılaması tamamlanan kişi oranı ancak . COVID geçirenleri de eklersek %23 oluyor. Son günlerdeki hızlanma sevindirici olmakla birlikte bu oranın oldukça yetersiz kaldığı ortadadır.

Uluslararası verilere göre aktif ve aşılanması gerekli nüfusun %70’inin aşılandığı ve bağışıklandığı durumda salgının ciddi anlamda geriletildiği bilinmektedir. Bu aşılama ile COVID-19 tamamen sona ermese de diğer mevsimsel griplerin arasında yerini alacaktır, domuz gribi diye bildiğimiz 2009 pandemisine benzer şekilde sıradanlaşacaktır.

Aşılama Türkiye’de yerleşik tüm 18 yaş üstü nüfusu kapsarsa etkili olacaktır. Aşı reddi ve bir şekilde ulaşılamayan nüfusun her durumda bir yüzde oluşturacağı düşünülürse 0 hedefi ile gidilirse ancak %70’lere ulaşmanın gerçekçi varış noktası olacağı ortadadır.

  • Yaşlı ve ek/yandaş/komorbid hastalığı olanlar
  • Kapalı ve kalabalık ortamlarda çalışan işçiler, yatakhanelerde kalanlar
  • Üniversite öğrencileri, yurtlarda kalanlar
  • Mevsimlik işçiler bu konuda daha önceliklidir.

SALGINLA İLGİLİ 3 ÖNEMLİ SORU VE YANITLARI

Aşılandım, rahatlayabilir miyim?

Hayır. Hiçbir aşının 0 koruyucu olmadığı, toplumun da tümünün aşılanmayacağı, bazı varyantların aşılara verdiği yanıtın farklı olabildiği düşünülürse sürekli bir pandemiler çağına girdiğimiz ortaya çıkar.

Maske-Mesafe-Hijyen (MMH) yeterli mi?

Değil. Tabi ki MMH uygulaması bulaşı azaltacaktır. Ancak sıkışık kapalı ortamlarda havalandırmanın yeterli olmaması, uzun süre geçirilmesi gibi faktörler de oldukça etkilidir.

Her yere dezenfektan sıktım, hala hasta olur muyum?

Evet. Virüsün temel bulaşma yolu yüzeyler değil, asemptomatik veya hasta bireylerin öksürük gibi çıkartılarının, virus dolu damlacıklarının aerosolizayon dediğimiz şekilde ortama yayılmasıdır.

  • SGK kapsamında olanlarla sınırlı bir kampanya değil, güvenceye bakmadan tüm vatandaşların aşılanması hedeflenmelidir.
  • Tüm yetişkin nüfus iki doz aşı aldıktan sonra, 65 yaş üstü nüfusun ve sağlık çalışanlarının ‘rapel’ veya ‘booster’ dediğimiz üçüncü dozları yapıldığında tünelin ucundaki ışığı görmüş olacağız.
  • Hindistan veya Delta varyantı ile bilinen mutant virüsün daha fazla bulaştığı ve öldürücülüğünün de daha fazla olduğu bilinmektedir. İngiltere’de olgu sayılarında birkaç haftadır görülen belirgin artış bu varyanta bağlanmaktadır. Bu konuda ülkemizin durumunun netleşmesi için viral genom analizi (sekanslama) işlemleri yaygınlaşarak kamuoyu ile paylaşılmalıdır.
  • Aşı tereddüdü ilginç şekilde çoğu toplumdan daha yüksek oranda, hatta bazı eğitimli ve kentli kesimlerde oldukça fazla görülmektedir.
  • Pandemi süresince birçok verinin kamuoyu ile açık ve şeffaf şekilde paylaşılmamış olması halkta alınan kararlara karşı genel anlamda bir güvensizliğe yol açmıştır. Aşı tereddüdünde bunun da etkisi olduğu açıktır. Sağlık Bakanlığı tarafından acilen bir iletişim kampanyası başlatılır ve tüm veriler açık paylaşılırsa tereddüt azalacaktır.

Aşı merkezlerinin sayısı arttırılarak okul, fabrika gibi ortamlara aşı ekiplerinin giderek yerinde aşılama yapması durumu kolaylaştıracaktır.

Ülkemizde sağlık ile ilgili yoğun bir iş yükü altında olan sağlık çalışanlarının ek olarak pandeminin ek stresi ve sorunlarıyla karşılaştığı açıktır. Mesai arkadaşını toprağa vermekten fiziksel ve psikolojik birçok zararlara kadar çok ciddi yaralar almış bu emekçi grup balkonlardan alkışlanmamalı, somut adımlar yaşama geçirilmelidir.

İller/bölgeler arasında aşılanma oranları ciddi farklar içeriyorsa bunun nedenleri araştırılmalıdır.

Sivil toplum kuruluşları, sendikalar, basın, yerel yönetimler, sağlık emek örgütleri devlet kuruluşlarıyla işbirliğine davet edilerek kararlar ortak alınmalıdır. Bu tüm toplumun aşılanmaya destek vermesi sonucunu doğuracaktır.

Yaz dönemi boyunca yetişkin nüfusun çoğunun COVID-19 aşılaması yaşamsal önem taşıyor.

KISA KISA - SIK SORULAN SORULAR VE YANITLAR

S: Kan sulandırıcı kullanmam gerekiyor mu?

Y: Hayır, gerekmiyor. Önceden herhangi bir nedenle verilen tüm ilaçlara devam edilmesi, başka bir şey yapılmaması en doğrusudur.

S: İlk doz Sinovac, ikinci doz mRNA aşısı olabilir mi?

Y: Evet. Esas olan aynı aşıdan iki dozun tamamlanmasıdır, ancak zorunluluklar (aynı aşıya tekrar ulaşamama) gibi durumlarda bu şekilde yapılmasının sakıncası yoktur. Bu yöntemi kullanan araştırmalar da düzenlenmiştir.

S: Aşı ile ilaç kullanmam gerekiyor mu?

Y: Hayır, gerekmiyor. Ağrı ve ateş gibi yan etkilere karşı parasetamol veya antiinflamatuar ajanlar kullanılabilir.

S: Allerjim varsa aşı olabilir miyim?

Y: Evet olabilirsiniz. Önceden allerjisi olan kişilerin bu aşılar nedeniyle önemli bir sorun yaşaması ihmal edilebilir olasılık taşımaktadır. Bu küçük olasılık da göz önünde tutularak aşı olduğunuz birimden hemen ayrılmamanız, 30 dakikaya kadar yakında bir yerde bulunmanız önerilebilir.

S: İlaç kullanıyorum, şeker hastalığım var, tansiyonum var, KOAH’ım var, kalp hastalığım var, kanser tedavisi gördüm, aşı olabilir miyim?

Y: Evet, bunlar olduğu için diğer kişilerden daha öncelikli olarak aşılanmalısınız.

S: Diyet:

Y: Özel bir diyet gerekli değildir.

S: Gebelik:

Y: İlk 3 ayda aşının ertelenmesi gerektiğini düşünen araştırmacılar olsa da özellikle bir zararı olduğu kanıtlanmamıştır. Aşınızı olunuz.

S: mRNA aşılarının uzun dönem etkileri olabilir mi?

Y: Henüz Faz 4 bitmediği için kesin bir yanıt vermek olası değildir, ancak tıpta verdiğimiz tüm kararlarda olduğu gibi yarar/zarar dengesi düşünüldüğünde aşı olunması yaşam kurtarıcı seçenektir.

S: Aşılar kısırlık yapar mı?

Hayır, yapmaz.